N-VA-voorzitter Bart De Wever blikt vooruit op een belangrijk jaar: “Als Vlaams Belang zijn shit opkuist, waarom niet?”

“Als de communisten mee besturen, dan zet ik mijn valiezen klaar.” Bart De Wever zou eerder in zee gaan met Vlaams Belang dan met de PVDA, zegt hij in dit exclusieve interview voor onze krant. De N-VA-voorzitter – wederom de populairste politicus van Vlaanderen – beseft dat er hem een woelig jaar wacht. Het is daarom tijd om enkele zaken op scherp te stellen. “De bevolking zal niet braaf blijven.”

’t Schoon Verdiep op de Grote Markt in Antwerpen is volledig hersteld in zijn aloude glorie na jarenlange restauratiewerken. Dat betekent dat we Bart De Wever te spreken krijgen in zijn vertrouwde biotoop. De N-VA-voorzitter klinkt wel een beetje schor. Het gevolg van long covid, waarmee hij al wekenlang worstelt. “De dokter zegt dat ik de longen heb van een rokende zeventiger, terwijl ik een vijftiger ben die marathons loopt. Dat het blijft aanslepen, begint me toch een beetje te beangstigen.” Hij zucht even en nipt van zijn cola.

Op zijn eikenhouten meubels bespeur ik allerlei boeken, behalve … De Canon van Vlaanderen. “Die ligt op de achterbank van mijn wagen”, zegt hij. “Ik heb het boek nog maar net te pakken gekregen, en dus nog niet kunnen lezen. De verkoop is zo’n succes dat het zelfs mijn eigen boek (Over Woke, red.) van de eerste plek heeft verdrongen. (grijnst) Alle criticasters hebben ongelijk gekregen. Hebt u Marc Reynebeau gezien in De Afspraak? Hoe zuur was die, zeg!”

Ook u zei ooit dat geschiedenis zich niet laat canoniseren en dat dat iets is voor totalitaire regimes. Bent u van gedacht veranderd?

“Neen, want dat is niet wat hier gebeurd is. Dit is geen canonisering door de politiek. Deze canon werpt een blik op ons gedeeld verleden, toont vanwaar wij komen, zonder te pretenderen de absolute waarheid te zijn. Het is een gemeenschapsvormend project dat onze Vlaamse identiteit zal versterken. Voor u zit daarom een gelukkig man, want dit was mijn hersenspinsel.”

Wat is vandaag de communautaire positie van uw partij? Ik vond dat u vorig weekend op uw partijcongres nogal op de vlakte bleef.

“(verrast) Echt? Wij hebben negen jaar geleden een groot congres gehouden om die positie scherp te stellen en die blijft overeind. Wij zijn ervan overtuigd dat onze welvaart bedreigd wordt door de Belgische structuur. Noord en zuid moeten eindelijk hun eigen keuzes kunnen maken. Dat betekent een confederaal model.”

Maar denkt u écht dat u met de PS het confederalisme kan realiseren?

“Ja. Dat zal niet ter harte zijn, maar zij zullen gedwongen worden door de onmogelijkheid om nog een regering te vormen. Oké, mede door het succes van de extreme partijen. (fijntjes) Dat is dan het enige nut dat deze hebben. De regering-De Croo had één missie: tonen dat België werkt. Ze is daarin faliekant aan het mislukken. Alle macro-economische graadmeters staan in brand: de belastingdruk, de uitgaven, de schuldgraad, de begroting, enzovoort. Intussen luiden ook alle internationale instellingen de noodklok. De mensen zien dat ook, hoor.”

Als België in het ravijn ligt, zoals u op het congres zei, is het dan geen tijd voor een onafhankelijk Vlaanderen?

“Ik ben geen revolutionair en daar is ook geen draagvlak voor in Vlaanderen. Als ik één doel heb als politicus, dan is het onze welvaart redden. Maar ik wil dat op een vredevolle manier doen. Als we alle sociaaleconomische hefbomen overhevelen – wat het confederalisme zou doen -, dan kunnen we daarin slagen. Wallonië staat er slechter voor dan Griekenland in 2010 en niemand lijkt dat daar te beseffen. Zo kan je niet meer vooruit. Vlaanderen is de enige regio die zijn cijfers op orde heeft.”

Wat ben je met mooie begrotingstabellen als ouders geen kinderopvang hebben, werpt CD&V-voorzitter Sammy Mahdi op. Heeft hij geen punt?

“Neen. Dat is de redenering van een twaalfjarige. Ook Conner Rousseau (Vooruit) begaat deze fout. Dat is zelfs volksbedrog. Vlaanderen heeft trouwens al 125 miljoen extra vrijgemaakt voor kinderopvang en hoe graag ik ook nog meer zou investeren, je kan maar uitgeven wat je binnenkrijgt. Een politicus moet de waarheid durven zeggen, ook als die waarheid niet zo leuk klinkt.”

