Vlaams minister Ben Weyts (N-VA) klinkt strijdvaardig ondanks de felle kritiek: “Begin juni moeten we terug naar het normale leven”

De scholen open na de paasvakantie. Wél vaccins voor Olympiërs. Een terugkeer naar een vrij leven begin juni. N-VA-boegbeeld Ben Weyts spreekt klare taal aan de vooravond van weeral een cruciale coronaweek. De belaagde Vlaamse minister van Onderwijs staat al een jaar lang in de vuurlinie. “You win some, you lose some.” Zet u schrap voor een temperamentvol gesprek met de pitbull van Dworp.

Ook in de paasvakantie staat de agenda van Ben Weyts boordevol. Volgende week moet namelijk beslist worden over de heropening van de scholen. Intussen dreigt een nieuwe schoolstrijd. Het katholiek onderwijs en het gemeenschapsonderwijs staan met geslepen messen tegenover elkaar over de nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad secundair. Het katholiek onderwijs van Lieven Boeve stapt zelfs naar het Grondwettelijk Hof. De vrijheid van onderwijs wordt bedreigd, is de kritiek aan de Guimardstraat. De eindtermen laten te weinig ruimte voor eigen invulling.

Dreigt een nieuwe schoolstrijd, meneer de minister?

“Dat is overdreven. Kent u de historische schoolstrijd? Die was aanleiding voor massale mobilisatie op straat. Wat vandaag gebeurt, veroorzaakt amper een rimpeling op het water. Ik ontwaar weinig draagvlak. Dat neemt niet weg dat ik het betreur. De rechtszaak zorgt voor onzekerheid.”

Wat vindt u van de kritiek?

“De eindtermen zijn ontwikkeld door het onderwijsveld zélf. Ik heb amper aanpassingen aangebracht. En wat ik heb veranderd, was ten voordele van zij die bezorgd zijn. ( fors ) Het parlement heeft dit goedgekeurd zonder één tegenstem. Vlaanderen investeert véél geld in onderwijs, en terecht. In ruil vragen we kwaliteit. Die is echter al jaren aan het dalen. Vandaar de nieuwe eindtermen: de lat moet weer omhoog.”

De Vlaamse regering heeft nare ervaringen met het Grondwettelijk Hof. Zie het zonnepanelendebacle. Staat ook uw hervorming op de helling?

“Neen, die komt niet in gedrang. Let wel: ik ben altijd bereid om bij te sturen. We hebben daarom een praktijkcommissie opgericht die zal evalueren. Als we bijsturen, zal dat gebaseerd zijn op concrete bevindingen, niet op het bevel van een bisschop.”

Is het de bisschop die dit wil aanvechten?

“Johan Bonny is de voorzitter van het katholiek onderwijs. Ik heb hem gesproken in de kerstvakantie omdat ik het conflict wou ontmijnen. Dat is tot mijn spijt niet gelukt. ( fijntjes ) Mijn gebeden zijn niet gehoord. Maar ik blijf openstaan voor elk gesprek. In de kering vraag ik wel respect voor de parlementaire democratie.”

Kan op deze manier sereen onderhandeld worden over de heropening van de scholen?

“Absoluut. Ik hoor Lieven Boeve elke week. Wij kunnen abstractie maken van onze geschilpunten.”

Is het denkbaar dat de scholen gesloten blijven na de paasvakantie?

“( resoluut ) Neen. Wat mij betreft, is dat ondenkbaar. Ik stap maandag met een voorstel naar het onderwijsveld. Details wil ik nog niet geven, maar dat ik de scholen weer open wil, zal geen verrassing zijn. Ik hoop dat we maandag een compromis vinden, maar ik heb daar alle vertrouwen in. Het onderwijsveld zit al de hele crisis op één lijn. Ons voorstel zal trouwens óók ondersteund worden door virologen. ”

Wie zal finaal de knoop doorhakken?

“Het overlegcomité van woensdag. ( stellig ) Maar ik ga ervan uit dat deze keer wél het voorstel van het onderwijsveld gerespecteerd zal worden. Tot mijn spijt is dat in het verleden niet altijd gebeurd. ( op dreef ) Waarom zijn de scholen eigenlijk gesloten? Om virologische redenen? Neen, ook Geert Molenberghs ( biostatisticus, red. ) zegt dat kinderen beter in een gecontroleerde omgeving zitten. Om pedagogische redenen? Zéker niet. Het zijn vooral de meest kwetsbaren die getroffen worden.”

Waarom dan wel?

“( kort ) Die vraag stelt u aan de verkeerde. Ik wou geen sluiting.”

U weet wel het antwoord. Mogen de mensen dat niet weten?

“Ik ga hier niemand afvallen. Dat zou niets bijdragen. De Vlaamse regering heeft álles gedaan om de scholen open te houden. We bleken helaas alleen te staan.”

Het is niet de eerste keer dat Vlaanderen het onderspit delft: de horeca, de terrassen, de vaccins, noem maar op. Is Jan Jambon (N-VA) geen goede onderhandelaar?

