10 jaar koningschap in 10 belangrijke momenten: “Filip rijdt een foutloos parcours als koning”

Vrijdag 21 juli, op de nationale feestdag, is het precies tien jaar geleden dat Filip de eed aflegde als koning. Koningshuiskenners Jo De Poorter en Brigitte Balfoort, beiden auteur van verschillende boeken over leden van de koninklijke familie, geven duiding en commentaar bij tien opvallende momenten uit het koningschap van Filip.

“Het moment waarop Filip koning werd, kwam voor hemzelf eigenlijk 20 jaar te laat”, zegt Jo De Poorter. “Na het overlijden van Boudewijn in 1993, verwacht hij de nieuwe koning te worden. Hij keert in allerijl terug uit Frankrijk, maar thuis gaat zijn telefoon niet over. Men vergeet Filip zelfs mee te delen dat men voor de grondwettelijke weg kiest en dat zijn vader Albert koning wordt.” Brigitte Balfoort: “De machtsoverdracht van Albert naar Filip had eigenlijk al vroeger moeten gebeuren, maar toenmalig premier Elio Di Rupo vroeg om daarmee te wachten tot de politieke tijden wat minder woelig waren. Op 3 juli kondigde Albert de troonsafstand aan, op 21 juli werd Filip de nieuwe koning.”

18 mei 2014: Deelname aan de 20 km van Brussel

“Voor mij was dit een eerste hoogtepunt uit zijn koningschap”, zegt Brigitte Balfoort. “Er waren die dag nog 27.000 andere lopers, maar Filip liep toen mee als koning, met een camera in zijn kielzog. Dat hield risico’s in, want moet je opgeven, dan ben je de pineut van de natie. Fysiek fit zijn is heel belangrijk voor hem, zijn deelname aan de 20 km van Brussel was dan ook een statement.” Jo De Poorter: “In koninklijke kringen vind je weinig grote biljarters of dartskampioenen, men kiest eerder voor meer exclusieve sporten zoals tennis, hockey of paardrijden. De koning is sportief en een goede gezondheid is voor een staatshoofd altijd mooi meegenomen.”

22 maart 2016: Terroristische aanslagen in Brussel

Jo De Poorter: “Op de avond van de aanslagen in Zaventem en Maalbeek spreekt Filip het land toe. Er zijn voor het volk op moeilijke momenten, is een van zijn belangrijkste taken. Dat doet hij trouwens vaak in duobaan met koningin Mathilde over wie ik recent nog een boek schreef. De impact die zij op dergelijke momenten heeft, is niet te onderschatten. Wat de koning ontbreekt aan sociale vaardigheden, vangt de koningin voor een groot deel op. Een toespraak met goed gekozen woorden op het moment dat het land in shock is, is heel belangrijk.” Brigitte Balfoort: “In tijden van rampspoed is zo’n toespraak van grote betekenis. Zo geeft de koning aan de slachtoffers en nabestaanden ook het signaal dat het hele land met hen mee rouwt.”

29 mei 2019: Uitnodiging voor Vlaams Belang

Wanneer Vlaams Belang bij de federale verkiezingen van 2019 de op een na grootste partij wordt, nodigt de koning voorzitter Tom Van Grieken voor het eerst uit op het paleis. “Hij kon ook niet anders”, zegt Brigitte Balfoort. “Hij zal de ene partijvoorzitter wel liever zien komen dan de andere, maar het is zijn taak om ook Vlaams Belang te ontvangen.” Jo De Poorter: “Dat is nu eenmaal de staatkundige verplichting die bij het ambt hoort. Het verraste me wel dat Filip later dat jaar in zijn kerstboodschap de politici aanmaande om vaart te maken met de regeringsvorming. Hij is toch eerder de man van het masseren in plaats van het commanderen. Maar dat kadert uiteraard in zijn belangrijkste taak: het voorbestaan van het land en het koningshuis garanderen.”

15 april 2020: 60ste verjaardag in volle coronatijd

“Een verjaardag is dé gelegenheid bij uitstek om de monarchie in de kijker te zetten, maar door corona is dit dus niet gebeurd”, weet Jo De Poorter. “Filip is ook niet iemand die zichzelf op de voorgrond zet, wel eerder de functie.” Brigitte Balfoort: “Tijdens de coronaperiode heeft de hele koninklijke familie heel wat mensen een hart onder de riem gestoken, zowel medewerkers in de zorg als bewoners van woonzorgcentra. Vanuit het paleis zijn tientallen mensen opgebeld, niet alleen door Filip en Mathilde, maar ook door de kinderen, ook als er geen camera’s bij waren.”

