Worden 75-plussers opgeofferd? Waarom zijn er gevangenen vrijgelaten? Wat met het leven na corona? Kan vaccinatie verplicht worden? En wat is zijn link met Harry Potter? Vicepremier Koen Geens (CD&V) wikt en weegt de actuele hangijzers. Vaak bedachtzaam, even vaak scherp. Ik zou zeggen: neem u een koffie en plof u even rustig neer.

Hij gaat elke avond een halfuur wandelen. Thuis, in Huldenberg. Even nadenken over deze ingrijpende crisis. “Dit virus is confronterend, ook voor mij. Het doet me nadenken over mijn leven. Mijn bevoorrecht leven. Ik heb mógen studeren, ik ben gezond, ik mág dit werk doen. Veel mensen zijn niet bevoorrecht, leven áltijd met beperkingen. Dat is onrechtvaardig. Ik wist dat al, maar dit virus versterkt dat gevoel. (denkt na) Het doet me ook beseffen hoezeer ik andere mensen mis. Kinderen, kleinkinderen, vrienden. Let op: dit leven is soms mooi, hoor. Elke zaterdagavond kijken mijn vrouw en ik naar een film. Wat een luxe. Dat kon voordien zelden of nooit. Maar dit is niet het leven dat ik wil blijven leiden. Ik mis mensen. Dat weegt.”

Koen Geens is minister van Justitie, maar ook vicepremier en dus deel van de Nationale Veiligheidsraad, waar alle maatregelen genomen worden. Hij is tevreden over de versoepelingen die morgen ingaan. “Ik vind het vooral belangrijk dat de scholen weer open zijn.” Hij is ook tevreden over de communicatie van de premier. Dat hij ook op die stoel had kunnen zitten, zeg ik hem. Hij kijkt me even aan en glimlacht. “Weet u, meneer Cobbaert: het is een rotklus, premier zijn van dit land. Ik zei dat jaren geleden al, en ik herhaal dat vandaag. Ik heb geen enkel verlangen naar de Zestien (Wetstraat 16, het kabinet van de premier, red.). Het is zelfs ondankbaar wat mevrouw Wilmès vandaag moet doen. Deze materie is zo gevoelig dat zij voor niemand goed kan doen. We zien dat aan de opening van de scholen. Veel ouders en leerkrachten zijn dolblij, maar evenveel anderen zijn doodsbang.”

Wat bent u?
Mijn vader is gestorven toen ik enkele maanden oud was. Leukemie. Ik ben sindsdien nooit ziek geweest. Of beter: dat zeg ik toch altijd. Want mijn moeder, die was zó bang dat ik ziek zou worden. Dat werkt verlammend. Dus neen, ik ben niet bang. Ik behoor tot de dolblije mensen.

Mogen uw kleinkinderen terug naar school?
Van de zeven mogen er drie terug. Die zijn dolenthousiast. De anderen vinden het verschrikkelijk. (denkt na) Dit virus doet eigenlijk niet zo veel met kinderen. Bovendien kan het onderwijs zorgen voor opbouw van immuniteit.

Waarom kan de regering dan niet meer perspectief geven aan kinderen? Ik denk aan speelpleinen en zomerkampen.
We beginnen met de scholen. Dat is een bewuste keuze. We moeten eerst zien hoe dat loopt. Maar uw bekommernis is terecht. We moeten iets van perspectief geven vóór het einde van deze maand. Als de Veiligheidsraad geen consensus bereikt, dan zal ík mijn nek uitsteken. Dat is mijn belofte. Ik wil ook versoepelingen. Ik hoop met u mee dat onze kinderen deze zomer op kamp mogen. Sociaal contact is voor hen zo mogelijk nóg belangrijker dan voor ons.

Woon-zorgcentra mogen opnieuw bezoek ontvangen. Wat met de gevangenissen?
Dat moet nog even wachten. Dat zal lukken vanaf maandag 25 mei. De richtlijnen zullen strikt zijn. Eén bezoek per gevangene per week, liefst dezelfde persoon, geen minderjarigen, en uiteraard vanop afstand. Maar ik ben blij dat die mogelijkheid er komt, naast de digitale mogelijkheid die al bestaat, via de computer.

Hoe loopt het leven in de gevangenissen?
Altijd hout vasthouden, maar ik moet op vandaag zeggen: verbazingwekkend goed. Er zijn in het begin twee à drie opstootjes geweest. Dat is alles. Onze gevangenen passen zich goed aan. De maatregelen worden opgevolgd. Ze zijn eigenlijk gedisciplineerder dan ooit. Ze bieden zelfs spontaan aan om mondmaskers te maken. Er zit ook goedheid in veel van die mensen, als ik dat even mag zeggen.

