Vlaams minister-president Jan Jambon en wielerbaas Patrick Lefevere over de Ronde: “Koers verenigt ons. Maar vandaag mág het geen volksfeest worden”

Vandaag een Ronde van Vlaanderen zoals er nooit één was en er, bidden we allemaal, nooit meer één zal komen. Eén zonder publiek. Geen Vlaams volksfeest dus. “Maar de koers zal ons altijd verenigen”, stelt Vlaams minister-president Jan Jambon. En dus verenigden we een uur lang aan de ontbijttafel van het Kortrijkse Square hotel de president van Vlaanderen met de premier van de Vlaamse wielerwereld Patrick Lefevere. Over Vlaanderens Mooiste en de leeuwtjes die de kleine Jambon er uitdeelde, over koersen in coronatijden en over een federale regering zonder Vlaamse meerderheid. “U weet, ik ben nogal rechtdoor.” Dat was Patrick Lefevere, ja.

Door Frank Buyse en Paul Cobbaert

De 104de Ronde is nu al een historische Ronde. “Kijk op je tv”, werd deze week gesmeekt. Voor het eerst geen Vlaams volksfeest, geen hoogmis voor de honderdduizenden wielerliefhebbers langs het parcours tussen Antwerpen en Oudenaarde. Jan Jambon weet er alles van, hoe intens Vlaanderen met die koers is verbonden. “Ik herinner me dat ik als twintiger op de Ronde vlaggetjes uitdeelde met de Vlaamse Leeuw. En neen, dat is geen recuperatie. Waarom moet daar een foute connotatie aan worden gegeven? Het is de officiële vlag, het officieel symbool van de deelstaat Vlaanderen.” Die twintiger is inmiddels 60 en sedert oktober 2019 de nummer 1 van Vlaanderen. Hij mist dus vandaag ook zijn bijna ceremoniële hoogdag. “Het is voor iedereen verschrikkelijk. Ik ga kijken bij vrienden die pal op de Oude Kwaremont een hotelletje hebben.”

Patrick Lefevere (65) CEO van wielerploeg Deceuninck-Quick.Step is ook zijn jaarlijks feestje kwijt. “Vorig jaar vaarden we eerst in Antwerpen met een boot een stukje van de Schelde af. Dan aanmeren, met de bus naar de Oude Kwaremont, dan naar de aankomst… Dat is er nu allemaal niet bij.”

Zijn we het alvast daarover eens: er is niets feestelijks aan de Ronde van Vlaanderen 2020?

Jambon: Het is hópen dat het geen volksfeest wordt. Ook niet in de cafés. Dat kan, er zijn daar voorbeelden van. De titel van Beerschot en de bekerwinst van Antwerp in hetzelfde weekend, normaal twee keer een groot Antwerps volksfeest. Het kostte de horeca miljoenen, maar alles is goed en veilig verlopen.

Lefevere: Nu we zo dicht bij een nieuwe lockdown zitten, zullen de mensen het wel begrijpen, zeker?

Begrijpen jullie de mensen die zich afvragen waarom de koers ondanks de dramatische cijfers wél nog maar doorgaan? Of beschouwen we het als troost in ellendige tijden?

Jambon: Het gaat om handhaving. In de sector cultuur, mijn verantwoordelijkheid, zijn er héél veel maatregels en die worden ook opgevolgd. En de meeste voetbalclubs volgen ook nauwgezet de protocollen. Dat is hun verdomde plicht. En als ze dat niet doen, wordt streng opgetreden, zoals bij Racing Genk. De ordehandhavers moeten ervoor zorgen dat ook in de Ronde de strenge regels worden gevolgd, dan is het wel veilig. Het zou een rotbeslissing zijn geweest, maar indien er ook maar enig gevaar was geweest voor de volksgezondheid, hadden we niet geaarzeld. De virologen kijken eendimensioneel: hoe wordt verspreiding tegen gegaan. De beleidsmensen hebben meerdere parameters: de volksgezondheid, de economie, de geestelijke gezondheid… Binnen dat laatste kadert sport, cultuur, horeca, wat de mensen samenbrengt. Dat is ook essentieel. We krijgen dagelijks heel veel corona-cijfers, maar de cijfers van huiselijk geweld, incest… stijgen ook.

Hoe voelen de renners dat aan, Patrick, koersen zonder publiek?

Het is natuurlijk anders dan wanneer op de Oude Kwaremont 10.000 mensen je vooruit schreeuwen. Anderzijds hebben de renners ook schrik. Op de cols in de Tour kwamen de toeschouwers zo dicht dat ze hun alcoholadem roken. Intussen zijn er ook verschillende positieve gevallen in de Giro, de schrik zit er in. (denkt na) De initiële fout was volgens mij de communicatie dat de jongeren minder vatbaar zijn… Tussen 15 en 35 dachten ze ‘ we are untouchable ’, wij gaan feesten… Ik zat op een terras in Roeselare en IK was de raren omdat ik niemand de hand wilde geven of de vrouwen niet wilde kussen.

