Johan ‘SOS’ Vande Lanotte moet opnieuw de socialistische meubelen redden: “Opnieuw minister? Nee, dat denk ik niet.”

OOSTENDE – Of hij straks écht stopt met politiek? Zet daar maar géén geld op. Het vuur brandt nog te hevig. Johan Vande Lanotte moet net zoals vijf jaar geleden de socialistische meubelen redden in West-Vlaanderen. Wij hebben een gesprek over klimaat en migratie, het ‘pestbeleid’ van Groen en de pijlen van de premier.

Vande Lanotte oogt ontspannen. Meer dan vroeger, zeg ik hem. Hij beaamt. “Wie minister of burgemeester is, wordt wakker met spanning in zijn lijf. Dat ben ik kwijt. Bovendien zijn we nu in campagnemodus, wat óntspanning is voor mij.” De 63-jarige West-Vlaming is een campagnedier. Doet honderden huisbezoeken. Trekt van parochiezaal naar parochiezaal om zieltjes te bekeren tot het socialisme. Weinig politici van zijn kaliber, ex-vicepremier, ex-partijvoorzitter, ex-burgemeester, doen hem dat na. “Ik heb een elitair imago, maar ben daarom niet elitair.”

In de wandelgangen wordt gefluisterd dat Vande Lanotte aan een comeback werkt. Hijzelf wuift dat weg. Voorzichtig weliswaar. “Ik help mijn partij. Dat is alles. Mijn voorzitter (John Crombez, red) heeft mij gevraagd om de lijst te duwen. Ik wou dat doen, op één voorwaarde: dat ik mij mocht smijten. Ik ben té energiek om gewoon een lijst te vullen.”

U hebt ook een pamflet geschreven, waarin u opnieuw pleit voor een lagere energiefactuur. Waarom is dat zo cruciaal?

We zien een polarisatie in het klimaatdebat tussen een partij die niets wil doen en een partij die héél streng wil zijn. De oplossing zal níet van hen komen. Je moet de mensen ervan overtuigen dat ze kunnen winnen aan klimaatbeleid. De partij die dat kan, zal voor de oplossing zorgen. Mijn voorstel kadert daarin.

Volgens milieuorganisaties zal die maatregel leiden tot méér verbruik, wat niet goed is voor het milieu.

Ik vind dat een asociale logica, een elitaire benadering zelfs. Als er te veel zwaarlijvige mensen zijn, moeten we dan de btw op voeding verhogen? Neen, toch? Voeding is levensnoodzakelijk, net zoals elektriciteit. Het is trouwens niet zo dat een btw-verlaging zorgt voor méér verbruik. Bovendien wordt dat voorstel gekoppeld aan investeringen in isolatie. Nogmaals: mensen mogen klimaatbeleid niet zien als pestbeleid.

Wat is pestbeleid?

Een lage emissiezone invoeren over héél Vlaanderen.

Wat Groen voorstelt.

(onverstoord) Wie zich moet verplaatsen voor zijn werk, geen openbaar vervoer kan nemen en een oudere auto heeft, zal dat voelen in zijn portemonnee. Dat zal de ongelijkheid vergroten. Ik noem dat een blinde maatregel.

En het afschaffen van salariswagens?

Als je dat loonverlies niet compenseert, is dat geen goede maatregel. Groen is dat blijkbaar niet van plan. Ook de middenklasse rijdt met een salariswagen, hè. Je kan die mensen toch geen 600 euro per maand afpakken. Wie dat doet, maakt klimaatbeleid onmogelijk. Wij willen dat systeem ook afbouwen, maar zonder loonverlies.

Groen legt wel een becijferd plan op tafel. Waarom doet uw partij dat niet?

Wij hebben net zoals elke partij vijf voorstellen bezorgd aan het Planbureau. Die zal dat becijferen. Dat gaat onder andere over onze btw-verlaging en ons pensioenplan.

Maar geen klimaatplan?

Neen. Kijk, ik ga duidelijk zijn. Wie de opwarming wil tegengaan, zal moeilijke maatregelen moeten nemen. Mensen zoals ik gaan misschien een stukje koopkracht verliezen. Ik hoef daar zelfs niet over te zeuren. Maar de lagere inkomens mogen géén koopkracht verliezen. Wij willen klimaatbeleid verzoenen aan sociaal beleid.

