Gwendolyn Rutten (Open VLD): “Ik noem mezelf een feministe”

Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten (40) wil een nieuwe feministische revolutie ontketenen. Nu ze de mannen in haar eigen partij onder de knoet heeft, is het aan de rest van de samenleving. Aan ideeën en enthousiasme geen gebrek na het congres van haar partij dat ze ‘een verrassend succes’ noemt. “We moeten af van het oude denken: dat is mijn boodschap voor volgend jaar.”

Uw partij heeft vorig weekend congres gehouden. Bent u tevreden over het resultaat?

Absoluut. Ik was verrast door het succes van ons experiment. Het congres verliep anders dan vroeger. Leden én niet-leden konden via onze website ideeën insturen. Toen ik dat in het voorjaar voorstelde aan de partij, zag ik wel wat wenkbrauwen fronsen. Maar het resultaat mag er zijn. Eén op de drie indieners was niet-lid.

Het basisinkomen. Daar hebben we lang en goed over gedebatteerd. Uiteindelijk is dat bestempeld als een interessant idee voor de toekomst.

In een land zonder uitgebouwde sociale zekerheid kan een basisinkomen werken. Bij ons zie ik dat moeilijker in te voeren. Als je met een basisinkomen werkt, vallen andere uitkeringen, zoals werkloosheidsuitkering en leefloon, weg. Je kan de twee niet combineren. Ik geloof in de kracht van een goede sociale zekerheid. Máár: een uitkering moet wel een bepaald doel dienen. Dat mag niet zomaar onvoorwaardelijk zijn. We moeten af van het oude denken: dat is mijn boodschap voor volgend jaar. Van elke uitkering moeten we ons afvragen: werkt dat wel?

“Vandaag is het kindergeld onvoorwaardelijk. Wel, ik stel vast dat de kinderarmoede ook niet daalt.”

Laat me dat duidelijk kaderen. De kinderbijslag zien wij inderdaad niet zomaar als een uitkering, maar als een instrument. Wij stellen een drietrapsraket voor. Eén: elk kind een even groot basisbedrag. Kinderen met bijzondere noden kun je natuurlijk een toeslag geven. Twee: koppel dat aan de inschrijfplicht op school vanaf 3 jaar (de inschrijfplicht ligt nu op 5 jaar, red). Zo maak je kinderen sterker. Het is wetenschappelijk bewezen dat kinderen die niet naar de kleuterklas gaan, vijf keer meer kans hebben de school te verlaten zonder diploma. En drie: als je wil dat kinderen sterk scoren, moet je ook naar het taal- en opleidingsniveau van ouders kijken. Ik richt me hier in de eerste plaats tot de allochtone moeders. Maar ik zie dit als een stimulerende maatregel. Ouders die inspanningen leveren, krijgen een bonus bovenop het basisbedrag.

Cijfers zeg ik niet in de pers. Dat is voor de regeringstafel.

Ik ben optimistisch. Het voorstel om de inschrijfplicht te verlagen en te koppelen aan de kinderbijslag ligt al weken op tafel. N-VA staat open voor het debat. CD&V zegt niet neen.

Zij maken een denkfout. Zij gaan ervan uit dat mensen nog liever geen kindergeld krijgen dan dat ze hun kinderen naar school sturen. Ik geloof dat niet. En twee: zij denken dat ik iets wil afpakken. (windt zich op) Dat is niet juist. Iedereen krijgt een basisbedrag en wie inspanningen levert, wordt extra beloond. Je mag als samenleving toch op je strepen staan? In dit land moet elk kind naar school. Punt.

Als de ouders de taal niet spreken, geen opleiding volgen, hun kind niet naar school sturen, wie is er dan het slachtoffer? (fel) Ook het kind! Vandaag is het kindergeld onvoorwaardelijk. Wel, ik stel vast dat de kinderarmoede ook niet daalt. Het doel moet toch zijn vooruit te gaan? Als het beleid van vandaag niet werkt, dan wil ik andere oplossingen zoeken. Als kinderen vanaf 3 jaar naar school gaan, komen ze op de radar van de samenleving, en kunnen we sneller detecteren wat eventueel fout loopt. Sorry, dat ik hier zo gepassioneerd over spreek. Maar men doet alsof ik aan politiek doe om mensen armer te maken. Daar kan ik niet tegen.

