De populairste politica’s van Vlaanderen, Hilde Crevits en Zuhal Demir, blikken terug op een bewogen jaar: “De mannen bang van jou? Ik ben daar zeker van!”

Ze hebben het voorbije jaar meer dan ooit geclasht, maar tegelijk zijn ze dichter naar elkaar toe gegroeid. Zuhal Demir was zelfs even de reddende engel van Hilde Crevits. Het zijn de populairste politica’s van Vlaanderen, hoewel hun imago’s tegengesteld lijken – Crevits de zachte verzoener, Demir de vurige doener. Dat moet stof geven voor een geanimeerde terugblik op 2022.

De villa van onze uitgeverij Roularta is het prachtige decor voor deze unieke ontmoeting tussen de populairste madammen van de Wetstraat. De twee zijn collega’s in de Vlaamse regering: Hilde Crevits (55, West-Vlaamse) is minister voor CD&V, Zuhal Demir (42, Limburgse) voor N-VA. De begroeting is hartelijk, al mag dat niet verbazen. “Dit verschijnt in het kerstweekend, dus we brengen maar best vredevolle boodschappen, zeker”, wenkt Demir. Waarop Crevits, met een knipoog: “Dat zal voor mij iets makkelijker zijn dan voor u.” De twee schateren het uit.

De politica’s ogen opvallend ontspannen, na wat nochtans een bewogen jaar was. Hilde Crevits heeft even op de pauzeknop moeten duwen, omdat ze mentaal en fysiek uitgeput was. Zuhal Demir had dan weer politiebewaking nodig, omdat ze met de dood bedreigd werd. Zware dossiers zoals stikstof en Ventilus kwamen tussen hen beiden te staan. Niet zelden vielen er zware woorden. En toch zijn ze ook dichter naar elkaar toegegroeid. Demir was zelfs de reddende engel van Crevits. Letterlijk.

Crevits : “Intussen weet iedereen wellicht dat ik ben flauwgevallen op een vergadering op het kabinet van minister-president Jan Jambon (N-VA). Op een heel onverwacht moment, ik was zelfs niet bij de discussie betrokken. Ik herinner me dat er plots iemand in mijn oor fluisterde en op mijn hand wreef. Mijn woordvoerster, dacht ik eerst. Maar het bleek Zuhal. En zij was iedereen aan het buitensteken, omdat mijn blouse open moest. (lacht) ”

Demir : “Ja, daar zaten alleen maar mannen, hè. En die wisten natuurlijk niet wat ze moesten doen. Matthias (Diependaele, red.) vroeg of er nog verder vergaderd zou worden. Ik heb ze allemaal buiten gezet. Misschien was ik wel een beetje onbeleefd? (lacht) Ik was eigenlijk niet op die vergadering, ik zat enkele bureaus verderop. Plots kwam Jan daar bij mij binnengestormd. Hilde is flauwgevallen . We hebben onmiddellijk de dokters gebeld en ik ben gaan kijken. Ik heb vroeger meegemaakt dat mijn moeder een beroerte kreeg. Ik was bang dat Hilde hetzelfde voorhad. Vandaar dat ik bleef praten tegen haar. Ik was echt geschrokken, hoor.”

Crevits : “Je hebt me ook gedwongen om naar het ziekenhuis te gaan. Ik was intussen alweer wakker en vaneigens aan het tegenpruttelen. Ik ben je daar dankbaar voor.”

Demir : “Ja, Hilde, ik was bang, hoor. Ik wou dat niet nog een keer meemaken.”

De fotograaf neemt de dames mee naar de kerstboom, terwijl er enkele hapjes op tafel verschijnen. Ook de fles bubbels wordt ontkurkt. Of zij elkaar eigenlijk goed kennen, wil ik weten. Of is het vooral oppervlakkig als concullega?

Crevits : “Mag ik die anekdote vertellen over Gent, Zuhal? Dat is wel al van eind vorig jaar, maar het is daar dat ik de échte Zuhal heb leren kennen.”