“Een vaccin verplichten? Als dat nodig is, dan moeten we dat doen. De volksgezondheid staat voorop.”

U hebt veel gevangenen vrijgelaten. Dat kan helpen.
We zijn erin geslaagd de uitbraak van corona binnen de gevangenismuren in te dijken. Afstand is daarbij een wezenlijk element. Als u weet dat in sommige cellen twee à drie mensen slapen, dan zal u begrijpen dat een beperkte ontvolking, om dat lelijk woord even te gebruiken, aangewezen was. De regering heeft dat voluit gesteund.

Zowat tien procent is vrijgelaten. Dat is meer dan duizend mensen. Is dat veilig?
We hebben geen mensen vrijgelaten die veroordeeld zijn voor zedendelicten en terreur. Laat dat héél duidelijk zijn. Er is niemand vrijgekomen die langer dan tien jaar veroordeeld is. Wat is dan wel gebeurd? Er zijn mensen vrijgelaten die aan de laatste maanden van hun straf bezig waren. Er zijn er die strafonderbreking krijgen, en dus nadien de straf moeten uitzitten. Dat gaat om mensen die in aanmerking komen voor penitentiair verlof. En er zitten iets minder mensen in voorlopige hechtenis. Dat zijn geen grote criminelen.

In Californië besmetten gevangenen elkaar in de hoop zo vrij te mogen. Is dat ook hier al gebeurd?
Neen. Wij hebben amper besmettingen gekend. Als iemand besmet is, dan gaat die naar een beveiligde ziekenafdeling. Maar ik ga daar niet dieper op ingaan. Ik wil niemand op verkeerde ideeën brengen.

Iets anders. U hebt mijn grootmoeder blij gemaakt.
(verrast) Is dat zo?

Haar coiffeur mag weer open. Ze heeft dinsdag al een afspraak staan.
(lacht) Dat doet me veel plezier. Ik schrik van het aantal berichten dat ik daarover krijg. Ik heb intussen begrepen dat als een kleuring of een mise-en-plis maanden moet wachten, dat voor ernstige problemen kan zorgen. Een man kan zich dat minder voorstellen, denk ik. Mijn vrouw zal ook al een afspraak gemaakt hebben.

Wie doet uw coupe?
Mijn vrouw. Met de tondeuse.

De afbouw gaat snel. Vergroot dat het risico niet op een tweede golf?
We bouwen om die reden een rustpauze in. Maar ik ben geen viroloog. Ik ga niet speculeren over de kans daarop. Dat zou trouwens angst opwekken. Dat wil ik niet doen. Ik ben vooral blij met de aanpak van de crisis tot nu toe. We krijgen zelfs lof in The Economist voor het nauwkeurig bijhouden van de cijfers.

Is er een plan klaar voor een tweede golf?
Als dat zo zou zijn, dan zou ik dat niet zeggen.

Mag het volk dat niet weten?
Ik wil liever niet speculeren. (denkt na) De regering heeft altijd gezegd dat elke stap voorwaardelijk is en teruggeschroefd kan worden. Dat is het plan van aanpak. We monitoren dat zo goed mogelijk.

“Wij hebben geen mensen vrijgelaten die veroordeeld zijn voor zedendelicten en terreur. Laat dat héél duidelijk zijn.”

Piet Vanthemsche liet in Knack noteren dat er geen exit komt aan de coronacrisis. Kan u hem volgen?
Ik denk dat hij ongelijk zal hebben. Ik hoop het alvast. Experten zeggen dat er een vaccin kan zijn tegen begin volgend jaar. Ik heb meegemaakt dat volwassenen kinderziektes kregen zoals kinkhoest, mazelen en bof. Dat had ook soms vreselijke gevolgen. Dat gevaar is weg dankzij vaccinaties. Maar ook zonder vaccin zal onze samenleving zich wapenen tegen dit virus. Ik ben geen onheilsdenker. We gaan zonder al te veel kleerscheuren uit deze crisis komen. Elk menselijk leed is natuurlijk zwaar. Heel zwaar. Maar op lange termijn wordt dat anders bekeken. Na de terreurcrisis dachten ook velen dat we onze vrijheden voorgoed kwijt waren. Vandaag zegt niemand dat meer.

Kan u een vaccin verplichten?
Natuurlijk. We doen dat nu ook al. Voor polio bijvoorbeeld. Als dat nodig is, dan moeten we dat doen.

Er zijn mensen die niet willen gevaccineerd worden.
Dat is zo. En dat is voor een stuk ook een aanslag op de individuele vrijheid. Maar soms moet iets van die vrijheid opgeofferd worden voor het algemeen belang, in deze de volksgezondheid. We kunnen geen compromissen sluiten over de volksgezondheid. Dat staat voorop.

