Aantal fraudemeldingen via ‘kliklijn’ opnieuw gestegen in 2023

Uit een bevraging van De Zondag blijkt dat het Meldpunt voor een Eerlijke Concurrentie (MEC) vorig jaar 7.841 meldingen binnenkreeg over alle vormen van sociale fraude. Dat is een stijging tegenover het voorgaande jaar, toen het platform 7.202 meldingen verwerkte.

Hoewel burgers en bedrijven het afgelopen jaar in ons land geen recordaantal aangiftes hebben gedaan bij het centraal meldpunt voor sociale fraude, lijkt het aantal meldingen weer in stijgende lijn te gaan. 2020 was een absoluut recordjaar, hetgeen grotendeels te wijten was aan het hoge aantal COVID-meldingen. Zo kunnen mensen misbruik rapporteren in geval van tijdelijke werkloosheid en de controle op de naleving van de COVID-19-preventiemaatregelen. Het aantal meldingen daarvan is in 2023 spectaculair gedaald, waardoor het formulier vanaf 2024 wordt afgevoerd. Daarnaast is er dit jaar een sterke daling op te merken van het aantal meldingen van discriminatie (-40 procent). Toch zijn er een aantal opvallende stijgers. Het meldpunt kreeg exponentieel meer meldingen op het vlak van sociale dumping (+68,4 procent), economische uitbuiting of mensenhandel (+69,2 procent), fiscaal zwartwerk (+48,9 procent) en meldingen over inbreuken met betrekking tot loon en arbeid (+32,4 procent). Ook het aantal meldingen met betrekking tot fraude bij carwashes, welzijn op het werk en grensoverschrijdende fraude is sterk gestegen. De formulieren van die categorieën werden wel pas aangemaakt in 2022, waardoor er het afgelopen jaar voor het eerst een volledig jaar gebruik gemaakt werd van de meldingsformulieren.

Getrapte aansprakelijkheid

Sociale fraude en uitbuiting zijn wijdverspreid in België. Volgens Jan Buelens, professor arbeidsrecht aan de Universiteit van Antwerpen, zijn dat ook illegale activiteiten die moeilijk op te sporen zijn. “Handhaving op fraude en uitbuiting is vaak moeilijk om te organiseren. Bepaalde sectoren zijn nu eenmaal fraudegevoeliger door de aard van de beroepsactiviteiten. Op juridisch vlak is de pakkans laag, waardoor mensen of bedrijven soms hun malafide praktijken kunnen doorzetten. Denk maar aan carwashondernemingen, die in de realiteit erg vaak gebruikt worden voor witwaspraktijken.”

Bij de bron aanpakken

Toch kan er wat gedaan worden om sociale fraude te beteugelen. “Enerzijds is het belangrijk dat de overheid de burgers bewust maakt van het meldpunt. Ook meer inspecteurs aannemen om sociale fraude tegen te gaan, kan een goed idee zijn”, zegt de docent. “Idealiter pakken we het probleem bij de bron aan en voorkomen we dergelijke praktijken.” De docent wijst naar het feit dat mensen en bedrijven zich te makkelijk van alle verantwoordelijkheid kunnen ontdoen. Inspecteurs moeten hogerop kunnen kijken in bepaalde bedrijfsstructuren om zo een eventuele medeplichtigheid van een ander bedrijf te kunnen ontdekken. “De regering moet daarom dringend werk maken van het voorstel van getrapte aansprakelijkheid. Daardoor zouden inspecteurs hogerop in een bedrijfsketen kunnen kijken wie verantwoordelijk is voor een frauduleuze constructie. Als dat gebeurt, zou dat een preventief effect kunnen hebben.”