Vicepremier Alexander De Croo over feminisme, de schaduw van Amerika en de graaicultuur: “Ik word ziek van de zelfbediening”

Zijn voorzitter Gwendolyn Rutten noemt hem een echte feminist. Alexander De Croo (Open VLD) is er fier op. De vicepremier, bevoegd voor Ontwikkelingssamenwerking, zette vrouwenrechten de voorbije maanden op de agenda. Al is er ook een donkere bladzijde: Saoedi-Arabië. De Croo is verder ook scherp voor de politiek in Brussel.

“Of feminist een geuzennaam is? Neen, want dat zou betekenen dat dat ook een negatieve connotatie heeft. Ik vind feminisme zelfs bij uitstek een mannenzaak. Als je vrouwen gelijke kansen wil geven, dan moeten zij loskomen van de man. Je moet hen toegang geven tot anticonceptie, onderwijs en werk. Honderden miljoenen vrouwen hebben dat vandaag niet. Dat is een belangrijk aandachtspunt voor mij. Maar die gevoeligheid is niet nieuw. Als minister van Pensioenen was ik ook al bezig met de impact van elke maatregel op vrouwen.”

Van wie hebt u die gevoeligheid?

Van mijn mama. Zij is een echte feministe, maar op een unieke manier. Zij streefde geen perfectie na. Ze zei dat ook: ik zal weerstaan aan de druk om perfect te zijn. Ze combineerde haar gezin met haar werk als advocate. Soms aten mijn zus en ik pas om 9 uur ’s avonds. Of verveelden wij ons dagenlang omdat ma en pa aan het werk waren. So what. Al te veel mensen leven in de idee dat alles perfect moet. Dat kan niet. Ik geloof trouwens niet in het artificiële concept van evenwicht tussen leven en werk. Want dat impliceert dat je leven stopt als je naar je werk stapt. Als je zo denkt, zit er iets mis.

Dat vrouwenrechten uw agenda domineren, moet ook voor u een verrassing zijn. Dat woord komt niet eens voor in het regeerakkoord. Is dat dankzij Trump?

Deels. Hij gaf ons de kans het project She Decides op te starten. En dat heeft wel wat losgemaakt. Goedele Liekens, Axelle Red, Piet Goddaer en Veerle Baetens sprongen op de kar. Maar de aandacht voor vrouwenrechten is niet nieuw. Mijn eerste activiteit als minister van Ontwikkelingssamenwerking was er één van Plan België, over kindhuwelijken. Dat was voor mij óók een trigger.

U bent samen met uw Nederlandse collega de voortrekker van She Decides. Leg eens uit.

Trump heeft beslist om de financiering stop te zetten van elke organisatie die op een of andere manier te maken heeft met abortus. Dat gaat om 600 miljoen euro. Organisaties die werken rond familyplanning, seksuele voorlichting en anticonceptie, verliezen plots hun middelen, of een deel ervan. She Decides maakt overheden, bedrijven en privépersonen warm om dat gat te vullen. Ik heb projecten bezocht in Senegal en Benin. Die organisaties boeken echt grote vooruitgang. Ik voelde zelfs openheid bij religieuze leiders over genitale verminking en anticonceptie. Dat proces mag niet stilvallen. Maar ik zie ook een tweede aspect. Europa durft eindelijk uit de schaduw treden van Amerika. We moeten dat meer doen. We moeten niet voortdurend jammeren over Trump. Dat hij ons de les spelt over Defensie, is misschien terecht. Maar wij kunnen dat ook zeggen over ontwikkelingshulp. Of over klimaatbeleid. Niemand investeert meer in klimaat dan Europa.

Weet Milieuminister Marghem (MR) dat al?

(glimlacht) Zij heeft haar fout gecorrigeerd, toch?

Hoe Brussel bestuurd wordt, is een schande.

Doet dit mandaat u anders denken over politiek? U had tot drie jaar geleden nooit een ontwikkelingsproject bezocht.

Dit doet iets met je, natuurlijk. Je voelt telkens een schok en een naschok. De schok komt ter plaatse, als je een vluchtelingenkamp bezoekt of als vrouwen je vertellen hoe ze elke dag blootgesteld worden aan seksueel geweld. Dat grijpt je naar de keel. De naschok komt later, als je de Wetstraat weer binnenrijdt en de camera’s een quote willen over het politiek gebakkelei in eigen land. (zwijgt even) Verandert dat mijn politieke visie? Waarschijnlijk wel. Ik ben gevoeliger geworden voor mensen met tegenslagen.

Een donkere bladzijde was de toetreding van Saoedi-Arabië tot de VN-Vrouwenrechtenraad. U leek dat een goede zaak te vinden. Waarom?

Twee weken voor die stemming heb ik ervoor gepleit geen wapens meer te verkopen aan Saoedi-Arabië. Maar wapenexport is een regionale bevoegdheid en Paul Magnette (Waals minister-president, PS, red) ziet dat helaas anders. Dat zou een belangrijk signaal geweest zijn. Kijk, ik had die stemming liever anders gezien. Maar nu de Saoedi’s in die raad zitten, moeten we hen met de neus op de feiten te drukken.