“Mensen mogen klimaatbeleid niet zien als pestbeleid. Wat pestbeleid is? Een lage emissiezone invoeren over héél Vlaanderen.”

Leunt uw partij in deze nauwer aan tegen N-VA dan tegen Groen?

Neen. N-VA gelooft in kernenergie. Wij niet. Dat is een essentieel verschil.

U wil ook een klimaatbank oprichten. Sta me toe wantrouwig te zijn als de overheid mijn spaargeld wil.

(feller) Dat is helemaal het voorstel niet. Waar haalt u dat?

Uit uw pamflet.

(leest het pamflet) Oké, ik zie waarom u dat denkt. We hebben dit niet goed geformuleerd. We willen niet dat de overheid een bank opricht, we willen dat de banken een klimaatspaarboekje kunnen uitgeven. Wie daarop zijn geld zet, zal zeker zijn van bijvoorbeeld een halve procent meer intrest. Dat kan door de overheid betaald worden. Zo zorg je ervoor dat de middenklasse mee profiteert van het klimaatbeleid.

Ik blijf wantrouwig. Wie gaat bepalen wat met dat spaargeld moet gebeuren?

De banken. Die bepalen vandaag ook wat met uw spaargeld gebeurt. Een toezichtcomité kan controleren of dat geld effectief naar groene investeringen gaat. Iemand zoals Geert Noels kan daarin zetelen. Dat hoeven geen regeringsleden te zijn.

Iets anders. In uw pamflet schrijft u over overdaad aan migratie. Kan u dat staven met cijfers?

Ik waarschuw voor overdaad. Ik zeg niet dat dat het geval is. Het probleem is volgens mij dat onze richting inzake migratie niet duidelijk genoeg is. Wie is welkom, wie niet? Australië en Canada hebben wel duidelijke regels. Het eerste land hanteert een strak migratiebeleid, het tweede land een meer open beleid. Wij mankeren die duidelijkheid. Dáár pleit ik voor, evenals voor snellere integratie.

En wat is de lijn van uw partij?

Wij staan achter het migratiebeleid dat gevoerd werd door Maggie De Block (Open VLD) in de regering-Di Rupo (PS): een correct beleid met menselijke communicatie. Dat is trouwens mee uitgetekend door Yasmine Kherbache (parlementslid voor SP.A, red), toen kabinetschef van de premier. Ik waardeer ook het werk van Theo Francken (N-VA). Alleen heeft hij te veel gepolariseerd door zijn getwitter.

Waarom is dit zo’n moeilijk thema voor SP.A?

Omdat dit over mensen gaat. Dit is voor élke partij een moeilijk thema, behalve voor zij die de grenzen helemaal open of helemaal dicht willen.

Intussen duwt premier Michel (MR) uw partij in de richting van N-VA. Vorig weekend sprak hij zelfs over een nationaal-socialistische cocktail.

(zucht) Triest, toch? Wie na vijf jaar premierschap dit moet uitkramen, weet echt niet van welk hout pijlen te maken. Die man heeft blijkbaar weinig te vertellen.

Kan dat een verspreking zijn?

Dat zou volgens mij even erg zijn. Een premier zou moeten beseffen dat dat woord, om het zacht uit te drukken, redelijk beladen is.

Als uw partij in een nieuwe regering komt, dan wordt u toch gewoon weer minister?

Dat denk ik niet, neen. Wie campagne voert, moet een doel voor ogen hebben. Mijn doel is duidelijk: drie zetels behouden in West-Vlaanderen. Dat wordt moeilijk, maar ik ga daar alles aan doen. Dit wordt zelfs mijn meest intensieve campagne ooit. Volgende week beginnen we aan de huisbezoeken: ik ga iedereen persoonlijk proberen te overtuigen. Verder dan dat doel wil ik nu niet denken.

Gaat u zetelen als u verkozen wordt?

Dat kan, maar niet lang. In 2020 zal ik geen parlementslid zijn. Maar misschien ga ik wel een overgangsperiode doen.