CD&V-voorzitter Joachim Coens is hoopvol over onze samenleving ná corona: “Ik zie ook voordelen aan deze crisis”

Never waste a good crisis. Dat is het motto van Joachim Coens in deze coronatijden. De nieuwbakken CD&V-voorzitter werkt aan een manifest met tien lessen voor de toekomst. “We moeten deze crisis aangrijpen om onze samenleving beter te maken.” Coens werpt ook een blik op de economische relance. Wie moet de crisis betalen? En geld bijdrukken, is dat een optie?

Leve videocalling: dat is in deze woelige coronatijden dé manier voor een ietwat deftig en vooral veilig gesprek. Check. Ik zit aan mijn bureau thuis, Joachim Coens (53) aan zijn bureau in Damme, het pittoreske West-Vlaamse dorp waar de CD&V-voorzitter al zes jaar de sjerp draagt. “Ik ben de voorbije weken weinig in Brussel geweest. We vergaderen vooral digitaal. Dat is óók een voordeel aan corona. Je bespaart veel tijd, want je doet minder verplaatsingen. Dat valt me echt op. Ik kan én meer werken én meer thuis zijn.”

Óók een voordeel, zegt u?

“Ja, toch wel. Dit is een zware tijd voor mensen die ziek zijn, voor mensen die zorg dragen, voor de economie in haar geheel. Dat is zeker zo. Maar ik zie ook voordelen en ik wil die graag eens benadrukken. In één zin samengevat: we herontdekken de essentie van het leven. Dit doet me vaag denken aan de autoloze zondagen van de jaren zeventig.”

U bent me kwijt.

“(lacht) U was toen nog niet geboren. Dat waren onwezenlijke dagen. Geen auto’s op straat, spelende kinderen, de mensen haalden zelfs paard en kar van stal. Dat was voor één dag de reset-knop indrukken. Ik heb het gevoel dat dat vandaag ook gebeurt, maar dan voor langere tijd. De samenleving staat voor vele weken on hold en dat zorgt ervoor dat mensen de essentie herontdekken.”

Wat is dat dan?

“Dat is bovenal het besef dat gezondheid het belangrijkste goed is. Ten tweede gaan we op zoek naar verbondenheid met andere mensen, zelfs meer dan voordien, vind ik. En vooral intenser. (op dreef) Een ander voordeel: we tonen opnieuw waardering voor de mensen in de zorg. We herontdekken ook de natuur. We gaan opnieuw wandelen. Dat is allemaal basis, maar we waren het belang daarvan vergeten.”

“We gaan allemaal naar draagkracht moeten bijdragen: dat is duidelijk. Dat betekent dus rechtvaardige fiscaliteit.”

Gaan we dat aanhouden na de crisis? Mensen vervallen snel in oude gewoontes.

“Dat is zo. Maar ik denk wel dat onze samenleving fundamenteel zal veranderen door wat nu gebeurt. En dat kan positief zijn. (enthousiast) De problemen van vandaag vragen creatieve oplossingen. Thuiswerk bijvoorbeeld. Of digitaal vergaderen. Deze crisis dwingt ons om daarover na te denken. En wat zien we? Dat lukt, hé. Als het moet, dan lukt dat. Gevolg: het fileprobleem is verdwenen. We gaan dat toch niet overboord gooien na deze crisis? Ik ben zeker van niet. We gaan ook in de partij digitaal blijven vergaderen.”

Er zijn mensen die beweren dat dit virus de wraak is van de natuur voor onze levensstijl. Of zelfs de wraak van God.

“(lacht) Dat is te verregaand. Ik zou daar God niet bij betrekken. Het is wel een signaal, vind ik. We moeten anders gaan leven. We zijn te ver gegaan in ons enthousiasme voor de globalisering. De mens heeft ook kleinschaligheid en geborgenheid nodig. Dat voelen we vandaag.”

Slim gezien van u: die begrippen zetten uw partij weer op de kaart.

“(grijnst) Wij zijn de partij van de geborgenheid: ik ga dat niet ontkennen. Ik ga meer zeggen: ik werk aan een manifest over deze crisis. Ik hoop tegen Pasen klaar te zijn. Zie dat als ónze grote heropstanding. (knipoogt) Neen serieus, dat moet een tekst worden met tien lessen voor de toekomst. Wat leren we uit deze crisis? Dat mensen belangrijker zijn dan spullen, dat we mogen onthaasten, dat we welzijn en natuur moeten valoriseren, enzovoort. We moeten deze crisis aangrijpen om onze samenleving beter te maken. Ik zie u opkijken. Vindt u dat vreemd?”

Neen. Maar ik hoor weinig mensen zo positief spreken over deze crisis.

“(onverstoord) Er komt een tijdperk na corona. Dat staat vast. Dat tijdperk zal er anders uitzien, economisch en maatschappelijk. Dat staat ook vast. Maar dat kan positief zijn. Ik geloof daarin.”

“De mens heeft kleinschaligheid en geborgenheid nodig. Dat voelen we vandaag.”

De strenge maatregelen worden verlengd tot zondag 19 april, en wellicht zelfs tot zondag 3 mei. Is dat een goede zaak?

“Experten zeggen van wel. We moeten hun adviezen opvolgen. Ik ben vooral bezorgd voor het onderwijs. Dit mag niet té lang duren.”

