Klimaatdebat op het scherp van de snee: Assita Kanko (N-VA) versus Sara Matthieu (Groen): “Is Timmermans met het klimaat bezig, of met zijn ego?”

Aan de ene kant van de sofa: Assita Kanko. Aan de andere kant: Sara Matthieu. Dat is N-VA versus Groen, en dus hard versus onzacht. Maar het zijn ook twee enthousiaste veertigers met een frisse blik op politiek. Insteek van het debat: het klimaatbeleid van Europa. Uitkomst: een verrassend aanzoek. Leest u vooral voort.

Als het over klimaatbeleid gaat, moeten we in het Europees parlement zijn. Daar worden de normen bepaald die de lidstaten moeten uitvoeren. Assita Kanko is parlementslid voor N-VA, Sara Matthieu voor Groen. “Ik heb mijn beste pak aangetrokken, want Assita is altijd mooi gekleed”, knipoogt de laatste. De eerste schatert het uit en zegt: “Bedankt voor het compliment. Ik heb wel nog geen tijd gehad om me te schminken. (lacht)”

De begroeting is amicaal, maar ook onwennig. De twee kennen elkaar nauwelijks, zeggen ze. Er zetelen namelijk 705 leden in het Europees halfrond. Kanko: “Ik zit op plek 109.” Matthieu: “En ik helemaal aan de andere kant.” Ondanks de grote ideologische verschillen, waarderen ze elkaar. Matthieu: “Ik heb bewondering voor de strijd die Assita voert voor wereldwijde vrouwenrechten. Zij kan zich daar echt voor smijten, met veel passie.” Kanko: “Als wij elkaar in de wandelgangen tegenkomen, dan praten we soms over onze kinderen. Sara durft ook te zeggen dat de combinatie met de politiek een grote uitdaging is. Ik waardeer die eerlijkheid. Veel andere vrouwen doen alsof het allemaal supermakkelijk is. Dat is het niet.”

Ter zake: de Green Deal is het plan van de Europese Commissie om Europa klimaatneutraal te maken tegen 2050. Is dat realistisch, volgens u?

Matthieu: “Absoluut. Het plan is er gekomen na grote druk van de groenen, de klimaatjongeren en ook de wetenschappers die de urgentie blootleggen in rapport na rapport. Eindelijk hebben we een Commissie die hier werk van wil maken. De Green Deal is niet perfect, maar bevat wel veel positieve elementen.”

Kanko: “Ik ga akkoord met de intentie – ik ben als moeder ook bezorgd over de toekomst van onze planeet -, maar het plan zelf is pure fictie. Het is een opbod van onrealistische ambities die onze gezinnen en bedrijven zullen verlammen. Het is bovendien fictie om te denken dat Europa dit alleen kan. Je hebt de hele wereld nodig. En drie: je moet zelf het goede voorbeeld geven. Het is hypocriet dat het parlement nog altijd elke maand naar Straatsburg verhuist.”

Hoe zou u het dan wel aanpakken?

Kanko: “Frans Timmermans (de Nederlandse klimaatcommissaris, red.) zou beter wat minder dedain tonen en open staan voor andere meningen. Waarom staat hij zo dogmatisch tegenover kernenergie? Dat zorgt voor minder CO2-uitstoot, hoor. En verder moeten we mensen vooral op een positieve manier aanmoedigen. We moeten bijvoorbeeld investeren in openbaar vervoer en ook innovatie stimuleren.”

Matthieu: “Maar daar zijn de lidstaten voor bevoegd, Assita. (benadrukt) Dáár zit de crux van het probleem: het is niet Europa dat onrealistische ambities naar voren schuift, het zijn enkele lidstaten – waaronder Vlaanderen – die met de voeten slepen. Als je zelf niet investeert in openbaar vervoer en renovatie, dan wordt het inderdaad heel moeilijk. De ambitie van Vlaanderen is compleet ondermaats.”

Kanko: “(fel) Wat natuurlijk niet klopt. Het is bovendien Vlaanderen dat de grootste klimaatfactuur betaalt in dit land. Jij kan misschien toveren, maar ik niet. Wat ben je met torenhoge ambities als de rest van de wereld niet mee wil? Dan raak je vooral aan de concurrentiekracht van je eigen bedrijven.”

Matthieu: “Ik begrijp niet dat u dat zegt. Onze bedrijven zijn helemaal klaar voor de groene omslag. Onze industrie, onze havens: dat zijn wereldwijde frontrunners op dat vlak. Jij moet dat toch ook weten? Amerika en China zijn intussen ook volop aan het investeren in groene energie. Willen we deze boot missen door nu af te remmen?”