Demir : “ (lacht) Jawel, iedereen was kwaad op iedereen. Dat was na die discussie over de vergunning voor de gascentrale in Vilvoorde. Die ik niet had verleend.”

Crevits : “Toen heeft het gestoven in de regering. En nadien werden we in Gent verwacht om een toerke te lopen op de piste met Bashir Abdi die een medaille had gewonnen op de Olympische Spelen. We waren ons in de kleedkamer aan het omkleden en Zuhal was nog altijd stoom aan het afblazen. Zó hevig, ik begreep dat niet. ‘Je mag je niet zo laten gaan’, zei ik. Maar toen ze mij daar, in die kleedkamer, haar verhaal vertelde, begreep ik het beter. (denkt na) Ik ben enig kind, dochters van onderwijzers. Ik had amper problemen in mijn jeugd. Maar Zuhal is opgegroeid in de cité. Zij heeft moeten vechten voor haar brokken. Dat leidt tot andere karakters.”

Demir : “ (knikt) Ik heb moeten strijden voor álles. Ik denk soms dat dat de rode draad is in mijn leven. Wou ik met de bal spelen, dan moest ik daarvoor vechten. Wij waren met vijf thuis. Vader was altijd moe van het harde werk in de mijnen, moeder had heimwee naar Turkije. Dat was niet makkelijk. Ook om naar de unief te mogen, heb ik strijd moeten voeren. (stil) Ja, dat heeft mij zeker getekend.”

Crevits : “Dat gesprek was verhelderend voor mij. Ik kan nog altijd kwaad zijn op jou, maar ik begrijp je beter.”

Jullie zijn de populairste politica’s van Vlaanderen, volgens de peilingen. Hoe zou dat komen?

Demir : “Hilde voelt heel goed aan wat er leeft onder de mensen. Ze durft ook moeilijke dossiers in handen te nemen. Zie de kinderopvang. Ze draait niet rond de pot, maar zoekt naar oplossingen. Dat is haar kracht.”

Crevits : “Intuïtief weten wat er leeft, is een eigenschap die we delen. Maar Zuhal heeft ook een eigen stijl die haar populair maakt. De vervuiling van 3M is het beste voorbeeld. Dat lijkt op het eerste gezicht David tegen Goliath (3M is een Amerikaanse chemiereus, red. ) , maar Zuhal trekt zich daar niets van aan. Zij gaat die strijd aan en durft afwijken van de platgetreden paden. De mensen smaken dat. Het nadeel van deze aanpak is dat het keihard kan botsen. (fijntjes ) Ik heb het mogen ervaren.”

Demir : “Maar ge moogt dat niet persoonlijk nemen, hè. Ik ben dat de dag nadien alweer vergeten.”

Crevits : “Ik kan dat niet. Scherpe woorden blijven hangen. Maar let op: ik kan ook boos zijn, hoor. Het is ook al gebeurd dat ik met deuren heb gesmeten. (lacht) ”

Demir : “Dat klopt. En de mannen dan: zij zijn pas hysterisch als ze boos zijn. Dat wil ik ook eens gezegd hebben. (ze schateren het uit) ”

Jullie hebben het voorbije jaar dikwijls geclasht. Wat was het zwaarste dossier?

Demir : “Ik denk stikstof. Dat gaat over de toekomst van onze economie, onze landbouw en onze natuur. Het is bovendien een heel technisch dossier. Maar de beslissingen die we nemen, hebben impact op mensen. Ik heb daar wakker van gelegen, nog altijd trouwens.”

Crevits : “Ventilus is ook zwaar, omdat het over mijn achtertuin gaat. Maar inderdaad: stikstof is het zwaarste, en het is nog niet voorbij. Dat wordt wellicht ook volgend jaar de moeilijkste knoop. Ik heb maar één hoop: dat we de boeren, en zeker de jonge boeren, méér perspectief kunnen geven. Anders falen we. Ik ga akkoord met de doelstelling, – de uitstoot moet naar beneden -, maar we moeten ook een toekomst kunnen bieden aan die mensen. Het zijn zij die voor ons voedsel zorgen, hoor.”