“Integendeel, Jan is een uitstekende onderhandelaar. ( feller ) Moet ik opsommen wat wij wél bereikt hebben? De samenstelling van het overlegcomité, dát is het probleem. Vlaanderen is ondervertegenwoordigd. Maar goed: dat debat is voor na de crisis. ( even stil ) Ik geef toe: ik ben tegen een muur gebotst. Dat heeft even pijn gedaan, maar ik ben snel weer recht gekrabbeld. You win some, you lose some . Vandaag kijk ik weer vooruit.”

U krijgt harde kritiek omdat u niet collegiaal bent.

“( kwaad ) Moet ik dan altijd slaafs het overlegcomité volgen? Ook als ik fundamenteel niet akkoord ben? En nog iets: het overlegcomité zei zélf dat het open houden van de scholen de absolute prioriteit was. Het is het overlegcomité dat plots van mening veranderd is, niet ik. ( fel ) Ja, ik was ontgoocheld. Mag het nog? En ja, ik wou dat even kwijt. Ik hoop dat de vrijheid van meningsuiting niet het volgende grondrecht is dat op de schop gaat.”

Uw pleidooi levert u populariteit op. Zou u ook een onpopulaire maatregel zo hard verdedigen?

“Het is mijn verdomde plicht om als Onderwijsminister prioriteit te geven aan de scholen, de kinderen en de meest kwetsbaren. Is dat ook al fout? Ik doe dat uit overtuiging, los van elke publieke waardering.”

U staat al een jaar in de vuurlinie. Weegt dat op u?

“Neen. Ik kan goed relativeren. Dat helpt. ( even stil ) Maar als u denkt dat ik nooit twijfel, dan vergist u zich. Ik heb ook wakker gelegen van sommige beslissingen.”

Van wat?

“( aarzelend ) Ik heb geen zin om mijn eigen proces te maken. Anderen moeten dat maar doen. Ik kan u wel zeggen dat ik meestal goed slaap. ( grijnst )”

Dat de ventilatie in veel scholen niet op punt staat, mag dat u aangewreven worden?

“Neen. Ikzelf ken niets van ventilatie. Ik heb daarom een taskforce opgezet met experten. Wij volgen hun adviezen. We hebben zeventig miljoen euro vrijgemaakt voor extra veiligheid in de scholen. Elke school heeft een preventieadviseur. Die persoon is het best geplaatst om te oordelen wat veilig is en waarin geïnvesteerd moet worden. Je moet dat niet opleggen vanuit Brussel.”

Waarom verplicht u dat niet? Ventilatie kan de besmettingen tot zeventig procent doen dalen.

“( fel ) Dat zijn praatjes. Ik krijg andere adviezen. Ik heb alle vertrouwen in onze scholen. Ze hebben al bewezen dat ze veilig onderwijs kunnen organiseren. Maar als u het beter weet dan de experten, à la bonheur . Ik heb niet die pretentie.”

U krijgt ook complimenten, zelfs van viroloog Marc Van Ranst. Hij wordt dag en nacht belaagd door Vlaams-nationalisten, zegt hij. Is dat uw achterban?

“Ik mag hopen van niet. Dat is alleszins niet mijn slag van mensen. Waarom doet iemand dat, vraag ik mij af. Als je hem niet meer kan horen, dan bel je hem toch niet? Ik heb een goede relatie met Marc. Dat is een verstandig man.”

U wordt ook belaagd en bedreigd. Wat doet dat met u?

“Dat zal voor Marc een andere ervaring zijn dan voor mij. Ik ben dat als politicus gewoon geworden. U zou eens moeten zien wat ik binnenkrijg. ( blaast ) Ik laat dat allemaal passeren, tenzij mijn gezin bedreigd wordt. Dat is voor mij de grens. Het is daarom dat ik naar de politie gestapt ben. ( denkt na ) Het coronadebat wordt heel polariserend gevoerd. Sommigen zien het haast als een theologie. Alsof er geen andere mening mogelijk is. Ik kijk ook naar sommige journalisten. Wie de scholen open wil, is ofwel een nitwit ofwel malafide. Ik moet soms lezen dat ik verantwoordelijk ben voor de coronadoden. Komaan, zeg.”

Wat doet dit met uw kinderen?

“Die worden dat ook gewoon. ( stil ) Het is niet de eerste keer, hè. Ten tijde van het verbod op onverdoofd slachten waren de bedreigingen zó ernstig dat mijn gezin een tijdje naar Brussel moest verhuizen. ( even moeilijk ) We proberen de kinderen daar zo goed mogelijk van af te schermen. Dat is niet altijd makkelijk.”

Wat verwacht u nog van het overlegcomité?

“Het onderwijs en de horeca worden de twee grote kwesties. Ik blijf achter de 1 mei-doelstelling staan voor de horeca. Daarnaast hoop ik dat eindelijk het fundamentele debat gevoerd zal worden. We kunnen dat niet blijven uitstellen.”

En dat is?