Kanko: “Denkt u dat ik dit uit mijn duim zuig? Als we onze bedrijven te veel lasten opleggen – als we geen gelijk speelveld creëren – dan zullen ze wegtrekken en verliezen wij banen. Onze bedrijven opereren in een wereldmarkt.”

Matthieu: “Dan is uw stemgedrag toch bizar, hoor. We hebben hier vorige maand een koolstofgrensheffing gestemd om onze bedrijven te beschermen tegen concurrenten die het minder nauw nemen met het klimaat. België heeft zich onthouden, omdat N-VA geen standpunt wou innemen.”

Kanko: “(zucht) Jezus, het is weer de schuld van N-VA.”

Mevrouw Matthieu, staat u open voor kernenergie om onze verslaving van fossiele brandstoffen af te bouwen?

Matthieu: “Neen. We moeten volle bak investeren in hernieuwbare energie. Dat is het meest haalbare én het meest goedkope alternatief. Het zal er bovendien voor zorgen dat we onafhankelijk worden van buitenlandse schurkenstaten.”

Kanko: “Dat is de grote groene vergissing. Kijk waar Duitsland staat na de sluiting van haar kerncentrales. (benadrukt) Het moet intussen kernenergie importeren. Ook op vlak van kostprijs is kernenergie goedkoper.”

Matthieu: “(lacht) Komaan, leg de prijzen eens naast elkaar, zeg.”

Kanko: “(geprikkeld) Mag ik eens uitspreken? Hoeveel keer hebt u me nu al onderbroken? Ik doe dat niet bij u.”

Het is terug aan mij. Vorige maand werd een – volgens de onderhandelaars – historische klimaatwet goedgekeurd, met onder meer een koolstoftaks voor gebowuen en transport. Wie vervuilt, zal vanaf 2027 extra moeten betalen. Waarom hebt u zich onthouden, mevrouw Matthieu?

Matthieu: “Ik heb alles goedgekeurd, behalve het luik over de koolstoftaks voor de gezinnen. Ik vrees dat – ondanks de oprichting van een sociaal klimaatfonds – de meest kwetsbare gezinnen niet genoeg gesteund zullen worden. Dat is onze grootste kritiek op de Green Deal: dat het niet sociaal genoeg is. Je zou voor elke maatregel van meet af aan de sociale gevolgen moeten aftoetsen. Dat mag geen achterafgedachte zijn zoals nu het geval was.”

Kanko: “Deze wetgeving is asociaal, daar ben ik mee akkoord. Wij hebben daarom tegengestemd. Je wil de mensen toch niet in armoede storten? Zij betalen zich nu al blauw aan facturen. Het is door zulke dingen dat Europa draagvlak verliest. Je moet de mensen op een positieve manier stimuleren om te renoveren. Dat betekent: meer subsidiëren.”

Maar waar haalt u het geld als u geen koolstoftaks wil?

Kanko: “Helaas niet uit de federale schatkist, want die is leeg, maar daar zal mijn collega natuurlijk niet over spreken. Je moet je uitgaven beter verdelen. Als het over België gaat, zou je al een flink stuk kunnen besparen in de werkloosheidsuitkeringen.”

Volgens professor Hendrik Vos is België dood gewicht aan het worden in Europa, omdat het zich onder Vlaamse druk meer en meer in het kamp van de dwarskoppen zet. Wordt dat hier ook zo aangevoeld?

Kanko: “(zucht) Dat is zo makkelijk. Vlaanderen heeft toch het recht om neen te zeggen tegen onrealistische doelstellingen? Wie een andere visie heeft, is daarom geen dwarsligger.”

Matthieu: “Ik heb de klimaatwet mee onderhandeld en inderdaad: ik had de hulp van België kunnen gebruiken om de deal socialer te maken. Maar als Vlaams minister Zuhal Demir niet eens aan tafel wil komen, dan wordt het moeilijk. Dan wordt België inderdaad dood gewicht, want wie zal nog naar jou bellen als je geen akkoord wíl bereiken? En laat ons maar eerlijk zijn: we hebben dit te ‘danken’ aan N-VA. Het zijn niet Open Vld en CD&V die voor dwarsliggers spelen.”

Kanko: “(cynisch) Dankjewel voor het compliment. Wij zijn blijkbaar heel machtig. Uw kritiek is niet eerlijk. Dat de federale regering geen gewicht heeft in Europa, is niet de schuld van N-VA. Het zijn de groenen die de federale minister van Klimaat leveren. Maar waar is Khattabi eigenlijk? Niemand spreekt over haar.”