Demir : “We gaan daar uit geraken, Hilde. Echt waar. We zijn dat verplicht aan elke Vlaming. Ik ben daar niet pessimistisch over.”

Het voorgerecht wordt op tafel getoverd. Een vers slaatje met langoustines. Dat het in West-Vlaanderen altijd lekker eten is, zegt Demir. Het is tijd om terug te blikken op het voorbije jaar. We beginnen met de positieve noten.

Wat heeft u het meest blij gemaakt?

Crevits : “De geboorte van mijn tweede kleinkind, weliswaar op 31 december vorig jaar. Een wereldwonder, zeker weten. Ik ben 55 jaar en al twee keer oma. Ik ben daar zo gelukkig mee. Ik ben trouwens zo cliché als het maar kan. Mijn kleinkinderen kunnen niets verkeerd doen. Als het weekend nadert, dan begin ik al te verlangen om hen te zien. En ik doe niets liever dan voor hen te zorgen. Zeker sinds ik uitgevallen ben, trek ik duidelijke lijnen. Dit laatavondinterview is echt wel een uitzondering.”

Demir : “Mijn vader wil dat dus niet doen, hè. Weet je wat hij zegt? Als je niet voor je kinderen kan zorgen, dan kan je ook niet voor de gemeenschap zorgen. (lacht) ”

Crevits : “Hij heeft wel een punt dat we er moeten zijn voor hen. Ik was nooit een afwezige moeder. Fysiek was ik vaak afwezig, maar ze konden mij altijd bellen. Ik heb het geluk dat ik de opgang van de smartphone heb meegemaakt. Anders was het moeilijker geweest. Nu goed: ook algemeen is de tijd voorbij dat politici met de borst vooruit zeggen dat ze geen tijd hadden voor hun kinderen.”

Demir : “Ik heb daarom ook bewust mijn drie maanden zwangerschapsverlof opgenomen. Dat is zo belangrijk voor de binding met je kind.”

Zowaar een pluim voor de politieke zeden.

Demir : “Jawel, dat is een goede evolutie. Als ik een avondlijke vergadering digitaal wil volgen, dan heeft Jan Jambon daar begrip voor. En terecht. Het omgekeerde zou niet meer aanvaard worden.”

Wat heeft u meest blij gemaakt, mevrouw Demir?

Demir : “Dat zit in dezelfde sfeer. Mijn dochter Rozanne is vijf jaar geworden en heeft dit jaar leren fietsen. Het moment waarop je haar loslaat, weliswaar goed beschermd met een helmpje op … Dat is letterlijk je kind voor het eerst loslaten. Dat heeft iets gedaan met mij. Even later is ze wel gevallen en heb ik haar recht moeten helpen. (lacht) Als ik haar ’s ochtends wakker maak, moet ik altijd denken aan het liedje van Yevgueni. Als ze lacht, is het even wereldvrede . Dat is echt zo, hè.”

Crevits : “Ik vind het mooi dat je dat zo kan vertellen. Blijf maar een aanwezige mama. Ik wou trouwens nog iets anders noemen, als ik mag. We zouden het bijna vergeten, maar we hebben onze vrijheid terug. We hebben deze maand zelfs onze vaccinatiecentra gesloten. Ik dacht dat dat covernieuws zou zijn, maar het was amper één kolommetje waard. Dat zijn duizenden vrijwilligers die maandenlang het beste van zichzelf gegeven hebben. En wij waren wereldtop, hè. We mogen daar fier op zijn.”

Demir : “Je hebt gelijk. Twee jaar geleden konden we zelfs geen kerst vieren. Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden.”

Het hoofdgerecht is tongfilet in wittewijnsaus. Dat Bart De Wever jarig is, bedenken de dames plots. Ze nemen snel een selfie om naar hem door te sturen. “Hij zal weer raar opkijken.” We gaan intussen verder met de minder mooie momenten.

