N-VA-boegbeeld Theo Francken wil een “historisch” huwelijk tussen Vlaams-nationalisten en sociaaldemocraten: “Bart De Wever zou een heel goede premier zijn”

Theo Francken steekt de hand uit naar de PS. Ondubbelzinnig deze keer. “We zijn toe aan een historisch akkoord tussen het Vlaams-nationalisme en de sociaaldemocratie, de twee grootste politieke families van dit land.” Dat is volgens het N-VA-boegbeeld dé weg uit de crisis. Wij hebben een geanimeerd gesprek over de relance, de toekomst van dit land en zijn partij en de raciale spanningen.

Donderdagvoormiddag. De luchthaven van Zaventem is een verlaten oord. Theo Francken, strak in het pak, wou graag op deze plek afspreken. “Dit is een symbolische plek”, zegt de populairste politicus van Vlaanderen. “De economie is vandaag onze strijd. De luchthaven is het kloppend hart van die economie. Het is de belangrijkste economische motor van Vlaanderen, na de haven van Antwerpen. Goed voor 40.000 banen. Maar de weerslag van corona is keihard.”

We doen het gesprek in het Sheraton Hotel. Ook dat is omzeggens leeg. Op wat piloten na, die warmlopen voor een zeldzame vlucht. Koffie wordt niet geschonken. Mag niet. Nog enkele dagen wachten. Dat de cafés maandag weer open gaan, is het beste nieuws in weken, knipoogt Francken. “We gaan maandag na het schepencollege een toerke doen. Enkele pintjes drinken. Het zal veel Vlamingen deugd doen, denk ik. Als ik zie hoeveel flessen er elke dag aan de glascontainers staan … (lacht) Er was zelfs extra ophaling nodig.”

Wordt het wel leuk, op café gaan? We mogen niet aan de toog hangen.

Dat is vooral spijtig voor de bruine kroegen, dat klopt. Maar voorts wordt het héél leuk. Ik was aanvankelijk ook bevreesd. Al die overbodige regels, reservatie, telefoonnummer afgeven: dat was crazy. Ik ben blij dat die geschrapt zijn. Dat was trouwens onder impuls van onze Jan Jambon. Ik heb voor vrijdag al een tafel voor tien gereserveerd in een Irish Pub. Zónder kinderen. Die hebben we de voorbije maanden genoeg gezien. Maar misschien schrapt u best die laatste zin. (lacht)

U fleurt op, zie ik. Bent u over de hele lijn blij met de derde fase van het exitplan?

De logica is omgedraaid. Voortaan mag alles, behalve de uitzonderingen. Dat is een goede zaak. Ik ben inderdaad tevreden. Er moet nu wel snel duidelijkheid komen over de evenementen. Wat zal deze zomer mogen? Een barbecue op 11 juli? Een zomerloop? Dat moet het volgende zijn. En dan de relance natuurlijk. De strijd tegen het virus zijn we aan het winnen, nu nog de strijd voor onze economie.

Ik heb een idee om ook die te winnen. Vorm een regering.

Ik ga u voor één keer gelijk geven. (grijnst)

Kan dat nog?

Ik hoop van wel. Het móet. Wij stellen ons constructief op. Dat blijkt ook uit alle reconstructies in de kranten. Wij komen daar niet uit als grote boeman, hé. Mijn voorzitter (Bart De Wever, red.) heeft maandenlang gezwegen omdat hij wil onderhandelen. Hij doet dat in de luwte, zoals dat hoort. Dat zou ons volgens de peilingen zelfs stemmen kosten. Toch doet hij dat.

U zei één jaar geleden in deze krant dat confederalisme de énige optie is om te regeren met de PS. Dat laat weinig marge om te onderhandelen. Bent u dan van mening veranderd?

(ontwijkend) Dit land is één grote diplomatieke conferentie geworden. Het lukt al tien jaar niet meer om een regering te vormen. Dan moet er iets gebeuren, hé. Er moet sowieso nagedacht worden over de organisatie van onze staat. Ook CD&V zegt dat. Ook de welzijnssector zegt dat.

Maar is confederalisme een voorwaarde voor u?

Ik blijf ervan overtuigd dat dat noodzakelijk is. Maar ik ga de onderhandelingen niet met u voeren. Dat zou niet slim zijn.

Wat is uw ideale scenario?