Voor uw partij is Frans Timmermans de kop van Jut, mevrouw Kanko. Waarom is dat zo?

Kanko: “Omdat hij vol dedain zit en niet luistert naar andere meningen. Ik geef hem een nul op tien. Een dikke nul zelfs. Hij is Europees kampioen fictie. Zou hij eigenlijk zelf nog weten waar de lat ligt? Als ik hem bezig hoor, vraag ik me dikwijls af: gaat dit over het klimaat of over zijn ego?”

Matthieu: “(droog) Is dat geen eigenschap die alle politici delen? Hoewel ik zijn gebrek aan sociale reflex onbegrijpelijk vind voor een sociaaldemocraat, heeft deze man wel een palmares om u tegen te zeggen. Hij is erin geslaagd om een ambitieus pakket goedgekeurd te krijgen: over klimaat, maar ook over natuur, over circulaire economie, enzovoort. Dat doet niet iedereen hem na.”

Dat brengt me bij de natuurherstelwet die voor meer en meer onrust zorgt. Deze wet zegt dat 20 procent van onze natuur hersteld moet worden tegen 2030. “De stikstofcrisis was klein bier tegenover wat hiermee op Vlaanderen dreigt af te komen”, zegt de Boerenbond. Is dat zo?

Kanko: “Begin jij maar, de Boerenbond is jouw vriend. (lacht)”

Matthieu: “(lacht) Dat denk ik niet. Ik heb het moeilijk met de framing over deze wet. Alsof natuur en landbouw weer tegenover elkaar staan. Als we in de toekomst nog voedsel willen verbouwen, dan hebben we ook natuur en biodiversiteit nodig. We hebben de bijen nodig voor de bestuiving, om maar één voorbeeld te noemen. Het is daarom zo belangrijk dat we de weinige resterende natuur beschermen. Wie kan daar nu tegen zijn? En dat kan perfect samengaan met de landbouw, maar misschien niet met het model waar de Boerenbond voor staat.”

Kanko: “Natuurlijk moeten we onze natuur beschermen – daar is elk normaal denkend mens voorstander van -, maar tegelijk moeten we ook onze welvaart overeind houden. Ik vrees dat deze wet zal botsen met de belangen van onze bedrijven. Zij zullen zich niet meer verder kunnen ontwikkelen.”

Matthieu: “Ik begrijp niet wat u zegt. Dat komt toch niet in de plaats van onze bedrijven?”

Waarom zou deze wet tegen de bedrijven zijn, mevrouw Kanko?

Kanko: “Omdat het weeral eenzijdig opgelegd wordt, zonder overleg. De intentie is goed, maar ik waarschuw voor mogelijke gevolgen.”

Matthieu: “U schetst eigenlijk het beeld dat er een machtig Europa is dat vanalles oplegt aan de mensen. Dat klopt niet, Assita. Europa, dat zijn u en ik. Wij zijn verkozen door de burgers en wij stemmen deze wetten. Bovendien worden daar ook de lidstaten bij betrokken.”

Kanko: “Maar Europa treedt soms buiten haar bevoegdheden, vinden wij. Soms wil ze in de plaats treden van de lidstaten. Laat Zuhal Demir maar doen als het over natuur gaat. Zie welke inspanningen zij doet om meer te bebossen. Zij verdient alle pluimen voor haar engagement. Zij is groener dan alle groenen samen. Minder dromen, meer doen: dat is onze boodschap.”

Matthieu: “Ik wil best geloven dat mevrouw Demir ambities heeft op vlak van natuur, al vind ik wel dat ze te veel focust op de bestaande natuur. Maar voorlopig haalt ze haar bebossingsdoelstellingen niet, hè.”

Kanko: “Wel, laat ons dan samen meer bomen planten. Weet u: ik ben eigenlijk voorstander van samenwerking met Groen – met de Vlaamse groenen, bedoel ik. In Oostenrijk hebben de conservatieven ook een coalitie gesloten met de groenen. Dat moet kunnen, vind ik. En dan hebben we CD&V niet meer nodig. (lacht)”

Wat een opmerkelijk aanzoek om dit gesprek af te sluiten. Aanvaardt u de uitgestoken hand, mevrouw Matthieu?

Matthieu: “Het zou misschien wel kunnen klikken op vlak van natuur, maar ik vrees dat op veel andere domeinen het water veel te diep zal zijn, hoor. (lacht)”