Wat heeft u het voorbije jaar meest triest gemaakt?

Demir : “We hebben dit jaar vanuit de overheid de campagne ‘ ooit gebeurd, nooit gehoord’ gelanceerd. Dat was een campagne om slachtoffers van historisch misbruik de weg te wijzen naar de commissie voor erkenning en bemiddeling. Na tien dagen hadden er maar liefst tweehonderd mensen die stap gezet. De oudste man was 74 jaar. Hij was in zijn tienerjaren misbruikt en had daar altijd over gezwegen. Je kan je dat toch niet voorstellen? Welk leed moet die man gehad hebben? Dat zoveel mensen zoveel onverwerkt verdriet hebben, heeft me echt triest gemaakt.”

Crevits : “Ik was ook diep geraakt toen ik die verhalen las. Het moet vreselijk moeilijk zijn om later opnieuw mensen te vertrouwen als je zoiets meemaakt.”

Demir : “Op een avond werd bij mij thuis aangebeld. Een man van ongeveer vijftig jaar oud. Hij gaf mij een doos Merci-kes . ‘Voor wat jullie gedaan hebben’, zei hij, en verder niets. Ik heb hem vastgepakt en hij begon te wenen. (stil) En dan vertrok hij weer. Er schuilt zoveel verborgen verdriet in onze samenleving.”

Wat dacht u van de open brief van 120 politica’s die seksisme in de politiek aanklagen?

Crevits: “Ik mag dat zelf niet zeggen, want ik heb het niet meegemaakt. Toen ik begon, vijftien jaar geleden, ben ik wel eens een kippetje genoemd, maar daar is het bij gebleven. Ik ben ook niet gevraagd om die brief te tekenen.”

Demir : “Ik ook niet. Seksisme zal zeker bestaan in de politiek, maar ik heb het zelf ook niet meegemaakt. Ik moet wel op mijn strepen staan. Maar dat doe ik ook, hoor. Ik denk soms dat de mannen daarom bang zijn van mij. (lacht) ”

Crevits : “Ik ben daar zeker van. (lacht) Er was natuurlijk het ontslag van Eva De Bleeker (Open VLD).”

Demir : “Had zij ook ontslag moeten nemen als zij een man was? Vrouwen worden harder aangepakt, volgens mij. Ik vond haar ontslag heel onrechtvaardig. En wie is de schuldige? De man die het boek De Eeuw van de Vrouw schreef (premier Alexander De Croo, red.) . Sorry, maar dat vind ik wel heel pijnlijk, hoor. Dat geldt ook voor het ontslag van Meryame Kitir (Vooruit). Zou Conner Rousseau hetzelfde gedaan hebben bij een man? Ik betwijfel dat. Ik vind niet dat hij goed gehandeld heeft.”

Crevits : “Maar hij wordt wel bejubeld in de media. Je kan je daar inderdaad vragen bij stellen.”

Wat heeft u het meest triest gemaakt, mevrouw Crevits?

Crevits : “De inval van Poetin in Oekraïne, met lengtes voorsprong. Dat heeft me heel erg aangrepen. Eén man beslist om een ander land gewoon kapot te maken. Mensen die een gelukkig leven leiden, zijn van de ene dag op de andere op de vlucht, kinderen kunnen niet meer naar school. (windt zich op) Kwaad dat ik ben op die man, het is onvoorstelbaar. En wat is hij nog allemaal van plan?”

Demir : “Die Poetin is knettergek. En tóch moeten we hier een diplomatieke oplossing voor vinden, en dus niet alleen met de wapens. Op dat vlak ben ik een oude VU-er: een echte pacifist.”

Crevits : “En als je dan ziet dat de mensen hun facturen niet meer kunnen betalen door de gevolgen van die oorlog … je voelt je daar zo machteloos tegenover. (stil ) Ik wou nog iets noemen: de fake wereld van sociale media. Ook dat maakt me zo triest. Maar hier kan ik gelukkig een positief verhaal aan koppelen. Sinds ik terug ben, kijk ik niet meer naar Twitter. En echt waar: het is goed voor mijn mentaal welzijn.”

