Jinnih Beels, de socialistische hoop in bange dagen: “Wij hangen onze vuile was buiten, dat is mijn frustratie”

ANTWERPEN – Jinnih Beels is een verademing voor de politiek. Wij schreven dat vorig jaar al op deze pagina’s, en doen dat opnieuw. De Antwerpse socialiste zegt wat ze denkt, niet gehinderd door debatfiches en spindoctors. Eén jaar na de start van de Bourgondische coalitie maakt Beels, als schepen bevoegd voor onderwijs en jeugd, de balans op. Ze fileert ook de neergang van haar partij en de mislukte strijd tegen alcohol en andere drugs.

Vorig jaar in februari gaf Jinnih Beels haar eerste interview aan deze krant. Het Antwerpse boegbeeld van de socialisten liet toen noteren dat het klimaatspijbelen mag stoppen. Dat werd niet op applaus onthaald door de groene flank van haar partij. Enkele leden dreigden zelfs met opstappen. Of ze vandaag voorzichtiger moet zijn, wil ik vooraf weten. Beels lacht. “Ik ben wie ik ben: what you see, is what you get. Ik zal niet veranderen. Maar ik ben wel consequent in wat ik zeg. Dat kan van mijn partij niet gezegd worden. Of toch niet de laatste jaren. We hebben te vaak ons DNA verwaarloosd uit vrees om enkele stemmen te verliezen. Wie dat doet, wordt afgestraft. Dat hebben we ondervonden.”

U bent meteen hard voor uw partij.

Ik mag toch kritisch zijn? Het is de waarheid. Wie handelt op basis van angst, neemt foute beslissingen. Dat is te vaak gebeurd. Wij hingen onze kar vast aan ideeën die niet de onze zijn, omdat we dachten daarmee stemmen te winnen. Het klimaatspijbelen is één voorbeeld. Ik juich toe dat jongeren op straat komen voor het klimaat, maar ik kan als schepen van Onderwijs niet toejuichen dat ze ook spijbelen. Dat zou pas inconsequent zijn. Ik heb in juni verhalen gehoord van jongeren die gebuisd zijn omdat ze niet op de schoolbanken zaten.

Kan Conner Rousseau, de nieuwe voorzitter, voor de kentering zorgen, denkt u?

Jawel. Ik heb het volste vertrouwen in hem. Hij durft lastige knopen doorhakken. Dat is wat mijn partij nodig heeft. John (Crombez, de vorige voorzitter, red) wou dat ook, maar kon voor sommigen nooit goed doen. (even stil) Conner staat voor een zware opdracht. Dat zal hij zelf ook beseffen. Ik hoop vooral dat hij de neuzen opnieuw in dezelfde richting krijgt.

Ouderen zoals Louis Tobback en Willy Claes waren al kritisch over zijn kledij en taal.

(zucht) Het zou fijn zijn mocht die kritiek voortaan intern geuit worden. Dat is mijn grote frustratie: dat wij, socialisten, altijd maar onze vuile was buiten hangen. (denkt na) Onze grijze eminenties mogen kritiek hebben. Dat kan de nieuwe generatie scherp houden. Maar ze moeten die niet openbaar uiten. Dat wordt een grote opdracht voor onze voorzitter, van onze partij weer een geoliede machine maken.

Zoals de N-VA dat is?

(knikt) En zoals mijn partij dat was in een niet zo ver verleden. Let op: ik snap dat velen gefrustreerd zijn over de teloorgang. We mogen intern ook hard bakkeleien over de richting, maar naar buiten toe moeten we één front vormen.

“Ik ben consequent in wat ik zeg. Dat kan van mijn partij niet gezegd worden. Of toch niet de laatste jaren.”

Is er nog toekomst voor de SP.A in Vlaanderen?

Zéker. Maar dan moeten we trouw blijven aan onze fundamenten van solidariteit, vrijheid en gelijkheid, aan ons DNA dus, in plaats van anderen achterna te lopen. We moeten dat verhaal wel op een moderne manier brengen zodat we weer aantrekkelijk worden voor jongeren. Die zijn we de voorbije jaren kwijtgespeeld. De partij is daardoor letterlijk aan het uitsterven. Conner moet dat kunnen keren, denk ik.

In Antwerpen vormt u een bestuur met N-VA en Open VLD, de zogenaamde Bourgondische coalitie. Welke balans maakt u op na één jaar?

Antwerpen wordt anders en beter bestuurd. Dat durf ik nu al zeggen. Het discours is gericht op verzoening. Dat was niet zo in de vorige coalitie. Dat is de invloed van mijn partij.

En van burgemeester Bart De Wever (N-VA), zei u in Gazet van Antwerpen.