Dat is een regering met een meerderheid in de twee landsdelen. We zijn toe aan een historisch akkoord tussen het Vlaams-nationalisme en de sociaaldemocratie. Dat zijn de twee grootste politieke families van dit land. Daar pleit ik voor. (op dreef) Zo’n regering zou legitimiteit hebben in élk deel van het land. Dat zal nodig zijn voor de relance. Die regering moet een groot akkoord vormen voor de komende tien jaar, met een institutioneel, een sociaaleconomisch en wat mij betreft ook een ecologisch luik.

Ziet u dat inhoudelijk mogelijk?

Jawel. Op sommige vlakken zal Paul Magnette (de voorzitter van de PS, red.) me nooit kunnen overtuigen. Als hij spreekt over de federalisering van de zorg bijvoorbeeld. Of over het ontslagverbod voor bedrijven. Maar ik zie ook mogelijkheden. We willen beiden de koopkracht versterken en de laagste lonen verhogen. Dat kan een basis vormen. Zijn idee van een consumptiekrediet is ook interessant. Veel gemeenten doen dat al.

De racismekaart wordt soms te makkelijk getrokken. Dat zorgt ervoor dat het echte racisme ondergesneeuwd raakt.”

Wie zal de coronafactuur betalen: wordt dat niet dé vraag?

Wij staan open voor elk debat, maar wij zijn geen voorstanders van nieuwe belastingen. En waarom? Omdat onze belastingdruk al zo hoog is. (feller) Ook onze lasten op vermogen behoren tot de hoogste van Europa, hé. Wij zijn al kampioen in herverdeling. Of waarom denkt u dat we zo aantrekkelijk zijn voor migranten? Meer mensen aan de slag: dat is volgens mij de beste formule. Daar zit nog veel rek op, zeker in Brussel en Wallonië. Een verhoging van de laagste lonen kan dat stimuleren. Dat zegt ook Magnette.

Als ik u zo hoor: waar wacht u op?

Wij wachten niet. Bart is daar dag en nacht mee bezig. Hij toont zich een echte staatsman. Hij zou trouwens ook een heel goede premier zijn.

En wat als dat niet lukt? Vivaldi dan, met de vier politieke families?

(feller) Het móet lukken. Vivaldi is géén optie. Deze crisis is ongezien. Dan een regering vormen zonder Vlaamse meerderheid, zou héél onverstandig zijn. De Vlaming zal dat massaal uitspuwen in 2024.

Zal dat wel zo zijn? De regering-Di Rupo was ook gestart met een Vlaamse minderheid. Die partijen zijn vooruitgegaan.

Komaan, dat is niet waar. Wat zegt u nu?

Dat CD&V en Open VLD elk één zetel wonnen.

(blaast) Dat is één zetelke. Maggie De Block heeft toen de meubels gered, omdat ze bevoegd was voor migratie. Enfin. Wie heeft toen de verkiezingen écht gewonnen? Wij. Massaal. We hebben toen goed oppositie gevoerd, én die verkiezingen gewonnen. Ik heb daar ook nu geen schrik van, niet van oppositie voeren en niet van verkiezingen.

Vlaams Belang zou intussen één op vier kiezers overtuigen, volgens een peiling van de VRT en De Standaard. Is dat door de rol van De Wever?

Dat is door de onderhandelingen. Wij nemen onze verantwoordelijkheid. Wij proberen een historisch akkoord uit de brand te slepen. Dat kan stemmen kosten, of toch zolang dat geen resultaten oplevert. Bovendien zijn veel mensen kwaad omdat VB niet in de Vlaamse regering zit.

Had u die partij toch moeten opnemen?

Als een verkiezing één grote winnaar oplevert, dan moet die opgenomen worden in een regering, of minstens betrokken worden bij het beleid. Dat was niet mogelijk, omdat er geen derde partij was die een constructie wou met VB. Tegelijk, en ik wil dat benadrukken, houdt het regeerakkoord wel degelijk rekening met het signaal van de kiezer. Meer dan ooit zelfs. (luider) Nog nooit was een regeerakkoord zo centrumrechts. Nog nooit stond de Vlaamse identiteit zo centraal.

Als iedereen tegen Trump is, dan wil ik tegengas geven. Dat is mijn slecht karakter.”

Iets anders. Wat moeten we denken van wat in Amerika gebeurt?

(aarzelend) Waar zal ik beginnen? Dat zijn raciale spanningen. Dat is niet nieuw daar. Dat is een onverwerkt verleden, dat onderhuids sluimert en af en toe voor stevige oprispingen zorgt. De slavernij, de burgeroorlog: dat verleden blijft een groot litteken van die samenleving. Al is er beterschap. Dat Obama president kon worden, is het beste voorbeeld.

