Onze man volgt een cursus burgerlijke ongehoorzaamheid bij Code Rood, de organisatie die dit weekend actie voert tegen de luchtvaartsector

Gisteren voerden activisten van Code Rood actie tegen de luchtvaartsector. Tot een bezetting van de luchthaven van Deurne kwam het niet, maar in Luik slaagden de actievoerders er wel in om het terrein van het e-commercebedrijf Alibaba binnen te dringen. Ze waren dan ook goed voorbereid, onder meer dankzij cursussen ‘Burgerlijke Ongehoorzaamheid’ die Code Rood organiseert. Onze man woonde zo’n cursus bij.

“Hou er rekening mee dat je kan gearresteerd worden”, benadrukt de instructeur nogmaals. Ik kijk rond me. Het is een heel divers gezelschap dat zich heeft ingeschreven voor de cursus in Brugge, een van de vele introductiedagen die over het hele land plaatsvinden. Mijn mededeelnemers zijn vooral mensen die vinden dat de politiek veel te weinig doet en dat betogen niets meer uithaalt. Ze hebben het gemunt op “de machtige bedrijven die de winst boven mensen en het leven op aarde stellen”. Er zijn een twintigtal aanwezigen, gaande van jonge twintigers tot rijpe zestigers. “Je weet dat je risico’s neemt als je hieraan deelneemt”, horen we iemand zeggen nog voor de cursus van start gaat. “Dat kan me niet schelen,” reageert een ander, “zolang ik maar geen slaag krijg.” Die kans is klein, legt een van de sprekers even later uit. “Hoewel ik al in de klappen gedeeld heb bij één van de vorige acties. Maar zelf blijven we altijd rustig en beleefd. Agressie is uit den boze. De politie is niet onze vijand…”, klinkt het. Als de zin wordt afgemaakt met “maar ook niet onze vriend” volgt er een lachsalvo.

Luchtvaart onder vuur

De actie van dit weekend is al de derde van de organisatie. Code Rood blokkeerde eind vorig jaar de toegang tot de Waalse vestigingen van Total Energies en eerder dit jaar, in juni, bezette de organisatie vier dagen lang de terreinen waar Engie een gascentrale wil installeren. Dit keer wordt de luchtvaartsector aangepakt. Gisteren werden de regionale luchthavens van Deurne en Luik geviseerd. In Deurne kon de luchthaven niet worden bezet – slechts een beperkt aantal activisten raakte even op het tarmac, de meesten werden al onderweg naar de luchthaven onderschept door de politie – maar in Luik slaagde Code Rood er in om met – volgens de actiegroep – 600 actievoerders het terrein van Alibaba bij de luchthaven binnen te dringen. “Hoe rampzalig de luchtvaart ook is voor het klimaat, toch blijft de industrie profiteren van tal van belastingvoordelen en miljoenen subsidies. Terwijl de prijs vooral betaald wordt door de mensen die het minst bijdragen aan het probleem”, aldus Code Rood, die ook de actie in Deurne succesvol noemde. “Alle privévluchten werden afgelast.”

Code Rood krijgt de steun van een twintigtal organisaties, waaronder Greenpeace, Extinction Rebellion, Youth for Climate en Vredesactie. Wie de echte initiatiefnemers zijn, is onbekend. Alle betrokkenen zijn anoniem actief. “We staan er voor een idee, niet voor onszelf”, luidt het. Ook op de bijeenkomst in Brugge krijgen we de vraag om een zelfgekozen alias op een strookje plakband te schrijven. Er is een Edward bij, een Julie, maar we lezen ook Lavavis, Spinnenweb, Chrisop, Cpt. Kirk, Duif, Sibi en Streeltje.

“Als we dan toch ten onder moeten gaan, dan het liefst in zo’n gezelschap”

“Zo moet destijds de sfeer bij het verzet hebben aangevoeld,” zegt iemand. Opvallend is dat alle deelnemers met kennis van zaken spreken. Relschoppers zitten er niet bij. Een jongedame die zich laat aanspreken als Freddie zegt dat ze nog nooit eerder heeft deelgenomen aan een actie van burgerlijke ongehoorzaamheid. “Hoe meer ik lees over de problematiek, hoe vaker ik opstap in betogingen, hoe groter mijn onmacht. Het doet me deugd dat ik een deel van mijn angsten en mijn kwaadheid niet meer alleen hoef te dragen. Ik ben zenuwachtig, maar het lijkt me een goeie plek om zenuwachtig te zijn.”

Simon, een veertiger die voor het eerst “bewust de wet wil overtreden voor de goede zaak”, vertelt dat hij al vele keren heeft deelgenomen aan de Klimaatmars, maar “ik ben ook benieuwd wat het met me zal doen om over de grens te gaan.” De ene heeft ervaring met de campagne ‘Zomer zonder vliegen’, de andere nam al enkele keren deel aan acties van het Duitse Ende Gelände, waarbij bruinkoolmijnen werden bezet. Guevara, de oudste vrouw van het gezelschap, heeft ervaring met geweldloos verzet bij Vredesactie. “Situaties aanklagen door bedrijven te bezetten waarvan de activiteiten schadelijk zijn voor de mensheid, daar geloof ik in. Die acties zijn doorgaans goed voorbereid en we worden goed gebrieft. Dus ik heb eigenlijk geen angst. Ik heb ook aan de vorige actie van Code Rood meegedaan.”

Traangas

In de spoedcursus krijgen de aanwezigen te horen hoe ze met een grote groep vlot kunnen oprukken en wie welke taak heeft. Iedereen krijgt een buddy toegewezen, zodat op geen enkel moment iemand aan zijn lot wordt overgelaten. We leren communiceren met handgebaren, vernemen hoe we op alle mogelijke manieren onze identiteit geheim kunnen houden en hoe we gezichtsherkenning kunnen vermijden. Deelnemers aan acties hebben geen identiteitskaarten, bankkaarten of gsm’s op zak, zo blijkt. Zelfs naamlintjes in de kleren of onder de schoenzolen zijn taboe. Er wordt kort uitgelegd hoe je gevaar kan herkennen, hoe je de minste hinder ondervindt van traangas (‘best geen lenzen dragen’) en het waterkanon (‘kan echt wel pijnlijk zijn’), hoe je een beet van een politiehond of een trap van een paard ontwijkt en hoe je een vingerafdruk onbruikbaar maakt. “Bij elke actie zijn er ook waarnemers aan het werk die in de gaten houden of de politie zich aan de regels houdt en er is een legale dienst die zich over je ontfermt wanneer je gearresteerd wordt”, legt de instructeur uit. “De kans dat optrekken met Code Rood op je strafblad komt te staan is klein.” Aan het einde van de dag is iedereen enthousiast, ook een studente die toegeeft dat ze een beetje bang is. “Ik ben zo blij dat ik kan actievoeren met mensen die even ongerust zijn als ik over de toekomst van de wereld. Als we dan toch ten onder moeten gaan, dan het liefst in zo’n gezelschap.”