Kurt keek op de week

Zoals iedere week vraagt onze reporter zich ook nu weer af wat hij van de voorbije dagen in zijn geheugen wil opslaan

Literaire parels voor West-Vlaamse zwijnen, was aanvankelijk het oordeel van een deel van de letterensector toen Boektopia in Kortrijk zich als opvolger van de Antwerpse boekenbeurs presenteerde.  De eerste jaren was er inderdaad weinig sfeer en de auteurs die er signeerden zaten er, wegens werkloos, vooral te droedelen. Maar de organisatoren bleven niet bij de pakken onverkochte boeken zitten. Naast de groep uitgevers die zich van bij de start engageerde, sprongen ook de boekhandels op de trein, de openbare omroep ging mee en ook de overheid kon zich gezien de toenemende ontlezing niet afzijdig houden. Wat eerst een duffe bedoening was, werd na heel wat gesleutel en enkele breinorkanen een evenement dat een belevenis moest zijn. Zo gaat dat in deze tijden. Nee, we willen zeker niet denigrerend doen. Want wat er nu is, mag zich gerust een boekenfeest noemen. Je doet er inspiratie op, je doet er ontdekkingen en je vertrekt er met meer en andere boeken naar huis dan je verwacht had.

Vandaag eindigt het boekenfeest in Kortrijk. Als u van plan bent om nog te passeren, zal u niet de enige zijn. Want ook Arnon Grunberg, Bart Van Loo, Johny Vansevenant en Nina Mouton, om er maar enkele te noemen, houden er zitting en kunnen ongetwijfeld iets voor u betekenen. Er was de voorbije week vaak heel veel volk in Kortrijk. Al vindt nog niet iedereen de weg. Er zijn nog Antwerpse auteurs die zich niet graag naar de parking begeven, ook al geraak je daar veel gemakkelijker je auto kwijt dan bij de toenmalige Antwerpse voorganger, waar men veel wist over boeken, maar weinig over boekhouding.

Het was even wennen aan de manier waarop de boeken op Boektopia uitgestald liggen. Niet per uitgeverij, maar per thema. Maar vroeg of laat kom je erachter dat je net anders naar boeken gaat kijken door hoe Boektopia al dat lekkers serveert. Je stoot er op leesvoer dat anders nooit je richting was uitgekomen. En om nog even te volharden in de metafoor, zoals verandering van spijs doet eten, doet verandering van leesvoer lezen. Maar vraag is of dat boekenfeest nog lang in Kortrijk logeert. Want nog voor de uitgevers hun boeken in Kortrijk hebben opgeruimd pakt Antwerpen alweer met ‘November Boekenmaand’ uit, een hele maand hoogstaande literatuurevenementen zoals ‘Crossing Border’, waar namen de revue passeren die men in Kortrijk maar al te graag had zien komen.

Er wordt wel eens gezegd dat de Antwerpenaren niet naar Kortrijk komen. Ze kennen er blijkbaar alleen de weg naar het noorden, de kilte, en niet de andere kant uit. Boektopia is niet zo koppig. Het boekenevenement passeert dan maar zelf in Antwerpen en biedt er enkele auteursontmoetingen aan. Een mooi programma “om het (tijdelijke?) gemis van de Antwerpse Boekenbeurs op te vullen”, stelde Dirk Leyman donderdag nog in De Morgen. Boektopia heeft een contract tot 2025 met Kortrijk Xpo. Maar Patrick Boeykens, algemeen directeur van het boekenevenement, laat uitschijnen dat Boektopia in Kortrijk blijft. Als Kortrijkzaan hoop ik dat ook.

Ze doen trouwens nog enkele andere steden aan. In Hasselt serveert Boektopia binnenkort een live podcast in de serie ‘Drie Boeken’ van Wim Oosterlinck met Margot Vanderstraeten. Gaat ‘Boektopia op toer’ om eens uit te proberen of er in andere steden meer toekomst is voor een boekenbeurs? Ik weet het niet. Maar ik had het over ‘Drie Boeken’. In de recentste aflevering van die podcast hoor je Murielle Scherre aan het woord. Een dame die haar eigen pad durft te bewandelen. Zoveel bewondering heb ik voor haar dat ik me moet inhouden of ik zou ondergoed van ‘La fille d’O’ gaan dragen. Terwijl dat vrouwenlingerie is. Maar stel dat ik me daar goed in voel, dan is het dat niet meer. Want zoals ze zelf zegt: ‘als er genoeg mensen van de norm afwijken, dan is de norm niet langer de norm.’ Ik weet niet meer of ze het zo zegt, maar het komt erop neer. Ze vertelt ook dat ze haar haren grijs laat worden. Ze weigert haar haar nog te kleuren. ‘En dus ben ik voor sommigen klaar om afgevoerd te worden’, zegt ze. En dat is maar deel van haar betoog.  Ze vraagt zich af waarom die grijze, oude vrouwen zijn in de media. Als er oude, wijze grijsaards aan het woord komen, zijn het mannen. Ze is 47. En ik vind haar geweldig.

