PVDA-voorzitter Peter Mertens trekt in nieuw boek ten strijde tegen graaicultuur in politiek “We hebben de pesterijen onderschat”

Omdat links een alternatief moet bieden voor de Trumps, de Le Pens en de Wildersen van deze wereld. Omdat hij woedend is op de graaicultuur in de politiek. Omdat hij het momentum van zijn partij PVDA een stevige duw in de rug wil geven. Vandaar Graailand, het nieuwe boek van Peter Mertens (47), vijf jaar na zijn bestseller Hoe Durven Ze.

“Wat de andere partijen enerveert, is dat wij 1.600 euro per maand verdienen en zij 10.000 euro en meer.” (foto’s Belga)

Niet Karl Marx, zijn inspiratiebron, maar Gwendolyn Rutten is de naam die het meest voorkomt in zijn boek. Maar liefst 41 keer. Of hij geobsedeerd is door de liberale partijvoorzitster?

“Zij is de ideale sparringpartner voor mijn ideologisch debat”, bekent Mertens. “Herverdeling van arbeid en herverdeling van rijkdom vormen de twee sleutelbegrippen van de 21ste eeuw. Rutten gruwelt daarvan. Zij vertegenwoordigt de wereldvreemde, zelfbedienende politici met haar brutoloontje van 20.000 euro. Let op: zij verdient zelfs respect, want ze komt schaamteloos uit voor haar keiharde neoliberale visie. N-VA denkt hetzelfde, maar durft dat niet luidop zeggen.”

Verontwaardiging over de politiek is een rode draad in het boek.

Natuurlijk. Als ik die zelfbediening zie, dan kan ik niet zwijgen. Wij zijn de new kids in town, we zitten nog maar sinds 2014 in het parlement. En bepaalde dingen hebben we onderschat. Kleine pesterijen bijvoorbeeld. Wij hebben als partij recht op 350.000 euro per jaar. Dat staat zelfs ingeschreven in het budget van het parlement. Toch weigert men dat uit te betalen. Zogezegd omdat we een nationale partij zijn. Zo lopen we nu al één miljoen euro mis. Ongezien is dat. Opvallend is trouwens dat VLD de grootste staatspartij is. Zij krijgt 46 miljoen per jaar, goed voor 95 procent van haar inkomsten. Een andere zaak: wij worden niet toegelaten in onderzoekscommissies, terwijl we bijvoorbeeld in de Optimazaak de enige partij zijn die niet betrokken is. Men heeft schrik van pottenkijkers, van iemand als Raoul Hedebouw (PVDA-parlementslid, red) die anders aan politiek doet.

U viseert de ‘tienduizend-europolitici’, zoals u hen noemt, meer dan de rijken.

De grootste rijkdom zit niet bij politici, laat dat duidelijk zijn. Maar zij maken Kaaimanconstructies wel mogelijk. En ze doen ook mee aan de graaierij. Een Karel De Gucht verdient 144.000 euro bij Arcelor Mittal, 25.000 euro bij Proximus én daarbovenop 125.000 euro overgangsvergoeding van de Europese Commissie, geld van de belastingbetaler dus. Ik vind dat niet kunnen. Wie voor politiek kiest, moet niet stinkend rijk willen worden. Ga dan naar de beurs. Ik zie veel wereldvreemdheid. Wat de andere partijen ongelooflijk enerveert, is het feit dat wij 1.600 à 1.800 euro per maand verdienen en zij 10.000 euro en meer. Waarom zijn mensen kwaad op andere linkse partijen? Wie neemt bijvoorbeeld een Luc Van Den Bossche (ex-sp.a) nog serieus? Dat is links lullen en rechts zakken vullen. Als je zoveel geld verdient, besef je niet meer wat de impact van een Turteltaks kan zijn.

“Politici zouden maximaal drie keer een gemiddeld arbeidsloon mogen verdienen.”

Verdient in uw utopia iedereen evenveel?

Absoluut niet. Mensen met een verantwoordelijk of gevaarlijk beroep mogen meer verdienen. Een arts bijvoorbeeld: ik wil niet dat de chirurg die aan mijn hart wroet, wakker ligt van de Turteltaks. Of een dokwerker die één van de gevaarlijkste beroepen uitoefent. Maar de loonspanning nu is ongezond. De CEO van een groot ziekenhuis verdient 20.000 euro per maand, de verpleegster 1.700 euro. Dat mag maximaal één op vijf zijn.

Dat de premier een kleine 11.000 euro verdient, minder dan voetballers, CEO’s of sommige artsen, vindt u dat echt exuberant?

Ons voorstel is dat politici maximaal drie keer een gemiddeld arbeidsloon verdienen, een 5.000 à 6.000 euro dus. Daar kom je goed mee rond, hoor.

U trekt de integriteit van de politiek in twijfel, doet uitschijnen dat alle politici makkelijk om te kopen zijn door vastgoedbonzen. Is dat geen populisme?

