Lode Ceyssens (Boerenbond) over de relatie tussen landbouw & klimaat: “Onze landbouw is de meest duurzame ter wereld”

LEUVEN – Dat je op restaurant beter een Belgische steak verorbert dan een Ierse ribeye. Niet (alleen) omdat Belgisch vlees lekkerder zou zijn, wél omdat het duurzamer gemaakt wordt. Dat is de rode draad van deze Dag van de Landbouw. Wij hebben een gesprek met Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens over de gevoelige relatie tussen landbouw en klimaat.

Vandaag zetten 44 land- en tuinbouwbedrijven over heel Vlaanderen hun deuren open voor het brede publiek. Het thema van deze Dag van de Landbouw is ‘het klimaat’, een gewaagd thema in landbouwkringen zou je denken. “Tóch niet”, benadrukt Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens. “Meer dan 90 procent van onze boeren zijn klimaatbouwers. Dat wil zeggen dat ze actief bezig zijn met het klimaat. Dat mag ook niet verwonderen, want zij zijn de eersten die de gevolgen van de klimaatverandering ondervinden. Dat bijvoorbeeld het blauwtongvirus zich zo snel kon verspreiden, is het gevolg van een extreem nat voorjaar.”

Landbouw is in Vlaanderen goed voor 10 procent van de broeikasuitstoot, terwijl het wereldwijd gemiddelde 22 procent is. Hoe verklaart u dat verschil?

“Onze landbouw is de meest duurzame ter wereld. Een liter Vlaamse melk staat gelijk aan 0,99 kilogram CO2-equivalenten, terwijl het Europees gemiddelde 1,39 kilogram is. En waarom is dat zo? Dat heeft vele verklaringen. Onze boeren werden altijd meer uitgedaagd omdat ze hier op een kleine oppervlakte moeten werken, dikwijls in de nabijheid van huizen, natuur en recreatie. Onze opleidingen zijn sterk, onze stallen zijn beter uitgerust, wij investeren meer in genetica, enzovoort. Dat is wat we vandaag willen aantonen. Wie bezorgd is om het klimaat, zou dus moeten toejuichen dat wij zelfvoorzienend zijn. Als we morgen onze melk uit het buitenland moeten importeren, zal dat heel slecht zijn voor het klimaat.”

Soms wordt gezegd dat een Belgisch steak de meest duurzame ter wereld is. Is dat geen promopraatje?

“Néén. Dat is de realiteit. Die berekeningen zijn gemaakt. De ecologische voetafdruk van een Braziliaanse steak is dubbel zo groot als van een Belgische. Of dichter bij huis: de voetafdruk van een Ierse steak is maar liefst een derde groter. En dat staat los van het transport. Het gaat over de efficiëntie van het witblauw ras dat hier gekweekt wordt. Omdat je minder voeder nodig hebt om een kilogram vlees te produceren, zie je zo’n verschil.”

En toch pakken veel restaurants liever uit met een Ierse ribeye.

“Wat spijtig is. Als ik kan kiezen, kies ik altijd voor Belgisch vlees. Hopelijk krijgen we daar ook de consument van overtuigd. Wie zorg wil dragen voor het klimaat, moet producten van eigen bodem eten. Dat is nochtans geen nieuwe boodschap, maar blijkbaar dringt die maar moeilijk door.”

De voorbije twintig jaar zien we wel opnieuw een stijging van de uitstoot van broeikasgassen in de landbouw. Moet dat alle alarmbellen doen afgaan?

“Neen. Als je kijkt naar het referentiejaar 1990, zie je nog altijd een flinke daling. Dat neemt niet weg dat we ambitieuzer mogen zijn. De uitstoot moet nog verder naar beneden gaan. Zeker in het voedermanagement vallen nog grote winsten te boeken.”

Maak dat eens concreet.

“Onze land- en tuinbouw moet nog circulairder worden. Helaas kunnen we dat niet alleen en soms botsen we daar op de wetgever. Een voorbeeld: je mag maar tot 15 augustus dierlijke mest uitrijden. Omdat we zo’n nat voorjaar hadden, werden alle activiteiten wat opgeschoven. Dus wij hadden ook die datum willen opschuiven. Dat werd echter niet toegelaten door de Vlaamse regering, waardoor wij moesten teruggrijpen naar kunstmest, wat meer uitstoot dan dierlijke mest.”

Wat kunnen boeren zélf doen om circulairder te worden?

“Beter gebruik maken van afval. Maar ook: innovatie. Renure is op dit moment een mogelijk alternatief. Dat is een kunstmestvervanger, afkomstig van dierlijke mest.”

Een oud zeer is het broeikasgas methaan dat afkomstig is van koeien en varkens. Is de afbouw van de veestapel niet de beste methode om de uitstoot terug te dringen?

“Neen. Daar ben ik het mee oneens. Dat zou vooral tot gevolg hebben dat wij vlees gaan importeren van elders in de wereld, waar het op een minder duurzame manier geproduceerd wordt. Dat zou dus leiden tot méér uitstoot.”

“Als ik kan kiezen, kies ik altijd voor Belgisch vlees. Hopelijk krijgen we daar ook de consument van overtuigd”

Lode Ceyssens

Tenzij gewerkt wordt aan de vraag. Misschien moeten mensen minder vlees eten, maar meer van eigen bodem?

“Een evenwichtig dieet is zeker belangrijk. Maar vraag en aanbod moet je op wereldschaal bekijken. In de toekomst zal er méér vlees gegeten worden, omdat er meer mensen welvarend zullen zijn. Voor de afbouw van de methaanuitstoot kijken wij eerder naar de efficiëntie van de productie. Als je minder koeien nodig hebt voor dezelfde hoeveelheid melk, zal je minder uitstoten. Daarom is genetica zo belangrijk. Of naar het voeder. Vandaag wordt onderzoek gedaan naar grassen die beter verteerbaar zijn voor de koe zodat de methaanproductie daalt. Nogmaals: innovatie en vorming, dát zijn de codewoorden.”

De Vlaamse regering wil de varkensstapel met dertig procent terugdringen tegen 2030.

“(pikt in) Die regeling moet op de schop. Wij hebben dat ook duidelijk aangegeven bij onze procedure bij het Grondwettelijk Hof.”

Over de regering gesproken: welk gevoel hebt u bij de Vlaamse formatie?

“Wij zijn begin juli door de formateur (Matthias Diependaele, N-VA, red.) uitgenodigd en we hebben daar onze verwachtingen kunnen formuleren. Dat ging over stikstof, een rechtszeker kader, toegang tot grond en minder regelneverij en kalenderdruk. Ook de voorzitters van CD&V en Vooruit waren aanwezig. Ik had de indruk dat zij ernstig luisterden naar onze verzuchtingen. Maar verder is het ook voor ons nieuwsgierig afwachten.”

Is een nieuwe stikstofregeling uw absolute prioriteit?

“Dat de land- en tuinbouw eindelijk gezien wordt als een strategische sector voor Vlaanderen, en niet zomaar als een restsector van enkelingen: dát is onze prioriteit. Een nieuwe stikstofregeling zou een belangrijke uiting daarvan zijn.”