Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert verandert het geweer van schouder: “Wij mogen ons niet blijven verstoppen achter de premier”

Egbert Lachaert verandert het geweer van schouder. De liberale partijvoorzitter wil meer op de voorgrond treden en zijn stempel drukken op het debat. Te beginnen vandaag: Lachaert legt een opvallende voorwaarde op tafel voor de kernuitstap en de fiscale hervorming. Komen ook aan bod: de veroordeling van Jeff Hoeyberghs, de vernederingen van N-VA en de trui van Conner Rousseau.

Het is een goedgemutste Egbert Lachaert die ons verwelkomt in een ontbijtzaak in ‘zijn’ Merelbeke. Hij zit goed in zijn vel, zegt hij. De dramatische peilingen hebben de belaagde Open VLD-voorzitter niet knock-out geslagen. Hij heeft van de vakantie gebruik gemaakt om zijn conditie aan te scherpen. Elke dag zeven kilometer lopen, dat helpt. Hij heeft ook een lief gevonden. Dat helpt ook. Zijn voornemen voor het nieuwe jaar is politiek: meer op de voorgrond treden. “Ik wil niet actiever worden in de zin van schieten op de regering of reageren op de rel van de dag. Ik wil wel meer mijn stempel drukken op het ideologisch debat. Mijn partij was de voorbije jaren niet scherp genoeg, wat ingedommeld zelfs. Een gevolg van twintig jaar bestuur: we zijn te veel bestuurspartij geworden. Dat moet beter: dat is mijn voornemen. We moeten weer durven dromen en de mensen een toekomstperspectief geven.”

U bent deze week al in de pen gekropen om N-VA-voorzitter Bart De Wever van repliek te dienen over vrijheid.

“( knikt ) Een boeiend debat. Het gaat over de veroordeling van Jeff Hoeyberghs. Bart De Wever vindt dat onterecht. Hij had daarover een opiniestuk gepubliceerd (in De Standaard, red ) waaruit een conservatieve visie op vrijheid blijkt. Mijn visie is radicaal anders. De vrijheid van iemand is altijd gelimiteerd door de vrijheid van een ander. Jij mag hier met je vuist in de lucht slaan, maar als je mijn neus raakt, dan ga je te ver, want dan beperk je mijn vrijheid.”

Het gaat over het verschil tussen negatieve en positieve vrijheid.

“Ja. Bart focust op negatieve vrijheid. Dat betekent dat iemand zijn zin moet kunnen doen zonder belemmeringen. Een liberaal focust ook op positieve vrijheid. Je moet ook de kans krijgen om je vrijheid te beleven. Of met een boutade: wat ben je met vrijheid als je eenzaam in de woestijn staat zonder eten en drinken?”

Vindt u de veroordeling van Hoeyberghs wel terecht?

“Já, want hij roept op tot fysieke intimidatie van een meisje. Hij zou haar van haar fiets sleuren en haar sjakos in brand steken. Hij spreekt zelfs over ontmaagden op veertien jaar. ( stellig ) Dat is onaanvaardbaar. De vrijheid van meningsuiting is niet absoluut. De strafmaat is iets anders. Een gevangenisstraf is wel heel streng.”

Vond u ook de veroordeling terecht van de Voorpost-leden voor het spandoek ‘Stop islamisering’?

“Neen. Je moet kunnen zeggen dat je de islamisering wil stoppen. Dat is een mening. Let wel: als je herhaaldelijk één groep viseert, heb je een probleem, want dat kan leiden tot haat. Het is aan de rechter om daarover te oordelen.”

U schrijft in uw opiniestuk ook: ‘Wie het mikpunt is van haatzaaierij, is niet vrij. Die zal aan zelfcensuur doen of zwijgen.’ Gaat dat ook over uzelf?

“Wellicht voor een stukje. ( denkt na ) Er is iets bizar aan de gang in Vlaanderen. Radicaal rechts doet beroep op de vrijheid van meningsuiting om haar denken te verantwoorden, maar knuppelt diezelfde vrijheid dood voor anderen door hen te intimideren. Wie op Twitter afwijkt van de mening van radicaal rechts, wordt afgemaakt. Dat maakt dat veel mensen hun mening niet meer durven geven. Ik blijf dat natuurlijk wel doen, al ben ik op Twitter ook al minder actief.”

U wordt voortdurend de verrader van rechts genoemd omdat u in de Vivaldi-regering stapte. Wat doet dat met u?

“Ik heb een dik vel gekregen, ik laat me niet gauw intimideren. Het is een frame van Vlaams Belang en N-VA. Zij hopen kiezers af te snoepen van ons door de voorzitter keihard aan te vallen. Maar de Twitterwereld is klein. Op straat krijg ik andere reacties. Ik kan dat dus wel relativeren. Al is het niet altijd makkelijk.”