Er loopt nu trouwens met ‘The Substance’ een film in de bioscoop over een vrouw die niet kan leven met haar ouder wordende gezicht. Een satirische horrorfilm, als ik het goed heb, die door de Franse regisseuse Coralie Fargeat bedoeld is als een aanklacht tegen het geweld dat vrouwen sociaal wordt opgedrongen. Mét de Amerikaanse actrices Demi Moore en Margaret Qualley.

Ik heb het wel voor eigenzinnige mensen die koppig hun eigen weg gaan. Murielle Scherre is excentriek, maar niet gek. De gekken zitten elders. En ze maken me bang. Ik kwam vroeger vaak in de Verenigde Staten en het viel me toen ook al op dat veel Amerikanen klonken alsof hun hersenen zwaar beschadigd waren. Het vooralsnog machtigste land ter wereld is in de greep van wapenfreaks, christelijke extremisten en andere heel domme mensen die dinsdag hopelijk niet de akelige engerd aan de macht te brengen die de wereld nog sneller uit zijn koers kan laten draaien dan nu al het geval is.

In het land waar velen ooit hun ‘american dream’ konden waarmaken, dreigt de realiteit straks om te slaan in een nachtmerrie. De polarisering heeft er zulke extreme vormen aangenomen dat een burgeroorlog niet meer veraf is. Je kan een leger vullen met genieën, briljante denkers, creatieve kleppers, bollebozen en andere cracks die ervoor gezorgd hebben dat onze levens doorspekt zijn van al wat Amerikaans is. Muziek, film, tv, noem maar op. Goed mogelijk dat meer dan de helft van je favoriete artiesten Amerikanen zijn. Nazaten van diezelfde Amerikanen die nog niet zo heel lang geleden Europa hebben verlost.

Gaan maar kijken naar FACTS in Flanders Expo. Dat kan nog vandaag. De popcultuur die onze levens beheerst, is grotendeels Amerikaans. Als je in de  Verenigde Staten met een idee komt aanzetten, hoe gek ook, dat kan vermarkt worden, dan wordt het groots en monsterachtig groot. Kijk naar die menselijke ontsporing die als Elon Musk door het leven gaat. Een man die zich door niets of niemand laat stoppen. Knack zette hem eerder dit jaar nog op de cover getekend als een slechterik uit een Batmanfilm. Hij zou ook passen op FACTS. En op Nerdlab. Maar zijn plaats is achter de tralies. Of misschien moeten we hem afschieten naar Mars, waar hij toch zo graag naartoe wil. De Musk-plaag is zo sterk geworden, dat de man in zijn eentje gevaarlijker is dan sommige andere bloeddorstige naties. Hij pompt dégoutant veel geld in de campagnes van Donald Trump, een man die genoeg mispeuterd heeft om de rest van de weinige jaren die hij nog tegoed heeft in een zwaarbeveiligde instelling voor gevaarlijke geestesgestoorden door te brengen. Maar neen, dat gespuis blijft niet alleen vrij rondlopen, hij kan straks weer de machtigste man ter wereld worden. En dit keer heeft hij nog veel snodere plannen dan bij zijn eerste passage in het Witte Huis.

Kamala Harris zal ook wel geen heilig boontje zijn. De stresserende evenwichtsoefening waar ze mee bezig is, heeft momenteel alleen tot doel Donald Trump van de troon te houden. Laat haar aan de macht komen en ik durf te hopen dat ze Israël manieren leert. Rijkelijk laat, maar momenteel kan ze zich de steun van de Joden niet ontzeggen. Het kan op een stem aankomen.