Maar, minister-president, de koers blijft wel van ons? En Vlaanderens Mooiste moet worden opgenomen in de Vlaamse canon?

Jambon (gespeeld streng) : Ik wil de onafhankelijke, gespecialiseerde commissie die dat zal bepalen niet beïnvloeden! Maar de flandriens horen daar wel in, ja. De koers verenigt ons. Toen ik indertijd die vlagjes met dat Vlaamse Leeuwke uitdeelde, kwam men die uit mijn handen trékken, hé.

Stond daar Tom Boonen op, ze trokken nog harder.

Lefevere (grinnikend) : Had ik er nog aan verdiend ook!

Meneer Jambon, u bent wel een wielerliefhebber, niet? Sterker: u was zelf ooit een wielertalent?

Ho maar… Toen ik jong was organiseerde Miniflat, de ploeg van Eric Vanderaerden bij ons in het dorp koerskes. Heb ik twee keer gewonnen. Maar ik koos toch maar voor het voetbalploegje van mijn vader, ik denk niet dat er één wielertalent uit die koersjes is gekomen. Maar ik ben wel nog steeds een wielerliefhebber, heb een mateloze bewondering voor de fysieke prestaties in de Tour, bijvoorbeeld. Als een voetballer 90 minuten heeft gevoetbald moet hij drie dagen rusten, met alle respect.

Je kijkt liever naar de koers dan naar de Rode Duivels?

Ja, maar om andere redenen (lacht) . Al kan ik wel supporteren voor onze nationale ploeg: geen enkele ploeg ter wereld met zoveel Vlamingen!

En ként u wat van de koers? Kan u Patrick zeggen wie de favorieten zijn zondag?

Hoe aanmatigend zou dat niet zijn? Alle cafés in Vlaanderen staan vol met Patrick Lefevere’s die het menen te weten. Van Aert, Van der Poel… dat weet ik wel.

Patrick, u ventileert wél regelmatig uw mening over de politiek?

Ik ben nogal rechtdoor. Gaat het niet om zoveel mogelijk postjes? Dan komen ze wel overeen. Ik zou zeggen: dan liever nieuwe verkiezingen.

Eentje van Patrick tijdens de lockdown: “Iedereen levert in, behalve de volksvertegenwoordigers.”

Lefevere: Hoeveel krijgen ze… 6000 euro?

Jambon: Iedereen is natuurlijk blijven doorwerken. Maar ik begrijp u wel. Wat die postjes betreft: er moet natuurlijk nog wel geregeerd worden.

Lefevere: Maar moeten er zoveel ministers en staatssecretarissen zijn?

Jambon: Dat is een goeie vraag. Ik heb bij de discussies over de staatshervorming voorgesteld om het federaal parlement met 1/3de in te krimpen. Hetzelfde met de senaat, sowieso een aberratie! Maar volgens de grondwet moet de senaat zélf beslissen over een eventuele afschaffing.

Lefevere: Ha, dat is hetzelfde als in de koers. In Luik moest dezelfde ‘rechter’ die Alaphilippe gediskwalificeerd heeft beslissen of hij nu wel of niet heeft gemist…

Nog eentje van Patrick, toen de regeringsvorming bijna 500 dagen aansleepte: sluit ze op in een huis en betaal ze geen frank tot er een oplossing is gevonden.

Lefevere: Ik hou sowieso niet van vergaderingen. Met de vereniging van ploegleiders vergaderden we in Milaan van 8 uur ’s morgens tot 8 uur ’s avonds en sloten we af met een handdruk. Waarop ze ’s anderendaags belden: mijn baas is niet akkoord enzovoort… Ik zie in de politiek hetzelfde: N-VA wint samen met het Vlaams Belang de verkiezingen en dan wachten wachten wachten om dan tot een andere oplossing te komen om…

Jambon: … Om nieuwe verkiezingen te vermijden. Tja, Patrick, soms is de puzzel onoplosbaar. En worden onmogelijke constructies wel weer mogelijk. Maar dat er geen fraai beeld van de politiek overbleef, kan ik wel begrijpen.

Lefevere: Tja, wel of geen regering, mijn belastingbrief valt toch in mijn postbus.

De politiek is niets voor Patrick, niet? U bent nochtans ongetwijfeld al gevraagd?

Ooit, in Roeselare. Neen, ik weet niet eens meer van welke partij. Maar ik steek niet weg dat ik van thuis uit, mijn ouders waren zelfstandigen, blauw ben. Intussen kies ik meer voor personen, kijk ik liever door de kleuren. Kijk ik: wie kan het land redden?

De regering-De Croo?