Als de Vlaamse regering in september geen extra geld vrijmaakt, dan zit ze met een majeur probleem, zegt hij ook.

“Mijn antwoord op chantage is altijd carrément neen. Mahdi zegt eigenlijk: we gaan schulden maken. Hij begint verdorie te klinken als een PS-er. Tenzij hij nieuwe belastingen wil. Maar dat moet hij dan eerlijk durven zeggen. Nu goed: we zullen zien wat er mogelijk is voor de kinderopvang. (denkt na) Zonder Mahdi zou deze regering al veel meer gerealiseerd hebben. Ik vind het bijzonder kwalijk dat hij zich voortdurend moeit.”

Over Rousseau gesproken: bent u niet blij met zijn flinkser discours van de voorbije weken?

“U bedoelt over arbeidsmarkt en migratie? Absoluut, jawel. (fijntjes) Ik verdenk hem ervan mijn programma over te schrijven. Hij moet nog één brug oversteken: toegeven dat de Europese buitengrenzen dicht moeten. Wie asiel wil, moet buiten Europa zijn aanvraag doen en wie toch illegaal naar hier komt, moet zijn recht op asiel verliezen. Als Conner die brug kan oversteken, kunnen we zaken doen.”

“Met de hand op het hart: neen, dat hebben we niet. Er is ook geen bromance of wat dan ook. Ik heb sympathie voor Conner, omdat ik hem leren kennen heb als een man van zijn woord. Dat kan niet van iedereen gezegd worden. Dat mag toch?”

U was tien jaar lang de spil van alle debatten. Steekt het niet dat Rousseau die rol aan het overnemen is?

“Neen. Ik zeg niet dat ijdelheid mij vreemd is, maar ik ben geen jaloerse mens. Ik gun een ander zijn plek in de spotlights, zeker als hij hetzelfde zegt als ik – en dat doet Conner regelmatig.”

Terug naar de inhoud. De onderwijshefbomen hebt u wel volledig in handen, maar toch gaat ons niveau jaar na jaar achteruit. Dat is geen reclame voor uw discours over Vlaams zelfbestuur.

“Dat kan misschien wel zijn, maar wie de onderwijstanker wil keren, heeft minstens tien jaar nodig. U mag elke plaat terugspoelen: ik heb nooit iets anders beweerd. Dit is een zeer weerbarstig departement met bovendien koepels – zeker de katholieke – die de zesjescultuur en de pretpedagogie omarmen. Ook de foute migratiepolitiek heeft een gigantisch negatieve impact op het niveau.”

U bent al tien jaar aan zet, meneer De Wever.

“(geprikkeld) En de tanker is aan het keren. Moet ik alle maatregelen opnoemen van deze regering? De taaltesten na het kleuteronderwijs, de Vlaanderen-brede proeven, het aanmoedigen van zij-instromers, enzovoort.”

De cijfers zijn wat ze zijn en deze zeggen niet dat de tanker aan het keren is.

“Ik heb nooit de illusie gekoesterd dat we de curve – die al tientallen jaren daalt – onmiddellijk zouden doen stijgen. Dat zal tijd vragen. Maar wij zijn wel degelijk de juiste keuzes aan het maken, daar ben ik overtuigd van. Dat zegt intussen ook Dirk Van Damme die destijds kabinetschef was van de socialistische Onderwijsminister Frank Vandenbroucke.”

Iets anders. Leven we binnen tien jaar nog in een democratie? Volgens een onderzoek van de VRT en De Standaard wil één op de drie een sterke leider.

“Ik zou dat cijfer niet al te serieus nemen. Dat mensen zo’n vakje aanduiden, is veeleer een uiting van frustratie, volgens mij. Veel mensen hebben het gevoel dat hun stem niet meer telt, zeker ter rechterzijde. En kan je hen ongelijk geven? De twee grootste Vlaamse partijen zijn aan de kant geschoven. De zevende partij levert de premier. De regering heeft zelfs geen Vlaamse meerderheid. Eigenlijk valt de woede van de mensen nog mee. In Nederland zou men veel extremer reageren op zo’n toestanden. Maar dat wil niet zeggen dat onze democratie onder druk staat.”

Ook niet als de extremen aan de macht komen?

“Ik heb vooral schrik van het communisme. Dat is de meest verderfelijke ideologie ooit. Overal waar communisten aan de macht zijn, zie je dictatuur, armoede en chaos.”

Volgens de laatste peiling zouden de communisten meer stemmen halen dan de liberalen. Kan u daar blij mee zijn?

“Néén. Ik vind dat zelfs verschrikkelijk in één van de meest welvarende regio’s van de wereld. Er zijn maar weinig landen die beter herverdelen dan wij, hoor. Let op: ik word ook niet vrolijk van het succes van extreemrechts. Ook voor hen is bezorgdheid gewettigd. Maar de communisten … (even stil) ik ben daar echt bang van.”