Hij is een andere burgemeester geworden. Hij heeft ingezien dat het niet loont om voortdurend strijd te voeren. Dat noemt voortschrijdend inzicht, zeker? (lacht) Wie een stad goed wil besturen, moet water in de wijn doen. Dat vraagt moed. Ook mijn partij heeft water in de wijn moeten doen. Het was niet evident voor ons om deze coalitie aan te gaan. Een deel van de achterban wou absoluut niet besturen met N-VA. Dat we dat toch deden, heeft tot veel kwaadheid geleid. Ik begreep dat ook. Deze coalitie is geen evidentie. Maar de resultaten zullen er zijn.

Is de kwaadheid verdwenen?

Dat ga ik niet zeggen. Maar de grote meerderheid van de achterban is wel mee in het verhaal. De leden zien ook dat het beleid belangrijke socialistische accenten bevat.

“Het zou fijn zijn mochten onze grijze eminenties voortaan hun kritiek intern uiten.”

PVDA-voorzitter Peter Mertens ziet dat anders. “De SP.A is een kartonnen reddingsbootje achter de N-VA-tanker”, meent hij.

(blaast) Ik ben liever een klein schip dat de grote tanker van richting doet veranderen dan een schreeuwlelijk op de kade zonder impact, als ik dat even zo mag uitdrukken. We hebben veertig miljoen euro vrijgemaakt voor gezonde maaltijden op school. Dat betekent dat élk kind voortaan een gezonde maaltijd zal genieten. Gedaan met lege brooddozen. (feller) Dát is de tanker van richting veranderen. We gaan eindelijk praktijktesten invoeren om discriminatie tegen te gaan. Dát is de tanker van richting veranderen. (op dreef) We gaan het leefloon optrekken, we gaan zorgen voor nieuwe sociale woningen. Maar voor sommigen zal het nooit genoeg zijn.

Veel van die investeringen worden betaald met Vlaams geld. Dank u wel, minister-president Jan Jambon (N-VA).

Dank u wel, Bart De Wever. Hij heeft de onderhandelingen geleid. (aarzelend) Ik ben nog steeds teleurgesteld dat mijn partij niet in de Vlaamse regering zit.

Had dat gekund met dit regeerakkoord?

Neen, zeker niet. Maar hadden wij onderhandeld, dan zou dat een beter regeerakkoord opgeleverd hebben. Dat is helaas niet gebeurd.

Bent u blij dat De Wever geen minister-president is geworden?

Jawel. Dat was ook zo afgesproken. Ik ben blij dat hij dat respecteert. Ik hou niet van mensen die afspraken schenden.

Hebt u hem willen prikkelen door te stellen dat u hem wou opvolgen, mocht hij vertrekken?

Soms moet je creatief zijn om anderen te dwingen hun afspraken na te komen. (knipoogt) Al denk ik eigenlijk niet dat Bart echt van plan was te vertrekken.

Kan u op onderwijs voor échte verandering zorgen?

Het grote beleid wordt natuurlijk op Vlaams niveau vormgegeven. Dat is ook een reden waarom we beter in die regering zaten. Dat zou voor een betere verbinding gezorgd hebben. Ik ben nu al enkele weken Ben Weyts (Onderwijsminister, N-VA, red) aan het stalken. Ik zou graag in gesprek gaan over die grote uitdagingen.

Wil hij niet?

Jawel, maar hij vindt nog geen tijd. Ik kan dat ook begrijpen met de opstart van de nieuwe regering. Ik hoop hem binnenkort te spreken. Maar oké, ik kan wel íets doen. Als het gaat over de kwaliteit van het onderwijs, dan gaat dat in de eerste plaats over de kwaliteit van de leerkracht. Dat beroep moet weer aantrekkelijk worden. Ik ga daarom een campagne te lanceren voor en door leerkrachten. Dat moet iets zijn zoals Kamp Waes, maar dan voor het onderwijs. Mensen moeten goesting krijgen in het onderwijs.

Waarom hebt u de bevoegdheden integratie en inburgering afgestaan aan Karim Bachar, die in september aangesteld werd als derde SP.A-schepen?

(droog) Omdat die bevoegdheden op zijn lijf geschreven zijn. Ik hoef daar niet flauw over te doen. Vond ik dat spijtig? Natuurlijk. Maar ik ben ervan overtuigd dat Karim dat goed zal doen.

“De samenleving is hypocriet. We gedogen alcohol en tabak, maar over andere drugs mag niet gesproken worden.”

Is dat zo? Hij was toch de man die vorig jaar tegen het bestuursakkoord stemde? Dat moet u eens uitleggen aan mensen die niet van Antwerpen zijn.

Dat moet u eigenlijk aan Karim zelf vragen. Dat is ook voortschrijdend inzicht, zeker? (lacht) Ik kan begrijpen dat dat vreemd overkomt. Maar het mag duidelijk zijn dat ook hij het regeerakkoord zal uitvoeren net zoals alle andere schepenen.