Niet alle politici, maar goed. Wie de potjes opentrekt, wordt populist genoemd. Dat men maar doet. Je voelt gewoon dat die ons-kent-ons-sfeer opgang maakt. In Antwerpen met N-VA-schepen Rob Van de Velde, in Oost-Vlaanderen met gedeputeerde Geert Versnick (Open VLD), en ik noem er nog. Als we niet opletten, keren we terug naar de tijd van Vanden Boeynants waar vastgoedbonzen op de kabinetten de wetten schreven.

U schrijft dat de kans groot is dat de komende twintig jaar één op twee jobs verdwijnt. Dat is zeer pessimistisch.

Dat blijkt uit onderzoek. Onder andere robots gaan veel taken overnemen. Dat is maf, ja, want die technologische vooruitgang zou positief moeten zijn. Je zou die kunnen gebruiken om meer kwaliteit te brengen in het leven van mensen. We leven in een zotte maatschappij, we lijken allemaal wel te draaien op anabole steroïden. Steeds meer mensen zijn gestresseerd, kampen met burn-outs. Eén van onze oplossingen is de dertigurenweek. De vrijgekomen arbeid kan je herverdelen. Uit een proefproject in Göteborg blijkt dat minder werken ook de sociale activiteitsgraad verhoogt, wat goed is voor verenigingen en vrijwilligerswerk. De huidige regering wil flexibiliteit, mensen moeten altijd beschikbaar zijn. Dat is heel ongezond. Hoe kan je je familiaal en sociaal leven invullen, als je amper 24 uur op voorhand je uurrooster kent?

Om de rijkdom te herverdelen, wil u een miljonairstaks. Dan halen de rijken toch gewoon hun geld weg?

Die zienswijze stoort mij. In Frankrijk bestaat een vermogensbelasting sinds 2000. Wel, de kapitaalvlucht is er amper 0,43 procent. Wat wij voorstellen, zullen de miljonairs niet eens voelen. Twee procent voor wie meer dan twee miljoen heeft: als ze verstandig beleggen, dan hebben ze dat binnen het jaar terug.

Nochtans schrijft u dat miljarden euro’s Griekenland verlieten toen duidelijk werd dat extreemlinks er aan de macht zou komen. Spreekt u uzelf niet tegen?

Neen, het verschil is dat Griekenland toen dicht bij een faillissement stond en dat de rijken schrik hadden dat de nieuwe regering zelf dat faillissement zou aanvragen.

U zal met dit boek geen vrienden maken. U hekelt ook de paringsdans van groene politici zoals Kristof Calvo met rijken zoals Marc Coucke.

En ik ben niet de enige. Ik voelde plaatsvervangende schaamte toen ik die twee in Van Gils & Gasten bezig zag. Marc Coucke is géén voorrecht voor onze samenleving, hij is een burger als alle andere en moet belastingen betalen als alle andere.

Draagt iemand die zoveel investeert en mensen tewerk stelt niet extra bij?

Neen, dat moet doorprikt worden. In het Evangelie van Marcus staat een mooi verhaal. Wie draagt het meeste bij: de rijke die met grote sier tien zilverlingen in het offerblok gooit of de arme weduwe die één van haar twee centen afstaat? (feller) Calvo zegt de rijke, ik zeg de arme weduwe.

“Marc Coucke is géén voorrecht voor onze samenleving, hij is een burger als alle andere.”

Arbeid versus kapitaal, rijk versus arm, Marx lijkt helemaal terug.

(knikt) Maar ik bekijk hem niet dogmatisch, ik zoek moderne oplossingen voor de tegenstellingen die hij beschrijft en die inderdaad actueel zijn. Ik ben een moderne Marxist.

Opvallend: over migratie zwijgt u, nochtans dé uitdaging van deze tijd. Ligt dat thema moeilijk bij uw achterban?

De hoofdstukken over migratie en sociale dumping heb ik geschrapt omdat het boek anders te dik zou zijn. Ik heb een positieve keuze gemaakt om te schrijven over onze corebusiness. Natuurlijk, migratie ís een moeilijk thema. Wij varen tegen de stroom in. Geen muren voor ons. Dat mensen ongerust zijn, is terecht. Maar de vluchteling als vijand zien, is verkeerd. We moeten hand in hand strijden voor betere sociale voorzieningen, voor herverdeling van rijkdom.

Waarom wou u Castro na zijn overlijden geen dictator noemen?

Ik huil niet mee met de wolven. Cuba is niet het paradijs, niet hét model voor ons land, maar er zijn wel knappe dingen gerealiseerd die in een dictatuur niet te realiseren zijn. Denk aan onderwijs, gezondheidszorg, vrijheid van religie.

Van een democratie was geen sprake, andersdenkenden werden opgesloten. Dat is toch een dictatuur?

Ik weet dat er veel is fout gelopen. Op een bepaald moment werden homo’s uit het leger gehouden. Maar dat is in de jaren negentig wel rechtgezet. De doodstraf bijvoorbeeld wordt al twintig jaar niet meer uitgevoerd. (fijntjes) Hoe zit dat weer in de VS? En zijn de Amerikaanse verkiezingen wel vrij? Je moet al miljonair zijn om te kunnen deelnemen. Ik zie een tussenweg tussen dictatuur en paradijs. Blijkbaar stoort dat veel mensen.
Graailand, een uitgave van EPO, vanaf morgen in de handel.