Straks moet u met hen aan tafel om te onderhandelen over een regering.

“Dat zie ik echt niet zitten. Als zij ooit mee besturen, dan zet ik mijn valiezen klaar in de gang. Ik zal nooit, maar dan ook nooit, met hen besturen. Ik vind de PVDA een ongelooflijk griezelige partij.”

U kan toch niet iedereen uitsluiten?

“(windt zich op) Wie spreekt over iedereen? De deur naar Vlaams Belang is misschien dicht, maar Tom Van Grieken heeft de sleutel in handen, hè. Als hij wil, kan hij die zo omdraaien. Maar hij durft het niet. Ik noem dat een gebrek aan moed. Dus ik pik het verwijt niet dat ik hen zou uitsluiten. Dat doen ze zelf.”

Zou u eerder besturen met Vlaams Belang dan met de PVDA?

“Ja, natuurlijk. Als Vlaams Belang zijn shit opkuist, waarom niet? Maar zolang die partij extremisten duldt die voortdurend anderen beledigen en onder de gordel aanvallen, dan zet ze zichzelf buitenspel. De dag dat zij een geloofwaardig traject opzetten om daarmee te stoppen, kunnen ze wat mij betreft mee besturen.”

Ziet u Tom Van Grieken daartoe in staat?

“Misschien, maar hij doet het niet, hoewel hij de machtigste voorzitter van allemaal is. Dat hij Dries Van Langenhove blijft knuffelen, kan ik echt niet begrijpen. Die man spuit voortdurend antisemitisme, vrouwenhaat en liefde voor Poetin. Waarom blijf je hem verdedigen? En dat is niet de enige extremist, hè. Je kan met deze mensen niet besturen. Dat is waarom ik zeg dat een stem voor Vlaams Belang een verloren stem is. (fijntjes) Het zal u misschien verbazen, maar ik heb ook mijn eigenwaarde als politicus. Als de kiezer dit Vlaams Belang aan de macht wil, oké, maar dat zal zonder mij zijn.”

Hebt u nog geen spijt van uw uitspraak dat Open VLD en CD&V kopje onder moeten? Dat lijkt intussen te gebeuren.

“Neen, want dat hebben ze alleen aan zichzelf te danken. Zij zijn in de Vivaldi-regering gestapt zonder Vlaamse meerderheid. Kijk naar de VLD. Hoe kan je nu op je congres dingen beloven terwijl je in de praktijk het omgekeerde doet? Zou er in die zaal iemand gezeten hebben – voor zover daar iemand zat – die gelooft wat Van Quickenborne zei over ‘werken moet meer lonen’? De liberalen gaan ten onder aan hun eigen bedrog. En zou er intussen al één CD&V-er zijn die mij een goede reden kan geven waarom zij in Vivaldi gestapt zijn?”

Ook uw partij krijgt het gevoel van frustratie onder de bevolking niet gekeerd.

“Dat is zo en dat heb ik op ons congres ook gezegd. Het is bergop fietsen met de wind in het gezicht. We staan voor een onwaarschijnlijk moeilijk jaar. De boosheid van de mensen is terecht, maar nu moeten wij hen overtuigen om dat gevoel om te zetten in een constructieve stem. Hoe we dat gaan doen? Op een ambachtelijke manier. Dat wil zeggen: de mensen persoonlijk aanspreken en hen overtuigen. Gelukkig heeft mijn partij nog altijd een grote mobilisatiekracht.”

“Once more unto the breach, dear friends”, klonk de laatste zin van uw speech. Hoeveel keer kan Bart De Wever – bijna twintig jaar partijvoorzitter – nog ten strijde trekken?

“Once more, zeker! Dat citaat komt trouwens uit Henry V. Het lijkt erop dat het voor mij én voor mijn partij erop of eronder zal zijn. In 2024 krijgen we een laatste kans om de zaken op een ordentelijke en aanvaardbare manier te regelen. Als het dan niet lukt, dan vrees ik het ergste. Als we Vivaldi II krijgen, zal onze welvaart helemaal verzakken. Dan zal de bevolking niet braaf blijven. In Frankrijk komen ze voor minder op straat. Dat zal ook hier gebeuren. In Griekenland kwamen na het faillissement zelfs de communisten aan de macht. Ik ga eerlijk zijn: voor die strijd ga ik passen. Dan zal ook de partij meer gebaat zijn met een Dionysus-figuur, iemand die zelf bruist en springt. Ik ben eerder een Apollo-figuur, een conservatief die houdt van orde en regelmaat. (benadrukt) Maar wees gerust: mijn politieke motivatie is springlevend. De overlijdensberichten die ik alweer her en der lees, zijn zéér voorbarig, tot spijt van wie het benijdt.”