Is zondag 3 mei té lang?

“Dat is de vraag. (denkt na) Dit mag geen verloren jaar zijn voor onze leerlingen. Als iets opgestart kan worden, dan liefst de scholen. Dat moet de prioriteit zijn, volgens mij. De ophokplicht, als ik dat zo mag uitdrukken, kan grote mentale impact hebben op kinderen. We mogen dat niet onderschatten.”

En op ouders. Ik las dat advocaten een toename van het aantal echtscheidingen voorspellen.

“Ik kan dat goed geloven. Dat blijkt al het geval te zijn in China. Het mentaal welzijn wordt een belangrijk aandachtspunt. Het is daarom goed dat we nog mogen wandelen en fietsen. Het is daarom ook goed dat we dankbaarheid tonen tegenover de mensen in de zorg. Dat zijn belangrijke symbolen, waar mensen kracht kunnen uithalen.”

Dat zal niet genoeg zijn. De Vlaamse regering zou kunnen stoppen met besparen op welzijn?

“Wij moeten van dit moment gebruik maken om dat te corrigeren. Welzijn is een absolute prioriteit voor mijn partij. We gaan daarvoor meer middelen vrijmaken. Zo gingen vrijdag al extra middelen naar de hulplijnen Awel, Tele-Onthaal, 1712 en de Zelfmoordlijn.”

Donderdag werd in het federaal parlement de volmachtenwet gestemd. Mag ik dat een machtsovername door de partijvoorzitters noemen?

“Néén. Het is het parlement dat de volmachtenwet met een grote meerderheid heeft goedgekeurd. De regering kan daardoor sneller maatregelen nemen. Het is ook een vaste commissie van het parlement die de uitvoering zal controleren.”

Maar het zijn de partijvoorzitters die op zaterdagvoormiddag het beleid bepalen. Is dat democratisch? Met alle respect, maar u bent niet eens verkozen in het parlement.

“(feller) Wat daar gebeurt, is een informeel overleg tussen regering en partijvoorzitters. En waarom? Omdat zeven van de tien partijen die de volmachtenwet gestemd hebben, niet in die regering zitten. Zij willen wel weten wat daar zal gebeuren. Dat is ook normaal. Vandaar dat overleg. Maar daar vinden geen stemmingen plaats. De beslissingen worden genomen door de regering. Dit mag ook niet langer duren dan nodig: drie maanden met maximaal één verlenging van drie maanden. Daarna moet er een volwaardige regering komen.”

Zijn daar al gesprekken over gevoerd?

“Nog niet. Het politieke leven spitst zich nu volledig toe op corona. Dat zal de komende drie weken niet veranderen, denk ik. Maar eenmaal de maatregelen losser worden, moeten die gesprekken wel gevoerd worden.”

Die regering zal de economische relance op haar bord krijgen. Elk gezin een vast bedrag geven: is dat een reële piste voor uw partij?

“Neen. Dat was een idee van Steven Matheï (Kamerlid voor CD&V, red.). Dat leeft ook in andere landen. Maar ik twijfel aan de doelgerichtheid daarvan. Het gevaar van lineaire maatregelen is dat er veel geld verspild kan worden.”

U bedoelt dat niet elk gezin een extra som nodig heeft?

“Inderdaad. Ik ben voorstander van gerichte maatregelen. We moeten prioritair de mensen helpen die het nodig hebben. Ik denk dan aan de mensen die vandaag dit land doen draaien. De zorg bijvoorbeeld. En de logistieke sector.”

De overheid zal sowieso een financiële bazooka moeten bovenhalen. Vanwaar zal dat geld komen?

“Dat is een goede vraag. (denkt na) We gaan allemaal naar draagkracht moeten bijdragen: dat is duidelijk. Dat betekent dus rechtvaardige fiscaliteit.”

U gaat de rijken aanpakken?

“U benoemt dat zo. (lacht) Maar oké: we gaan inderdaad moeten kijken naar wie het vermogen heeft om bij te dragen aan de relance. Sommige grote internationale spelers betalen nog altijd amper belastingen. Dat kan niet.”

Geld bijdrukken: is dat een optie?

“Dat kan een optie zijn, maar dat moet op Europees niveau geregeld worden. Dat zou neerkomen op een devaluatie van de munt. Dat is één mogelijkheid. (denkt na) Ik hoop vooral dat Europa stilaan wakker wordt. De relance moet gezamenlijk aangepakt worden.”

U bent op 6 december voorzitter geworden van CD&V. Hebt u eigenlijk al tijd gevonden voor de beloofde vernieuwing van de partij?

“Weinig. Drie dagen: van 6 tot 9 december. (lacht) Daarna werd mijn agenda opgeslorpt door de formatie en corona. En cours de route is wel al een en ander gebeurd. De ledenbevragingen bijvoorbeeld: onze leden worden nauwer betrokken. Donderdag is een derde bevraging uitgestuurd, deze keer over de aanpak van de crisis. Vrijdag waren er al drieduizend antwoorden binnen. Dat is bemoedigend. Het valt op dat onze leden voornamelijk wakker liggen van de gezondheid van hun naasten. Nu goed: ik geef mezelf één jaar de tijd. Op 6 december van dit jaar moet de partij weer op de rails staan.”