Demir : “Ik heb Twitter en Facebook acht maanden geleden al van mijn telefoon gegooid. Dat zijn rioolbakken. Alleen Instagram doe ik nog zelf, omdat daar wel fijne reacties op komen.”

U kan nochtans ook hard zijn op sociale media. Dat heeft onlangs nog een journalist van De Standaard mogen ondervinden.

Demir : “ (fel) Ja, maar die noemde mij de Margaret Thatcher van de Aldi. Dat pik ik niet. Eén: ik ben Thatcher niet. Ik ben geen iron lady, integendeel. Ik ben heel zacht voor de meest kwetsbaren. En twee: er is niets mis met de Aldi. Wij worden ook hard aangepakt door journalisten, dus zij moeten ook tegen kritiek kunnen.”

Crevits : “Ik begrijp u wel, hoor. Maar soms is het beter om iemand te negeren. Weet je: wie schrijft, wíl vaak een reactie. Mag ik je een moederlijke raad geven? Als iets je op de zenuwen werkt, haal dan eerst goed adem vooraleer je losbarst.”

Demir : “Negeren is misschien wel een goede tip. Maar als iets te gortig is, dan kan ik het niet laten.”

Crevits : “En ge geniet daar ook van, hè. Van u eens goed te laten gaan. (lacht) ”

Demir : “Ik ben nu wel Pilates aan het volgen. Misschien dat dat helpt? (lacht) ”

Crevits : “Dat het beeld van iron lady niet altijd klopt, kan ik bevestigen. Als ik steun zoek in de regering voor iets wat mij onrechtvaardig overkomt, dan kijk ik eerst naar Zuhal. Want ik weet dat zij het ook zo zal aanvoelen: zij heeft ook die intuïtie.”

We naderen het einde van een geanimeerde avond. Een perfect gebakken moelleux au chocolat komt op tafel. We praten over het belang van mentaal welzijn. Dat ze blij is dat op de pauzeknop heeft durven duwen, zegt Crevits. Ze heeft zes weken rust genomen, van eind september tot halfweg november.

Crevits : “De pauze heeft me goed gedaan. Ik voel me beter en optimistischer. Ik zie het weer zitten. Ik was eigenlijk fysiek en mentaal volledig op. Ik was ook geen fijn gezelschap meer voor mijn omgeving. ‘Je bent grimmig’, zei mijn vader. Het was te veel na elkaar. Het ontslag van Wouter Beke, het nieuwe departement ( Crevits stapte over van Economie naar Welzijn, red. ), de incidenten in de kinderopvang. Ik ben niet van rubber gemaakt. Ik was net bevoegd voor Welzijn, toen ik twee grootouders van mishandelde kinderen aan de lijn had. Dat kroop diep onder mijn vel. Te diep wellicht. Ik ben daar heel gevoelig voor.”

Demir : “Ik kan dat geloven. Die drama’s zijn ook bij mij hard binnengekomen. Het gaat over het meest kwetsbare dat we hebben: onze kinderen. Ik had alleen maar positieve ervaringen met crèches. De overgrote meerderheid doet het ook goed.”

Crevits : “ (op dreef) Absoluut, vier procent doet het slecht, alle anderen doen het goed tot supergoed. Dat mag meer benadrukt worden, ook in de inspectierapporten. Het valt mij op dat daar zelden bemoedigende woorden instaan.”

Hebt u gedacht aan stoppen met politiek?

Crevits : “Je twijfelt plots aan alles, dus ook aan de politiek. Ik ben vaak gaan uitwaaien aan zee, om daarover na te denken.”

Demir : “En toen kreeg je mijn chocolaatjes en heb je beslist om voort te doen. (lacht) ”

Crevits : “Dat was een mooi gebaar.”