Laat me even cynisch zijn: dat zal toch niet gebeuren?

Onze diplomaten hebben duidelijke instructies gekregen een progressieve lijn aan te houden. Ik zal u op de hoogte houden als dat gebeurt.

Daar houd ik u aan. Waarom zijn wij zo hypocriet als het over handel en mensenrechten gaat?

(blaast) Ik denk dat velen een foute inschatting maken. Men vreest dat een wapenembargo jobs zal kosten. Ik zou dat willen omdraaien. Ik geloof dat er meer jobcreatie mogelijk is in de humanitaire sector dan in de wapensector. Ik denk aan containers om zonnepanelen en windmolens te verschepen, generators voor vluchtelingenkampen, moderne manieren om water uit putten te trekken. Ik ben niet naïef. Wapens zijn nodig. Maar je moet die niet aan iedereen verkopen. Europa mag ook best wat meer lef tonen in haar handelsbeleid. Ook tegenover China trouwens.

“Als de economie weer aantrekt, moeten we streven naar 0,7 procent ontwikkelingshulp”, zei u mij drie jaar geleden. Legt u dit op tafel, nu de economie weer groeit?

Neen. Deze regering heeft een duidelijke afspraak over het budget. Ik zal die discussie niet heropenen. Mijn beleid is erop gericht meer te doen met de beschikbare middelen. De landen van de EU hebben wel afgesproken tegen 2030 naar 0,7 procent te gaan. Dat lijkt mij het juiste pad.

Europa durft eindelijk uit de schaduw treden van Amerika. We moeten dat meer doen.

Iets anders. Deze week belichtte zelfs de New York Times onze graaicultuur, naar aanleiding van Samu Social. Wat is dat toch met onze politici?

(zwijgt even) Dat doet mij pijn. Ik was ervan overtuigd dat die praktijken tot het verleden behoorden. Ik zat fout. Wat in Brussel naar buiten komt, is verwerpelijk. Ik word ziek van die zelfbediening. Sommige politici redeneren dat ze in de privé meer zouden verdienen. Wel, dat ze dat dan doen. Velen gaan schrikken. Ik denk dat zij niet beseffen wat de loonnormen zijn in vele sectoren.

Waarom doet uw partij verder met de PS in Brussel?

Wij zijn altijd duidelijk geweest: Mayeur moet opstappen als burgemeester, en kan niet aanblijven als schepen. Op dat vlak begrijp ik SP.A niet. Waarom stappen die op? Zij willen toch hetzelfde? Of voert men een theater op om de aandacht weg te houden van Pascal Smet, die als Brussels minister bevoegd is voor Samu Social? De nieuwe burgemeester Philippe Close belooft een andere politiek, en ik wil hem die kans geven.

Faciliteert de complexe structuur van Brussel dit soort schandalen?

Dat is goed mogelijk. Ik ben duidelijk: Brussel telt te veel gemeenten, te veel politiezones. Dat moet anders. Hoe Brussel, één van de belangrijkste steden wereldwijd, bestuurd wordt, is een schande.

U bent vicepremier. Doe er iets aan.

Om Brussel te hervormen, heb je een twee derde meerderheid nodig. Wij hebben die niet. Ik durf wel te hopen dat Brussel eindelijk eens zelf initiatief neemt. Dat men het eindelijk begrepen heeft.

Maakt u zich sterk dat zo’n schandalen niet kunnen bij vzw’s rond ontwikkelingssamenwerking?

Ik heb intern enkele maanden geleden, in onverdachte tijden, een doorlichting gevraagd van die organisaties. We zijn op geen vreemde toestanden gebotst zoals fictieve vergaderingen. Er zetelen experts en politici in raden van bestuur, en die worden betaald voor het werk dat ze doen.

“Accijnsverlaging is fout signaal”

Er was ook goed nieuws deze week. De Nationale Bank voorspelt een stijging van de groei, van het aantal jobs en van het gezinsinkomen. Dat moet deugd doen.

Ja, natuurlijk. Net die elementen verbinden de vier regeringspartijen. Maar je blijft als politicus best bescheiden. Wij creëren een omgeving, en dat blijkt te lukken, maar het zijn de bedrijven en de werknemers die het doen.

De politiek van hogere belastingen werkt niet. Financiënminister Van Overtveldt (N-VA) zou de accijnzen op alcohol weer willen verlagen. Een goede zaak?

Neen, dat zou een fout signaal zijn. Wat zeg je dan? Ga gerust meer drinken, zodat we meer opbrengsten hebben. Als je accijnzen verhoogt, mik je in de eerste plaats op een gedragswijziging. Iets anders is de roerende voorheffing. De opbrengst daarvan is lager dan verwacht. De piek is bereikt, en zelfs overschreden. Daar moeten we eens goed over nadenken. Moeten bijvoorbeeld starters die al winstbelasting betalen, ook dertig procent roerende voorheffing betalen?