Weet u al vanwaar corona komt?
Ik heb begrepen dat dat van dieren komt. Van vleermuizen. Dat zou ook niet verwonderlijk zijn. De meeste epidemieën worden zo overgedragen. Maar ik weet dat niet zeker. Ik ben maar een jurist, hé.

Voor het eerst wordt niet naar God verwezen. Wat denkt u, als brave katholiek?
Dat dat totaal uitgesloten is. De bovenaardse kracht is niet bezig met zoiets. Als God al iets is, dan is hij goed. Het is aan de mens om de aarde te beheren. Soms lukt dat, soms is de natuur sterker. We moeten dat ook kunnen aanvaarden.

Corona legt ook de mankementen van dit land bloot. Vijf ministers van mondmaskers, krijgt u dat aan iemand uitgelegd?
(fijntjes) Ik heb dat eens gedaan op de radio. Ik voel geen behoefte om dat nog eens te doen. Ik kan ook makkelijk toegeven dat volksgezondheid anders georganiseerd moet worden. Dat moet op één niveau komen. Maar dat is geen nieuw pleidooi. Ik val niet graag in herhaling.

U bent één van die vijf.
Ik heb filters besteld. Maar liefst 22 miljoen stuks. Ik heb dat binnen de week gedaan. Ik ben daar trots op.

“Ik ben geen onheilsdenker. We gaan zonder al te veel kleerscheuren uit deze crisis komen.”

Is die bestelling goed verlopen?
Die is perfect verlopen. De verspreiding is bezig via de lokale besturen.

Kan u zelf al een mondmasker opzetten?
Jawel. Maar ik moet toegeven: ik ben een onhandige mens. U verwijst naar dat filmpje waarop dat fout liep. (grijnst even) Ik wist dat het zou fout lopen. Dat was de eerste keer dat ik een mondmasker met elastiekjes moest opzetten. Bovendien moest ik ook mijn bril afzetten. Dan begint de miserie. En dan nog al die camera’s daarop.

U was wereldnieuws. Zelfs JK Rowling, schrijfster van Harry Potter, tweette erover.
(fijntjes) U mag voortaan KFJ Geens zeggen. (Koenraad Frans Julia, red.) U ziet: ik kan goed relativeren.

“Wij hebben niemand opgeofferd”

“We hebben onze 75-plussers opgeofferd.” Dat zei voormalig SP.A-minister Johan Vande Lanotte vorige week in De Standaard. Koen Geens zit ermee verveeld. “Omdat dat niet de waarheid is. Ik heb een zwak voor ouderen. In het begin van deze crisis is er inderdaad een ethische boodschap gekomen. Niet van de politiek, voor alle duidelijkheid. Van de medisch-ethische wereld. Dat was vlak na de vreselijke beelden uit de Italiaanse ziekenhuizen. Er werd gezegd wie in geval van overbelasting gered moet worden. Ik heb meteen gebeld met de bevoegde ministers Wouter Beke (CD&V) en Maggie De Block (Open VLD). Zij hebben mij verzekerd dat ook mensen uit woon-zorgcentra naar intensieve zorgen zouden gebracht worden, uiteraard met respect voor het zelfbeschikkingsrecht. We hebben stelselmatig de capaciteit van intensieve zorgen opgetrokken. Uiteindelijk is die nooit voor meer dan twee derde bezet geweest. Wij hebben dus niemand opgeofferd.”

Dat de woon-zorgcentra niet klaar waren, kan u toch niet ontkennen?
Waar wel? Ik denk in geen enkel Europees land. Bovendien is de oversterfte van 85-plussers amper hoger dan de oversterfte van mensen tussen de 65 en 85. Dát is de realiteit. Ik wil daarom niet te hard zijn in mijn oordeel. (denkt na) Anderzijds ga ik niet ontkennen dat de manier waarop wij in het algemeen met ouderen omgaan, wrang aanvoelt voor mij. Maar dat is de verantwoordelijkheid van de hele samenleving, niet alleen de politiek. We hebben allemaal beslist om onze ouderen niet meer thuis te verzorgen. Wat de politiek betreft, kan ik wel zeggen dat de aansluiting tussen ziekenhuizen en rusthuizen beter moet. Daarom pleit ik voor een staatshervorming. Die twee moeten op Vlaams niveau komen.

Waren er dan minder doden?
Dat ga ik niet beweren. Maar de werking zou beter zijn. De dokters van het ziekenhuis zouden dan makkelijker even dag kunnen zeggen in het rusthuis van dezelfde regio. Dat is maar één voorbeeld.