Vlaams minister Jo Vandeurzen bijt van zich af na de kritiek: “Ik ben niet blind voor de problemen”

De kritiek op zijn beleid raakt hem persoonlijk, zegt hij. Dat SP.A spreekt over een zorgcrisis, maakt hem kwaad. Jo Vandeurzen (CD&V) laat die ergernis ook blijken in dit interview. “Mag er nog nuance zijn? De zorg is geen verhaal van alles of niets.” De minister geeft wel toe dat er ruimte is voor verbetering.

Jo Vandeurzen (59) vierde in januari een kwarteeuw toppolitiek. In januari 1993 maakte de Limburger zijn intrede als federaal parlementslid. Hij zou ook partijvoorzitter, federaal minister en vicepremier worden. Sinds 2009 staat op zijn naamkaartje Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. “Ik ben met behoorlijk wat idealisme de politiek ingestapt. Ik wou de wereld veranderen. Ik hoop dat de toekomst zal uitwijzen dat ik ook effectief iets betekend heb. Alleen mijn periode als minister van Justitie zie ik als een gemiste kans (Vandeurzen nam ontslag na de Fortis-affaire eind 2008, red). Ik had toen meer kunnen en willen doen.”

Wat blijft er vandaag over van dat idealisme?

Ik heb niet het gevoel dat ik dat kwijt ben. Ik heb wel geleerd dat tussen droom en daad vaak wettelijke bezwaren en structuren staan. Maar ik voel nog steeds de gedrevenheid en de verontwaardiging. Wie op zijn lauweren gaat rusten, stopt beter.

Is het politieke debat veranderd in die 25 jaar?

Het maatschappelijk debat is harder geworden. De sociale media hebben alle remmen weggenomen. Die publieke scheldpartijen waren toen ondenkbaar.

Hoe wapent u zich daartegen?

(droog) Ik lees al die reacties niet meer.

En het debat onder politici?

Ik vind dat politici vrij correct en respectvol met elkaar omgaan. Dat is niet veranderd. Wellicht daarom heeft de kritiek van vorig weekend mij zo geraakt. Ik had dat nooit eerder meegemaakt. Dat was gewoon op de man spelen.

U doelt op SP.A-voorzitter John Crombez die sprak over een zorgcrisis in Vlaanderen. Is dat op de man spelen?

Hij zei dat de minister de mensen bewust niet helpt. Ik vind die uitspraak echt niet oké. Ik trek mij dat persoonlijk aan. Als ik het goed begrijp, is dat zelfs een bewuste strategie van de SP.A-top. Die stijl is niet mijn stijl. Ik zal er niet aan meedoen.

Crombez kan wel tal van schrijnende voorbeelden aanhalen om te staven dat er een zorgcrisis is.

Ik kan evenveel positieve voorbeelden geven. Een vrouw bedankte mij onlangs omdat haar dochter in een voorziening dichter bij huis kan dankzij de hervorming in de zorg voor personen met een handicap. (feller) Maar die verhalen lees ik nergens. Nu plots zeggen dat de zorg door een existentiële crisis gaat, is veel te kort door de bocht. Ik wil een genuanceerd verhaal brengen.

Ga uw gang.

Wat is onze ambitie? Streven naar zorg voor iedereen. Dat vraagt budgetten en hervormingen. Deze regering doet de twee. Vlaanderen heeft nooit zoveel geïnvesteerd in welzijn als deze legislatuur, en dat ondanks de saneringen. We zetten ook hervormingen in gang, de persoonsvolgende financiering bijvoorbeeld. Een persoon met een handicap kiest nu zelf wat hij doet met zijn geld. Die twee, meer budgetten en hervormingen, zullen leiden tot zorggarantie voor meer mensen. Maar ik ben niet blind voor de problemen: we slagen er in sommige situaties niet in de juiste antwoorden te geven. We hebben niet de middelen om iedereen een voldoende groot budget te geven. Je moet dus prioriteitengroepen maken. Ik besef dat. Maar we boeken wél vooruitgang.

Dat blijkt niet uit de wachtlijsten. Op die van de gehandicaptensector staan nog steeds meer dan 14.000 mensen.

Die zitten niet allemaal zonder ondersteuning. Doen alsof zij in de steek gelaten worden, klopt niet. Inderdaad: we moeten nog stappen vooruit zetten. Maar dat doet niets af van de vooruitgang die we al boeken. De hervorming is amper één jaar oud. En ten tweede komen er steeds meer zorgvragen bij.

Dat is een schrale troost voor wie vandaag op ondersteuning wacht.

We helpen elk jaar méér mensen. Ik kan maar dat zeggen. (zwijgt even) De zorg is geen verhaal van alles of niets. Wie dat zo afschildert, maakt mij echt kwaad. Mag er nog nuance zijn?

Zorgzekerheid afdwingbaar maken en in de grondwet opnemen, zoals SP.A voorstelt, is dat een oplossing?

