VRT-journalist en Amerikakenner Björn Soenens: “Ik beken: ik ben Trump dankbaar”

NEW YORK Dat Trump zou verliezen, als er morgen verkiezingen zijn. Die opmerkelijke uitspraak doet Amerikakenner Björn Soenens. Wij spreken hem naar aanleiding van zijn nieuwe literaire worp, die volgende week in de handel ligt. Een boekvoorstelling komt er niet, want de VRT-journalist zit door de coronacrisis al maanden vast in Amerika.

Uw nieuwe boek luistert naar de naam ‘De lengte van een oceaan’. U weet uw timing wel te kiezen.

Soenens: (lacht) Dat is zo. Het boek was voorzien voor april, maar door de coronacrisis is toen beslist om de publicatie enkele maanden uit te stellen. Vandaag zijn we zo ver. Ik kan nog steeds niet naar België komen om het boek voor te stellen, maar een tweede uitstel was geen optie. Bovendien is het inderdaad actueler dan ooit. Alle problemen die nu naar boven komen, worden uitgebreid besproken. De insteek van het boek is de gewone Amerikaan aan het woord laten over zijn land. Dat is wat mij als reporter zo fascineert. Wat mensen denken en doen. Ik heb ook een extra hoofdstuk over corona toegevoegd.

Wat bedoelt u met die titel?

De lengte van een oceaan is wat mij scheidt van mijn moeder en mijn twee kinderen. Die afstand spookt vaak door mijn hoofd. Ik heb een haat-liefdeverhouding met Amerika. Die is sterker dan ooit. (enthousiast) Dit land kan me zó fascineren, maar tegelijk zó boos maken. Ik zou treuren, mocht ik morgen weg moeten. Anderzijds kan ik ook heimwee hebben, naar de andere kant van de oceaan.

Hoe gaat het met u in deze turbulente tijden?

Goed. Héél goed zelfs. Het zijn waanzinnige tijden voor reporters. Het is haast dag en nacht werken. Ik hou daarvan. Ik heb die adrenaline nodig. Eigenlijk is het al vier jaar waanzinnig.

Dank u wel, meneer de president.

Ik beken: ik ben Donald Trump dankbaar. Die man zorgt elke dag voor nieuwe opwinding. Maar het klimaat om in te werken, is lastig. Dat is ook Trump.

Wat moeten we denken van wat de voorbije weken aan het gebeuren is?

Alles wat Amerika al jaren teistert, komt nu naar boven. Dat zijn raciale spanningen. Dat is institutioneel racisme. Dat is grote ongelijkheid tussen arm en rijk. Dat is de economische malaise waarin veel mensen zich bevinden, ook veel witte mensen. Het is trouwens vooral de coronacrisis die die ongelijkheden en spanningen blootgelegd heeft. Wie geld heeft, maakt meer kans om te genezen van het virus: ook dat is Amerika. De dood van George Floyd heeft die etterende bubbel helemaal doen barsten.

Dat het onder Trump weer oké is om racist te zijn, meent filosoof Frank Albers. Is dat zo?

(knikt) Trump heeft komaf gemaakt met de politieke correctheid. Hij is destijds zijn campagne begonnen door te zeggen dat Mexicanen verkrachters en moordenaars zijn. Dat is een fluitsignaal, hé. Andere mensen pikken dat op. ‘Het is oké om anderen te beschimpen.’ Ik geloof niet dat het racisme aan het toenemen is. Ik geloof wel dat het wordt aangewakkerd. Trump voelt goed aan dat er sluimerende onvrede is in de samenleving. Hij maakt het oké om die te uiten. Hij doet dat zelf ook.

Als er morgen verkiezingen zijn, dan verliest Trump. Veel mensen hebben genoeg van al die turbulenties.”

Kan dit uitdraaien op een nieuwe burgeroorlog?

Ik ga dat niet uitsluiten. Dat is een vrees. De sfeer is héél bitsig. Wat wordt dat als Donald Trump in november de presidentsverkiezingen verliest? Zal hij de uitslag aanvaarden? Of zal hij zijn aanhang opjutten? Als dat gebeurt, sluit ik een grote uitbarsting van geweld niet uit. Bovendien is Trump een aanhanger van wapenbezit. Dat kan gevaarlijk worden.

Wat nu gebeurt, speelt in de kaart van Trump, meent Theo Francken (N-VA). “Als de progressieven over racisme beginnen, dan winnen de republikeinen.”

Neen, niet akkoord. Als de plunderingen waren doorgegaan, dán zou dat in de kaart van Trump hebben gespeeld. Dan zou veiligheid het thema zijn. Dat is niet gebeurd. Wie komt vandaag op straat? Dat zijn niet de arme dutsen, hé. Die moeten werken. Het zijn de gewone mensen, van wie sommigen voor hem stemden. De coronacrisis heeft aangetoond dat Amerika op economisch vlak toch niet zo great is. Als er morgen verkiezingen zijn, dan verliest Trump.

Denkt u dat, of hoopt u dat?

Ik hoop niets. Ik ben een waarnemer. Ik denk dat. Veel mensen hebben genoeg van al die turbulenties, die vaak uitgelokt worden door Trump. Zijn leugens bijvoorbeeld. Hij is nu volop het politiegeweld aan het ontkennen. Dat valt ook in zijn achterban niet goed. Hij lijkt dat te onderschatten. Joe Biden (de Democratische tegenkandidaat, red.) staat voor rust en fatsoen. Dat is waar dit land naar snakt. Vandaag toch. Er kan nog veel gebeuren tussen nu en november.

Dat westerse media eenzijdig negatief berichten over Trump, is een kritiek die vaak terugkeert. Frustreert dat?

(feller) Natuurlijk, omdat dat niet waar is. In mijn boek komt élke stem aan bod. De Amerikanen van de stad en van het platteland. De armen en de rijken. De boeren en de industriëlen. Die denken trouwens niet zwart-wit. Trump doet foute dingen, maar ook Obama was geen heilige. De democraten zijn ook schuldig aan wat vandaag gebeurt. De ongelijkheid nam ook toe onder Obama.

‘De lengte van een oceaan’, een uitgave van De Arbeiderspers, 22,50 euro, vanaf volgende week in de handel.