Wat vindt u van het integratiebeleid van de Vlaamse regering?

Inburgering wordt duurder: dat is volgens mij niet de goede richting. Inburgeren is een werkwoord dat inspanningen vraagt van twee kanten. De regering kijkt echter maar naar één kant, naar die van de nieuwkomer. Die moet alle inspanningen leveren. Ik vrees dat dat niet het verhoopte succes zal opleveren.

De strijd tegen drugs, is dat de grote mislukking van de Bourgondische coalitie?

Neen, want dat is federaal beleid. Dat is een federale mislukking.

Is dat niet makkelijk? Het is in Antwerpen dat de cocaïnehandel welig tiert, dat granaten ontploffen op straat en geweerschoten gelost worden.

(feller) Ik heb lang genoeg voor de politie gewerkt om te weten wie wat kan. Ik ken de limieten van het lokaal veiligheidsbeleid. Het is de federale overheid die een achterhaald beleid voert. De drugswet, die dateert van 1921, is dringend aan herziening toe. Ik pleit voor een parlementaire commissie met experten. Maar de partijen durven niet te roeren in dat potje.

Waarom niet?

Omdat ze vrezen kiezers te verliezen. Wie pleit voor een andere aanpak, wordt ervan verdacht te pleiten voor legalisering. Néén. Tussen zerotolerantie en legalisering zit een breed pakket aan mogelijkheden. (zwijgt even) De samenleving is heel hypocriet in deze materie. We gedogen allemaal alcohol en tabak, terwijl die voor de meeste doden zorgen. Over andere drugs mag niet gesproken worden.

Dat alcohol een groot probleem is in de politiek, zo kopte De Morgen deze week. Is dat zo?

Eerlijk: ik zou dat niet weten. Ik ben nog maar een jaar politica. Dat zou me echter niet verbazen. Je wordt in deze stiel vaak geconfronteerd met alcohol. Ik denk aan de vele nieuwjaarsrecepties. Als ze mij een glas aanbieden, zeg ik steevast neen. Ik drink graag een glaasje cava, maar nooit op het werk.

Neen zeggen, is niet voor iedereen evident?

Dat klopt.

“Bart De Wever heeft ingezien dat het niet loont om voortdurend strijd te voeren. Dat noemt voortschrijdend inzicht, zeker?”

Ludo Van Campenhout (N-VA) is deze week om die reden moeten stoppen als schepen. Was u verrast?

Neen, omdat ik wist van zijn ziekte. Dat is pijnlijk. Ik had een goede band met Ludo. Maar voorts kan ik daar weinig over zeggen. (denkt na) Ik vrees dat alcohol in de hele samenleving een groot probleem vormt. Dat is wat ik bedoel met die hypocrisie. Alcohol is legaal. We juichen dat haast toe. Dat baart mij zorgen, ook als schepen van onderwijs. Ik zie twaalfjarigen die aan comazuipen doen. Dat is waanzin. In mijn laatste jaar als politiecommissaris was ik van dienst op oudejaarsavond. Dat moet vijf jaar geleden zijn. Wat ik toen allemaal gezien heb. (zucht) De ene na de andere werd stomdronken afgevoerd.

Wat kan de politiek doen?

Ik ben voor zerotolerantie in het verkeer. Wie drinkt, mag niet meer rijden, niet met de auto en niet met de fiets. Wat de tieners betreft: die moeten nog méér leren over de gevaren van alcohol. Dat is sensibiliseren. Het onderwijs heeft daarin een belangrijke taak te vervullen. Toen ik in de middelbare school zat, kwam dokter Luc Beaucourt getuigen over de gevaren van alcohol. Hij deed dat met schokkende beelden. Ik ben die nooit vergeten. Elke tiener zou zoiets moeten zien.

Een laatste vraag. Waarom lukt federaal niet wat in Antwerpen wel kan, namelijk samenwerking tussen socialisten en Vlaams-nationalisten?

(lacht) Goede vraag. Dat zal te maken hebben met het communautaire, denk ik. De verstandhouding tussen PS en N-VA is niet zo denderend, als ik dat zacht mag uitdrukken. Op lokaal vlak spelen die communautaire gevoeligheden veel minder, of zelfs helemaal niet. Ik hoop dat de politiek stilaan het belang van de burgers boven het belang van de partijen gaat zetten. Ik raak echt gefrustreerd van wat ik daar zie gebeuren. We zijn nu acht maanden na de verkiezingen en een consensus is niet eens in zicht. Dat begrijpen de mensen op straat écht niet.

Geniet u eigenlijk al van het politieke spel?

Néén. Dat is nog steeds wennen voor mij. Ik weet dat veel politici kicken op het spel tussen meerderheid en oppositie. Ik vind ook dat de politiek soms theater mag zijn. Maar het is mijn ding niet, moet ik toegeven. Ik voel me nog steeds geen politica.