Geloofwaardigheid terugwinnen, is dat voor u dé uitdaging van het jaar?

“Ja, maar dat is het voor iedereen in de politiek. ( op dreef ) Wij moeten twee dingen doen. Eén: voor eigen deur vegen. Wat betekent dat? De wantoestanden aanpakken en de politiek zelf opkuisen. Vandaar het voorstel om de Senaat af te schaffen. En twee, zoals ik al zei: onze ideologie scherper naar voren schuiven.”

Zoals uw MR-collega Georges-Louis Bouchez doet?

“( grijnst ) Hij is zeker goed in het scherp stellen van ideeën. Georges-Louis is een aimabel man, in tegenstelling tot wat soms geschreven wordt. Er is echter één gevaar: hij mag zich niet laten opnaaien door likes op Twitter. Want die komen vaak niet van liberalen, maar van radicaal rechts. Los daarvan: wij zullen dit jaar vier congressen organiseren. Ik verwacht daar van onze leden radicale recepten die de partij weer op de kaart zetten. Het eerste gaat over het politiek systeem, het tweede over de kost van het leven. Wie hard werkt, geraakt niet meer vooruit. Dat is een gigantisch probleem dat niet aan de markt mag overgelaten worden. Het derde gaat over vrijheid, het vierde over identiteit en samenleving. Wat dat laatste betreft: wij moeten een radicale centrumpositie innemen. Anders zullen extreemrechts en de woke -beweging onze samenleving verder uiteendrijven.”

Ik mag hopen dat u niet wacht tot het congres om de exploderende energiefactuur aan te pakken?

“Neen. Dat moet nu aangepakt worden. Het is voor ons cruciaal dat de maatregelen iedereen ten goede komen. Op termijn moet de factuur, die eigenlijk een tweede belastingbrief is, uitgekuist worden. Op korte termijn moeten we kijken naar de voorschotten. Liggen die niet té hoog? Ik ben geen voorstander van een algemene btw-verlaging, want dat is de duurste maatregel. De kost wordt op twee miljard euro per jaar geraamd. Dat zal elders gerecupereerd moeten worden.”

Is het wel verstandig om in deze tijden de kerncentrales te sluiten? U was aanvankelijk ook tegen.

“Er is bijna geen keuze meer. Dat zegt ook Engie. We zijn te laat voor een verlenging in 2025 en als we alsnog een centrale zouden willen verlengen, zal het de belastingbetaler véél geld kosten. Eigenlijk had de vorige regering die beslissing moeten nemen.”

U zat in die regering, meneer Lachaert.

“Ik was toen gewoon parlementslid. Ik had die macht niet. De paradox is dat de MR toen zowel de premier als de bevoegde minister leverde. Bovendien verliet de N-VA de regering op het moment van de laatste kans. Nu goed, zelfs dan zouden we gascentrales nodig hebben om de bevoorrading te verzekeren.”

Terwijl u kiest voor vervuilend gas, investeren uw liberale collega’s in Nederland en Frankrijk fors in kernenergie. Is dat niet vreemd?

“( fel ) Laat me duidelijk zijn: gas is tijdelijk. Twintig jaar en dan gedaan. Want ik ga akkoord met Rutte en Macron: de toekomst is aan hernieuwbare energie én aan moderne kernenergie. Ook wij moeten onderzoeken hoe we nieuwe kernreactoren kunnen bouwen in ons land. En liefst doen we dat samen met Frankrijk en Nederland.”

Dan moet u de wet op de kernuitstap aanpassen.

“Ja, of een nieuwe wet maken. ( slaat op tafel ) Dat is onze voorwaarde. Vandaag verbiedt de wet de bouw van een nieuwe kerncentrale ( artikel drie, red ). Dat is niet ernstig. De groenen moeten daarop toegeven. Anders komt er geen kernuitstap.”

Wat is de grootste uitdaging voor de federale regering?

“Dat blijft helaas de covid-crisis. Het virus zal nog niet meteen verdwijnen. Wat daarnaast écht fundamenteel is voor mijn partij, is de fiscaliteit. De lasten op arbeid moeten omlaag. ( op dreef ) Wie meer dan 2.000 euro verdient, betaalt op een deel daarvan meer dan de helft belastingen en sociale bijdragen. Dat moet stoppen. Er moet een maximumlimiet komen. Je mag nooit meer dan de helft van je loon moeten afstaan aan de staat. Als minister Van Peteghem (CD&V) een fiscale hervorming wil, dan moet hij dáárvoor zorgen. Dat is onze voorwaarde.”

Uw achterban zal het graag horen. Doen wat u zegt, wordt uw grootste uitdaging.