Als ze dinsdag de verkiezingen verliest, mogen Joe Biden en zijn democratische kompanen voor een groot deel de schuld op zich nemen. De oude knar had zijn vrouwelijke vicepresident al op de eerste dag in het Witte Huis in de spots moeten zetten. Hij had haar moeten klaarstomen voor het gevecht dat haar te wachten stond. Hij had de wereld duidelijk moeten maken dat hij maar een tijdelijke oplossing was, dat zij degene was die het verschil zou maken. Als ze verliest, verliezen wij ook, verliest de hele wereld. Al was het maar omdat Trump in zijn onmetelijke domheid alle maatregelen tegen de klimaatopwarming weer wil gaan schrappen. Terwijl zijn land om de haverklap geteisterd wordt door stormen die duizenden mensen uit hun huizen blazen. Zijn milieu is ook het onze. En dat van de Spanjaarden die deze week ons gebrek aan daadkracht met hun levens hebben bekocht. We weten dat er iets moet gebeuren, maar we blijven erop kijken en we doen niets of veel te weinig. Wij en die veel geniale mensen met ons. We zijn schapen die allemaal naar de afgrond lopen. Ja, echt vrolijk word ik er niet van. Maar optimisme is een morele plicht niet. Laten we dus bidden voor Kamala, ik geloof al lang niet meer, maar net daarom weet ik dat bidden ons geen kwaad kan. Het kan maar een placebo-effect hebben. Bidden kan geeen kwaad, Biden wel. En Trump des te meer.

En terwijl we dan toch bezig zijn, ‘verlos ons van het kwade, amen…’ Het geheugen, je doet er niet mee wat je wil. Ik heb het hier al vaak gezegd. Dat ene zinnetje over de verlossing van het kwade, komt de laatste tijd alsmaar vaker opborrelen uit het hersenvocht dat me van gedachten en mijmeringen voorziet. Je zou gaan denken dat de plas in mijn hoofd een stilstaand water is. Het duurde even voor ik besefte dat het de slotzin uit het ‘Onze Vader’ was. Was ik aan het bidden of gewoon mijn verstand kwijt? Het mag zijn wat het wil, ik sta er wel achter, ik wil ook van het kwade verlost worden, denk ik dan. Vooral omdat ik vaak de indruk heb dat wat kwaad blijft oprukken en het goede verdwijnt.

Wellicht kent u hem niet, maar er is deze week weer iemand uit mijn leven verdwenen die is beslist bij ‘The Good Guy’s’ zou klasseren. Ik heb het over de voormalige nachtburgemeester van de Guldensporenstad die er sinds maandag niet meer is. Geert Vandepitte was jarenlang journalist. In de Tijd had hij het over economie, in andere publicaties schreef hij graag over muziek: jazz, rock, blues, de warme klanken die zijn geest eten en drinken gaven. Niet zelden sleurde hij één van zijn gitaren de cafés binnen en liet hij met zijn briljante getokkel horen dat hij meer in de vingers had dan alleen maar schrijftalent. Zijn liefde voor de muziek die uit New Orleans kwam, was zo groot dat hij ten tijde van de watersnood die de stad wegveegde, prompt een geldinzameling organiseerde.

Het was de tijd dat hij niet zonder trots vertelde over de karaktervolle woning aan het Kortrijkse Albertpark die hij de zijne mocht noemen. Het gebouw uit het interbellum stond langs een streep asfalt die te kort was om een straat genoemd te worden. Ieder huis in de rij was er een voor de boekjes. Maar toen kwamen de Leiewerken. Het water dat door de stad vloeide moest meer plaats krijgen, want ooit zouden containerschepen langs deze weg tot ver in Frankrijk varen. En de stad zou er wel bij varen.

Vele jaren later is het nog wachten op de Franse verbredingswerken. Maar de Vlaamse Waterweg had minder geduld en was zo gretig om het water te laten stromen dat het op tal van plekken de huizen in sijpelde. De kelder van Geert werd een plek waar je kon zwemmen en zijn strijd tegen de hogere machten resulteerde in de blog ‘Man met pomp’, een dossier dat bleef groeien en de fundering vormde voor de vele processen die hij tegen de hogere machten voerde en keer op keer won.

Maar tegelijk was hij een strijd aan het voeren met het lijf dat gebeten was door een kwaad waarvan het niet verlost geraakte. Jarenlang waren de onophoudelijk nauwelijks te harden. De hogere aardse machten kon hij aan, maar tegen de krachten die van nog hoger kwamen, moest hij tenslotte de duimen leggen. Niet dat ik wil insinueren dat God bestaat. In ieder geval, Geert heeft God verslagen. Want hij koos zelf hoe en wanneer hij ging. Zo goed dat we in dit wankele landje van ons voor ‘een milde dood’ kunnen kiezen, euthanasie. In de grote Verenigde Staten kan dat in 3 van de 50 staten. Laten we bidden voor Geert en voor Kamala. Baat het niet, het schaadt niet, hoop ik.