“Wat als alle kwetsbaren gevaccineerd zijn? Dat zijn de 65-plussers en de mensen met onderliggende aandoeningen. Dat moet lukken tegen eind mei. Als het van mij afhangt, en van mijn partij, dan moeten we daarna maximaal terug naar het normale leven. Twee basisregels moeten overeind blijven: afstand houden en mondmaskers in de publieke ruimte. Ik zou graag zien dat ook de andere partijen hun kaarten op tafel leggen. Begin juni breekt een nieuwe tijd aan.”

Ook jonge mensen sterven aan het virus. Wil u dat risico nemen?

“Dat is een beperkt en verantwoord risico. Er bestaat ook zoiets als recht op vrijheid. Anders zullen we nog veel La Boum ’s (het uit de hand gelopen feest in het Ter Kamerenbos, red.) meemaken. Dat zijn niet allemaal criminelen, hè. Dat zijn dikwijls jonge mensen die perspectief willen. Wij moeten hen dat geven. Wat ik voorstel, is verantwoord én onderbouwd. ( benadrukt ) Dat debat moet zo snel mogelijk gevoerd én beslecht worden. Dan kunnen we allemaal naar een momentum toeleven. Dat zou weer voor een positieve sfeer zorgen in de samenleving.”

U bent ook minister van Sport. Binnen honderd dagen starten de Olympische Spelen in Tokio. Klopt u op tafel voor de vaccinatie van de atleten?

“Ja, al een hele tijd. De Olympische strijd moet gevoerd worden met gelijke wapens. De besten moeten winnen, niet de gevaccineerden. Het dreigt echter een ongelijke strijd te worden. Sommige landen vaccineren wel, andere niet. Ik werk daarom achter de schermen aan een Europese consensus. Als dat lukt, kan het snel gaan.”

Slim gezien. Dan kan Frank Vandenbroucke (Vooruit), die geen voorstander is, geen neen zeggen.

“( grijnst ) Ik ken zijn standpunt. Ik maak een andere keuze. Het gaat om vijfhonderd vaccins. Ik vind dat niet onoverkomelijk. We hebben nog tot eind deze maand. Dan moeten de atleten gevaccineerd worden. Anders is het te laat. Ik zal ook hier verbeten voor vechten. ( fijntjes ) Dit is trouwens geen populair standpunt. Mijn mailbox zal zondagmiddag vol zitten met scheldtirades. De vaccinafgunst is groot. Maar u ziet: dat houdt me niet tegen om te strijden voor mijn overtuiging.”

Kan u Vandenbroucke niet overtuigen met een simpel telefoontje?

“In deze kwestie? Neen, ik denk van niet. U zal me trouwens geen kwaad woord horen vertellen over Frank. Hij is ook een man met een sterke overtuiging. In die zin lijken we op elkaar. Er is grote wederzijdse waardering. Enfin , ik spreek misschien voor mijn beurt. ( lacht ) Er is alvast waardering van mijn kant.”

Zal u te zien zijn in Tokio?

“Dat weet ik nog niet. In normale omstandigheden wel. We hopen daar de vruchten te plukken van een doorgedreven Vlaams topsportbeleid. Onze medaillehonger was nog nooit zo groot.Ooit waren we tevreden met het brons van Frans Peeters in het kleiduifschieten. ( lacht ) Ik zou dus graag gaan, maar ik vrees dat de kans klein is. Japan weet zelf nog niet hoe het georganiseerd zal worden.”

En volgend jaar naar het WK in Qatar?

“Neen, daar ga ik niet naartoe. Ik wil geen regime in de kijker zetten dat de mensenrechten niet respecteert. Er zijn duizenden mensen omgekomen bij de bouw van de stadions. Die praktijken zijn trouwens niet nieuw. Het is wel dankzij het WK dat er nu aandacht voor is. Sport kan ook op dat vlak waardevol zijn.”

Wordt dat WK niet beter aan een ander land toegewezen?

“Dat zou hypocriet zijn, vind ik. Qatar is vandaag hetzelfde land als toen het WK toegewezen werd. Ik denk trouwens niet dat het realistisch is om nu nog een ander land aan te duiden.”

Het coronavirus, de schoolstrijd, geen grote sportevenementen, hebt u eigenlijk al één dag plezier beleefd aan uw tweede ministermandaat?

“Toch wel. Een groot filosoof zei ook: ‘ elk nadeel heb zijn voordeel ’. Ik ben een voluntarist. Een crisis biedt nieuwe mogelijkheden voor mensen zoals ik. Dat ligt mij wel. Weet u wanneer ik laatst echt plezier beleefd heb? Vorige maandag, toen Anderlecht met 1-4 won op Antwerp. Om de winst natuurlijk, maar vooral omdat er autistische kinderen toegelaten werden op de tribune. Die kinderen kunnen anders geen wedstrijd bijwonen, omdat er te veel prikkels zijn. Dat was mooi. ( even stil ) En zelfs daarvoor kreeg ik kritiek. Maar goed, dat is mijn lot. ( grijnst )”