Ik deel de ambitie van zorggarantie voor iedereen. Alleen zal je dat niet realiseren met een juridische tekst.

Wel met meer budgetten?

Dat is natuurlijk cruciaal. In het decreet over de persoonsvolgende financiering staat dat elke regering bij het begin van de legislatuur een groeipad moet neerleggen in het parlement. Ik besef dus zeer goed dat een stijging van het budget noodzakelijk is.

Hoeveel wil uw partij extra vrijmaken?

Mijn partij zal dat op tijd en stond bekendmaken. Ik ga nu geen campagne voeren. Maar u mag gerust zijn dat wij opnieuw zeer ambitieus zullen zijn. Het welzijnsbudget moet ook de komende jaren toenemen. Maar dat is niet alles, hè. SP.A doet alsof de wachtlijsten met een vingerknip weggewerkt kunnen worden. Het is iets complexer dan dat. Vandaar ook onze hervormingen. Een inclusieve samenleving vraagt ook toegang tot die samenleving voor iedereen. Ook dat is een uitdaging.

Wat is uw grootste bekommernis vandaag?

Ik maak niet graag een rangorde tussen de zorgdomeinen. In alle sectoren staan we voor grote uitdagingen. De geestelijke gezondheidszorg bijvoorbeeld: die moet toegankelijker worden. Of de ouderenzorg.

Is een woonzorgcentrum te duur vandaag?

Dat punt verdient onze aandacht, ja. In de dagprijs zitten de woon- en leefkosten vervat én een stukje zorgkosten. Dat laatste is de verantwoordelijkheid van de overheid. We moeten de zorg beter financieren. We werken daaraan. Via de nieuwe Vlaamse sociale bescherming geven we ouderen al een tegemoetkoming van 130 euro per maand. We financieren ook investeringen in infrastructuur wat moet leiden tot een daling van de dagprijs met 5 euro. Daarnaast zetten we in op financiering van extra personeel.

Je hoort vaak dat zorgverleners in woonzorgcentra, maar ook elders, geen tijd meer hebben voor een gemoedelijk praatje van vijf minuten. Is dat niet problematisch?

(kwaad) Ik vind dat u een afschuwelijke veralgemening maakt. Dat is zeer oneerlijk tegenover al die mensen die elke dag keihard werken en een aangenaam klimaat creëren.

Niemand trekt dat engagement in twijfel. Het gaat erover dat veel zorgverleners geen ademruimte hebben door teveel werk.

Ik ken nochtans woonzorgcentra die ook op dat vlak zeer goed werk leveren. Ik ben het niet eens met de beeldvorming dat alles in onze ouderenzorg kommer en kwel is. Dat neemt niet weg dat er versterking nodig is. We zetten daar ook op in.

Valt het u moeilijk dat SP.A de leiding tracht te nemen op wat de core business van uw partij zou moeten zijn?

(fel) Wat pijnlijk is, is dat u die perceptie hebt. Elke partij mag dat claimen. Hoe meer zorgpartijen, hoe beter voor de sector. Maar je wordt geen zorgpartij op één weekend. CD&V zal aan kwetsbare groepen prioritair aandacht blijven geven. Dat zullen we in de campagne bewijzen.

Zou een persoonsvolgend budget niet vermogensafhankelijk moeten zijn? Dat kan ruimte vrijmaken om meer mensen te helpen.

Dat debat is gevoerd in het verleden. We hebben ervoor gekozen die koppeling voor de zorgverlening niet te maken. Deze regering doet dat vanuit de idee dat zorg en ondersteuning iedereen toekomen. Dat is ook het geval in de sector personen met een handicap.

Wat zegt de idealist in u daarover?

Die zegt: stick to the plan. Als je grondig hervormt, moet je niet om de haverklap twijfelen aan de fundamenten. Ook de zorgpremie voor de Vlaamse sociale bescherming hebben we forfaitair vastgelegd (51 euro per jaar, red). Maar het debat om dat inkomensafhankelijk te maken, kan bij de regeringsvorming wél opnieuw gevoerd worden. Met die premie worden uitkeringen betaald die inkomensgerelateerd zijn, met name de tegemoetkoming aan bejaarden.

Doet u nog graag aan politiek?

Ja, natuurlijk. Anders zou ik dit niet meer doen. Ik trek me op aan de vele mensen die steun vinden in het beleid. Maar al dit soort vragen en kritiek vind ik niet aangenaam. Ik pleit voor nuance. Het lijkt vandaag wel alsof niemand ondersteund wordt. In de sector personen met een handicap alleen al zijn er 24.000 mensen die steun krijgen. Maar nogmaals: ik ben niet blind voor de uitdagingen.

Wil u een derde mandaat op deze stoel?

Ik doe zeker mee aan de verkiezingen volgend jaar. Maar ik weet uit ervaring dat je best niet vooruit loopt op wat nadien volgt.

(Paul Cobbaert)