“( onverstoord ) Wat ik voorstel, moeten we gedaan krijgen. We zullen daarvoor op tafel slaan. Zonder die verlaging komt er geen fiscale hervorming. Ik zou trouwens nog een stap verder willen gaan: het zou in de grondwet ingeschreven moeten worden dat het overheidsbeslag nooit meer dan vijftig procent mag zijn.”

Was Paul Magnette (PS) toch niet beter premier geworden? Dat zou u meer bewegingsruimte geven.

“Neen, Alexander ( De Croo, red ) is de beste figuur om het land door deze crisis te leiden. Hij moet misschien soms compromissen sluiten, maar onderschat niet hoe zwaar hij weegt op de agenda. Zie het pensioendossier: dat werd onbesuisd op tafel gelegd door de bevoegde minister ( Karine Lalieux , PS , red ), maar wie heeft dat weer in de schuif gestoken? De premier, hè. ( denkt na ) Wat wel zo is: wij mogen ons niet blijven verstoppen achter de premier. We moeten het beleid verdedigen, met overtuiging, maar tegelijk duidelijk zijn over onze ideeën.”

Als omikron een griep zou blijken, moet u dan geen maatregelen afbouwen in plaats van te debatteren over vaccinatieplicht en coronapassen?

“Dat is vandaag de paradox, dat klopt. Omikron kan een gamechanger zijn. Als het een tweede griep wordt, dan moeten we meteen de maatregelen en het covid safe ticket afbouwen. Maar het is te vroeg om daarover straffe uitspraken te doen. Wat ik wel kan zeggen, is dat ik het absoluut niet eens ben met Conner Rousseau (Vooruit).”

Hij zei in Terzake dat een cafébezoek of een concert een beloning wordt voor wie zich laat vaccineren.

“Dat kan nooit de bedoeling zijn. Vrijheid is een recht, geen beloning. De overheid kan tijdelijk ingrijpen op de vrijheid, als ze daartoe héél goede redenen heeft. De overbelasting van de zorg is een voorbeeld van een goede reden. Maar als covid een griep wordt en de zorg is niet langer overbelast, dan stoppen we daarmee. De hypocrisie rond het covid safe ticket mag trouwens ophouden. Het ticket heeft niets te maken met safe , het is een middel om mensen richting vaccinatie te duwen. Zeg dat dan ook. Ik vond wel dat Conner een mooie, blauwe trui droeg. Die zou niet misstaan in onze webshop, heb ik hem ge-sms’t. ( lacht )”

U zetelt ook nog in de Vlaamse regering. Wat is daar de grootste uitdaging?

“De samenhang herstellen. Die is compleet verdwenen. Dat er spanning op de relatie zit omdat N-VA federaal in de oppositie zit, is niet onlogisch. Maar dat ministers hun rol gebruiken om oppositie te voeren tegen de federale regering, dat kan echt niet.”

Bedoelt u Zuhal Demir?

“Bijvoorbeeld. Het is niet haar taak om voortdurend de federale regering aan te vallen. Het is ook niet haar taak om systematisch de voorzitter van een coalitiepartner aan te vallen. Als ze dat wil doen, moet ze op de oppositiebanken gaan zitten. Ze is ook niet altijd consequent. Als de Antwerpse industrie te veel uitstoot, blijkt dat minder problematisch dan een gascentrale in Vilvoorde.”

U kan ook uit de regering stappen, als u niet akkoord bent.

“( onverstoord ) Wij willen het regeerakkoord uitvoeren en constructief verder werken. We hopen dat ook de anderen dat willen.”

Zeker? Uw denigrerende opmerking over de Vlaamse canon in uw opiniestuk was ook weinig constructief.

“Dat is mijn persoonlijke mening. De canon staat in het regeerakkoord op vraag van N-VA. Maar laat me duidelijk zijn: wij zullen het regeerakkoord correct uitvoeren.”

N-VA lijkt ervan te genieten uw partij te vernederen. Hoe is het zover kunnen komen?

“( zucht ) I don’t know . Het is absurd. Bart De Wever wil de stemmen die hij verliest aan Vlaams Belang, recupereren bij mijn partij en bij CD&V. Het is soms allemaal zo doorzichtig. Hij hoopt dat hij mij kan raken door mij te vernederen. CD&V wil hij raken door hen als onbelangrijk te beschouwen. Hij moet echter goed beseffen dat hij daarmee de democratie geen dienst bewijst. Hij is meer en meer mensen in de armen van Vlaams Belang aan het jagen. Mijn deur staat open voor gesprek, maar hij wil niet. Enfin , ik kan hem niet verplichten. Ik weet alleen dat weinig mensen deze vete begrijpen, ook binnen de N-VA. We kunnen elkaar nog nodig hebben.”