9 oktober 2020 : Ontvangst prinses Delphine in Laken

Een grote week nadat een rechtbank beslist dat de buitenechtelijke dochter van koning Albert voortaan als prinses Delphine van Saksen-Coburg door het leven mag gaan, ontvangt Filip zijn halfzus op het paleis in Laken. “Het was de overtuiging van Filip dat die wonden al veel langer geheeld hadden moeten worden, maar hij wachtte de uitspraak van de rechtbank af”, zegt Jo De Poorter. “Dat hij haar ontving, was niet evident, want hij mag dan al het hoofd van het koningshuis zijn, hij is niet de baas van de familie.” Brigitte Balfoort: “Het was ook een teken naar de bevolking. Filip zei hiermee: ook in onze familie zijn er problemen, niets menselijks is ons vreemd.”

16 juli 2021: Bezoek overstroomde gebieden in Wallonië

In de zomer van 2021 eisen zware overstromingen 39 mensenlevens in ons land. “Het beeld van de koning en koningin die met de laarzen aan door het water waden, blijft bij”, zegt Brigitte Balfoort. “Ook hier was het zo dat er buiten het beeld van de camera’s nog contacten vanuit het paleis met de slachtoffers geweest zijn.” Jo De Poorter: “Zo’n bezoek aan een rampgebied is een delicate oefening. Je stapt daarna immers weer in je limo terwijl de mensen met hun ellende achterblijven. Het koningspaar doet er alles aan om zo’n bezoek op een heel authentieke manier te doen. Daar doen ze echt hun best voor.”

8 juni 2022: Spijtbetuiging bij bezoek aan Congo

Tijdens een staatsbezoek aan Congo betuigt Filip zijn “diepste spijt” voor de wandaden in de vroegere Belgische kolonie. Echte excuses komen er niet. Jo De Poorter: “Filip staat in deze in een meervoudig lastig parket: hij is vertegenwoordiger van de Belgische staat die een schabouwelijk koloniaal traject aflegde en hij is familie van Leopold II. Naar mijn persoonlijke mening is hij met zijn spijtbetuiging niet ver genoeg gegaan.” Brigitte Balfoort: “De koning kan maar zeggen wat de premier hem toestaat. Enkele weken later ontving Filip de familie van de vermoorde Congolese premier Patrice Lumumba in Brussel, wat ook opvallend was, aangezien wordt aangenomen dat België een hand had in deze zaak.”

15 november 2022: Even bondscoach van de Rode Duivels

In een ludiek promofilmpje voor de Rode Duivels geeft de koning aanwijzingen aan Kevin De Bruyne en co. “Dat was ongezien”, vindt Jo De Poorter. “Humor is niet zijn sterkste kant, dus ik ben er geen grote voorstander van om hem verplicht lollig te laten doen.” Brigitte Balfoort: “Filip is niet de man die je met zijn hemd in de lucht zal zien zwaaien, dat is zijn persoonlijkheid niet. Hij vond dit filmpje met de Rode Duivels zelf wel leuk om te doen. Hij doet pogingen om humoristisch te zijn, maar het is met zijn meer ernstige persoonlijkheid niet evident om in de voetsporen te treden van de bourgondische en goedlachse Albert.”

21 juli 2023: 10 jaar op de troon

“Filip is een betere koning dan kroonprins”, evalueert Brigitte Balfoort zijn 10 jaar koningschap. “Kroonprins is dan ook meer een pr-functie, wat Filip niet zo goed lag. Men heeft hem in die tien jaar op geen grote fouten kunnen betrappen, wat de dag van vandaag al een hele kunst is. Van mij krijgt hij een 9,5 op 10.” Jo De Poorter: “Filip pakt de dingen heel zorgvuldig aan en heeft een foutloos parcours afgelegd. Maar foutloos is natuurlijk onvoldoende om uitmuntendheid te behalen. Hoe lang hij nog koning blijft, is zijn beslissing. Kroonprinses Elisabeth heeft veel potentieel. Wanneer gaat hij haar ruimte geven, wanneer maakt hij die overgang? Dat is een belangrijke beslissing voor de toekomst van het koningshuis.”