Demir : “Dat is een Turks gezegde. Als je je niet goed voelt, dan moet je zoet eten. Zo maak je jezelf weer zoeter.”

Zou het u kunnen overkomen, mevrouw Demir, dat u plots op bent?

Demir : “Ik denk dat wel, ja. Ik moet daar waakzaam voor zijn. Het zit ook in mijn natuur om altijd maar door te gaan. Gaan, gaan, gaan. Daarom heb ik voor mezelf enkele lijnen getrokken. Ik wil nog maximaal twee avonden per week weg zijn voor de politiek. De andere avonden blijf ik gezellig thuis bij Rozanneke. Lekker koken, iets lezen: heerlijk. En ik ben niet van plan me daarvoor te schamen.”

U hebt deze zomer bewaking gekregen, omdat u bedreigd werd.

Demir : “Leuk was dat niet. Ik zou het niemand toewensen. Dat was na het stikstofakkoord. Ik was heel Vlaanderen rondgetrokken om het akkoord toe te lichten aan onze landbouwers. Meestal verliep dat zonder problemen, maar natuurlijk zijn er altijd heethoofden. Toen ik enkele doodsbedreigingen kreeg, werd ik onder bewaking gezet. Dat was niet mijn beslissing, hoor. Zie ook wat Vincent Van Quickenborne moet meemaken.”

Crevits : “Gelukkig heeft hij wel een kindje kunnen maken. (lacht) ”

Demir : “Wel, ik heb het even uitgerekend en dat moet toch voordien geweest zijn, Hilde. (schatert het uit) Neen, ik hou niet van die tralala. Ik vond het vooral gênant, die zware wagen en die blauwe lampen. Wat moesten de buren wel niet denken? Ik heb dat ook gezegd aan die man. Doe die lichten uit . Weet je wat hij zei? ‘Madam, ik mijn job, jij jouw job.’”

Wat betekent Kerstmis voor u?

Demir : “Vroeger weinig, want wij zijn geen christenen thuis. Maar toen we uit de cité verhuisden naar een straat met veel Vlamingen, zijn we mee geëvolueerd. Mijn ouders wilden graag integreren en dus niet het enige huis zijn zonder kerstboom. En zo is het begonnen: eerst een kerstboom, daarna cadeautjes en later zelfs een kalkoen. ( lacht ) Voor mij is dat vandaag vooral een gezellig familiemoment. Ik vind het ook heerlijk om samen met Rozanne de kerstboom op te zetten.”

Crevits : “Mijn historiek is anders. Tot mijn achttiende ging ik zelfs naar de middernachtmis. Kerst was echt het feest van de geboorte van Jezus en dat vieren we met de hele familie. Deze traditie blijft even belangrijk als toen, maar de Kerk is van het toneel verdwenen. Op kerstavond hebben we maar liefst 21 mensen aan onze tafel. Mijn man kookt alles zelf. Hij is daar al dagen mee bezig. Op kerstdag ga ik joggen, dat is ook een traditie geworden.”

Wie is de figuur van het jaar?

Crevits : “Ik ga voor mijn kleindochter van twee jaar. Sorry, maar ik kan niet anders. Zij gaat sinds september naar de kleuterklas. Ik vind het bijna onwezenlijk wat ze daar allemaal leert en hoe snel ze evolueert. Zij is de toekomst. Het is voor haar en voor haar generatie dat ik aan politiek doe. En dat is niet zomaar een slogan. Daarom wou ik hier de jeugd in de verf zetten.”

Demir : “Wel, ik zal daar een madam van 88 jaar tegenover zetten: Jane Goodall, een fenomenale vrouw die ongelooflijk werk verricht voor onze natuur. Ik heb haar vorige maand mogen ontmoeten. Ik was diep onder de indruk. Zij reist nog altijd alle landen af om bomen te planten en aandacht te vragen voor de biodiversiteit. Ik heb goed onthouden wat ze zei: als vele mensen kleine stappen zetten, dan wordt dat één grote stap.”