“Ook ik heb seksisme ondervonden, ja.”

Feminisme moet opnieuw een mooi woord zijn. Ik noem mezelf graag een feministe. Op drie generaties tijd hebben wij een enorme afstand afgelegd. Ik ben vandaag voorzitter van wat tot voor kort de grootste machopartij van het land was. Maar we zijn er nog niet. De strijd voor rechten van vrouwen met een migratieachtergrond bijvoorbeeld. Het lijkt wel alsof de vrouwenbeweging die vergeten is. De gelijkheid tussen man en vrouw is niet overal evident, terwijl dat een basisprincipe is in onze samenleving. Of gescheiden zwemmen voor jongens en meisjes: no way!

(blaast) Dat zal wel één van de oorzaken zijn, maar ik wil het daartoe niet verengen. Ik kijk ook naar onszelf, naar de overheid. Als hier vluchtelingen toekomen, richten wij ons in de eerste plaats tot mannen voor opleiding en werk. Waarom? Ook vrouwen moeten de taal leren en een opleiding volgen.

Ik schrik daar niet van. Het is niet omdat jongens en meisjes gelijke onderwijskansen hebben dat alle problemen opgelost zijn. Op de arbeidsmarkt loopt er iets fout. Opnieuw: je kan niet één verklaring geven. De overheid bijvoorbeeld moet stimuleren dat zorg voor kinderen een gedeelde verantwoordelijkheid wordt van beide ouders. In plaats van onzinnige discussies te voeren over de uitbreiding van het zwangerschapsverlof, moeten we kijken naar de uitbreiding van het ouderschapsverlof zodat beide ouders zorg opnemen. Anders versterk je de afhankelijkheidsrelatie tussen moeder en kind. Wat ook een rol speelt: mensen kiezen naar beeld en gelijkenis. Dat is wetenschappelijk aangetoond. En ik stel vast dat in selectiebureaus voornamelijk mannen zitten.

Nu als voorzitter veel minder. Maar op de weg hiernaartoe heb ik ook seksisme ondervonden, ja. Ik herinner mij een belangrijke vergadering toen ik net afgestudeerd was. Aan tafel zaten een zestal mannen van 55-plus. Zij kenden mij niet. We zaten te wachten op de voorzitter om de vergadering te beginnen, toen één van hen zei: ‘Mevrouw, kunnen wij hier koffie krijgen?’ (zucht) Dan moet je stevig in je schoenen staan, hoor. Dat is geen onschuldige opmerking. Het paste niet in hun plaatje dat ik daar als 25-jarig meisje tussen hen zat. Men nam mij niet serieus. Ik heb toen geantwoord: ‘Graag, ik drink mijn koffie met melk en suiker.’ Ik ben nog steeds fier op dat antwoord. Nog zo iets. Toen ik kandidaat-voorzitter was en debatten voerde met tegenkandidaten Alexander De Croo en daarna Egbert Lachaert, werden zij aangesproken met meneer, en ik met maske of juffrouwke. Maar niet als mevrouw.

Niet meer of niet minder dan elders in de samenleving.

Nee, ik blijf optimistisch. Een schuldenberg opkuisen is niet prettig, maar is wel verantwoordelijkheid nemen. Vroeger betaalde je dit ook, maar werd het verpakt onder de noemer gratis en betaald uit de algemene pot. Deze regering kiest ervoor de kost zichtbaar te maken. Maar de algemene belastingdruk zal dalen. Alle werknemers en alle zelfstandigen zullen in de loop van volgend jaar netto meer overhouden. Daartegenover worden enkele dingen duurder, ja, zoals diesel, roken en frisdrank.

Vijftig procent van de werknemers zal maandelijks honderd euro meer hebben. Dat zal zeker zo zijn. Schrijf maar op: 2016 wordt het jaar van de veerkracht.