Lefevere: Hoe meer mensen aan het stuur, hoe moeilijker. New York, bijna evenveel inwoners als België, wordt bestuurd door 10 mensen.

Jambon: We hebben een tijdje geleden de politiezone van New York bezocht. Fantastisch. Een heel leger en toch maar één politiezone. Tja, men heeft nu eenmaal gekozen voor België als federale staat.

Lefevere: Kan Brussel dan niet fungeren als Washington DC (specifiek federaal district, red.) ? Want nu is het toch niet meer leefbaar?

Jambon: Ook omdat de bevoegdheden niet voldoende zijn afgebakend. De Gezondheidszorg bijvoorbeeld: wat is federale en wat is regionale bevoegdheid? Houd zo’n departementen toch homogeen!

Lefevere: Er kan ook niets worden afgedwongen. Als ik bij Deceuninck-Quick.Step (80 werknemers, budget van 19 miljoen euro, red.) op tafel klop, luistert iedereen. Ik moet zelfs niet op tafel kloppen.

Jambon: Politicus en CEO zijn echt aparte metiers. Ik kan het weten, ik maakte in 2006 de overstap van CEO van een klein bedrijf naar de politiek maar veel anderen, grotere CEO’s, zijn teruggekeerd naar het bedrijfsleven. Maar ik beklaag het me niet, ik doe dit dóódgraag, ook vanuit mijn ideologie.

Patrick zei al eerder: If you want to make everyone happy, don’t be a leader. Sell ice cream.’

Lefevere, droog: Om iedereen happy te krijgen moet je goeie coureurs hebben. En om goeie coureurs te hebben moet je veel geld hebben. Ik moet elke twee jaar als kleine Vlaming op zoek naar bijna 20 miljoen euro.

Toen het wielerseizoen in maart door de coronacrisis stilviel zei je meteen: als dit lang duurt, kan dit het einde van de koers worden. Met de Ronde wordt het seizoen op de weg op de Vuelta na afgesloten. Voorlopig toch overleefd?

Lefevere: Neen, ik zei: het einde van mijn ploeg. Het hele land was aanvankelijk in shock, viel stil. Ook Deceuninck-Quick.Step. Technisch werkloos. Ik volg nog de cijfers van een interimbureau waar ik vroeger mede-eigenaar van was: de omzet viel terug naar 20%. Ik dacht: als dit blijft duren… Het is toch een soort oorlog. Nu was het vier maanden, stel je voor dat er zeven maanden niet zou zijn gekoerst. Dan had ik het niet gered, al had ik mijn budget voor 2021 al rond. Maar ik heb de manager van Sam Bennett die na zijn groene trui in de Tour begon over een contractverlenging wel moeten zeggen: wachten! Ik ben 65 jaar, ik ga mijn eigen geld niet meer investeren.

Welke lessen trekt de minister-president uit zeven maanden coronacrisis?

Eén: hoe komt het dat er geen early warning system was? En dan heb ik het zowel over de World Health Organisation als onze eigen ambtenarij. Twee: waarom lagen er geen mondmaskers, strategische goederen, klaar? Al of niet zelf geproduceerd. In mijn beginselverklaring van september is dat toch opgenomen.

We hàdden een stock.

(aarzelend) Ja. Maar blijkbaar niet goed beheerd. Een mondmasker gaat geen vier jaar mee. En drie: bekijk zo’n crisis niet eendimensioneel maar heb ook oog hebben voor de economie en de geestelijke gezondheid.

Hoe heeft de crisis jullie persoonlijk getroffen?

Jambon: Ik heb vooral de dingen die we vroeger zo gewoon waren, leren appreciëren. Ik heb weken mijn kinderen en kleinkinderen niet kunnen knuffelen. Mijn jongste kleinzoon is twee dagen voor de lockdown geboren, ik heb hem wekenlang niet mogen zien.

Lefevere: Ik ben 65 jaar en diabeet, ik had daar ook op mijn buik kunnen liggen. En ik zat voor de eerste keer in 28 jaar 20 dagen na elkaar samen met mijn vrouw. Ontbijt, lunch én avondmaal.

Ocharme Patricia!

(lacht) We zijn zelfs samen beginnen fietsen. Ik op een mooie herenfiets met een klein moteurke. 28 km/uur. Tegen wind zei ik dan fuck, moteurke aan.

Jambon: Ik heb met mijn vriendin ook meer gefietst dan ooit. Maar wel ik op een gewone en Ann op een elektrische fiets! En elke dag een uur op mijn hometrainer.

Lefevere (haalt gsm boven) : Kijk, Remco stuurt een berichtje: heb voor de eerste keer drie cijfers gehaald. Heeft dus al 100 km gefietst. Jammer dat het seizoen is gedaan.

Eerst die rare Ronde! Toch veel plezier, zondag!