Was racisme het motief van die politieman?

Dat weten we niet. Dat moet onderzocht worden. Ik vind ook dat intentieproces fout. De dood van die man (George Floyd, red.) is afschuwelijk. Dat had nooit mogen gebeuren. Maar dat was geen heilig boontje, hé. Dat was geen Nelson Mandela.

Rechtvaardigt dat iets?

Neen, absoluut niet. Maar ik ga niet beweren dat dat racisme is, want ik ken de volledige context niet en het onderzoek loopt nog. Ook de plunderingen zijn fout, hé. Er zijn mensen die die dood misbruiken om te plunderen. Dat heeft niets met racisme te maken. (even stil) Maar dat mag niet gezegd worden. Dit is te veel een zwart-witverhaal. Dat is ook het probleem als het over Trump gaat. Ik heb aan u eens gezegd dat hij ook goede dingen doet. Man, man, wat ik toen over me heen heb gekregen. (blaast) Alles wat Trump doet, moet je slecht vinden. Doe je dat niet, dan ben je een Trump-fan. Ik kan daar niet tegen. Als iedereen tegen Trump is, dan wil ik tegengas geven. Dat is mijn slecht karakter. (grijnst)

Dat Trump een grote kans mist om een staatsman te zijn, meent uw partijgenote Assita Kanko.

(pikt in) Dat is ook mijn kritiek. Trump mist staatsmanschap. Obama had dat meer. Maar het beleid van Trump is genuanceerder dan wat de media tonen. Ik denk trouwens dat zijn kansen op herverkiezing stijgen door wat nu aan het gebeuren is.

Waarom zou dat zo zijn?

Dit is 2016 all over again. Als de progressieven over racisme en identiteit beginnen, dan winnen de republikeinen. Veel gewone Amerikanen zijn dat racismeverwijt beu.

Wat zegt u dan? Dat dat debat niet gevoerd mag worden?

Wie wil dat Trump niet herverkozen wordt, moet dat minstens op een andere manier voeren. Er zijn veel mensen oprecht bekommerd om racisme, maar die worden in de schaduw geplaatst door de plunderaars. Bovendien wordt dat debat te vaak gevoerd met de vinger omhoog. Veel mensen hebben daar hun buik van vol. Ook hier, bij ons.

Wat stelt u dan voor?

Racisme afwijzen: dát moeten we doen. Zonder moraliserend te zijn. Zeggen dat racisme voor idioten is.

En daarmee is de kous af? Dat is wel heel makkelijk.

Neen. Maar we hebben al een sterk antidiscriminatiebeleid, vind ik. Racisme bestaat. We moeten dat benoemen en verwerpen. Maar het woord mag niet misbruikt worden. Ik vind dat de racismekaart soms te makkelijk getrokken wordt. De PS beschuldigt mij al jaren van racisme: dat slaat gewoon nergens op. Ik hecht daar nul belang aan. Dat is misbruik van dat woord. Dat zorgt ervoor dat het echte racisme ondergesneeuwd raakt.

U zou trouwens de hinderpaal zijn voor de PS in de formatie.

(droog) Dat weet ik niet. Wie zegt dat?

Kwatongen. Zou u een plek opzijzetten, mocht dat de formatie bespoedigen?

We zitten stilaan in de extra time, zeker? Ik zie dat de fotograaf wacht. (lacht)

U zou voor voorzitter kunnen gaan, als Bart De Wever later dit jaar stopt.

Dat is niet aan de orde. (zwijgt)

Vindt u niet dat uw partij wat nieuwe schwung kan gebruiken?

We hebben eerst nood aan duidelijkheid op federaal niveau. Daarna kunnen we verder praten. De Vlaamse regering is al in goede handen. Zie naar de schwung van onze Zuhal (Demir, Vlaams minister, red.). Elke boom die zij plant, maakt mij gelukkig. Maar al die analyses … (blaast) Ik lees al tien jaar dat het momentum van Bart voorbij is. Dat is niet zo. Bart is de sterkste politicus van deze generatie.

Ik maak geen analyse. Ik vroeg alleen of uw partij wat nieuwe schwung kan gebruiken. Denkt u daar niet over?

Ik denk daar zeker over na. Dat is evident. Elke politicus zou dat moeten doen. Kom, laat nu de fotograaf zijn werk doen. (Foto’s Christophe De Muynck)