Eurocommissaris Marianne Thyssen (CD&V) over de EU: “Ik vecht als een leeuwin”

De Europese Unie staat voor spannende weken en maanden met de verkiezingen in Catalonië en de afhandeling van de Brexit. Eurocommissaris Marianne Thyssen (CD&V) blijft er rustig onder. “De Europeanen zijn naar elkaar toegegroeid dóór de Brexit.”

Het was een opvallende aflevering van Die Huis enkele weken terug. Vicepremier Kris Peeters (CD&V) praatte er zichtbaar geëmotioneerd over die befaamde avond in september 2014 toen beslist werd dat Marianne Thyssen eurocommissaris zou worden. Dat impliceerde meteen ook dat een liberaal, en dus niet Peeters, premier zou worden. Thyssen heeft de aflevering niet gezien, zegt ze. Ze heeft er wel over gelezen.

Voelt u zich schuldig?

(resoluut) Neen, helemaal niet. Zo gaat dat in de politiek. De partij moet een keuze maken. Kris heeft mij dit mandaat gegund. Dat was niet eenvoudig voor hem. Ik zou het ook spijtig gevonden hebben mocht ik geen eurocommissaris geworden zijn. Maar ik zou Kris eveneens het premierschap gegund hebben. Wij hebben een heel goed contact. We werken nauw samen.

De Europese Commissie heeft onze federale regering wel opnieuw op de vingers getikt voor haar begrotingswerk. Wat doet ze fout?

De regering moet haar budgettair tekort jaarlijks met 0,6 procent verminderen. Dat is niet gelukt in 2016. Dat zal wellicht wel lukken in 2017. Maar in 2018 zou dat opnieuw niet lukken. Dat kan niet.

Welke burger maalt om de begroting, lijkt de regering te denken.

Wie schulden opbouwt, belast de volgende generaties. Bestuurders moeten verantwoordelijk omgaan daarmee. Dat blijkt de laatste jaren zeer moeilijk in ons land. Men vindt altijd wel weer een excuus om de begrotingsdoelstelling los te laten. Maar men moet goed beseffen dat men riskeert onder versterkt toezicht te komen van Europa. Zie ook onze hoge staatsschuld. Tot nu toe heeft Europa geen landen op het matje geroepen daarvoor. Dat zou wel eens kunnen veranderen.

“Ons land moet goed beseffen dat het riskeert onder versterkt toezicht te komen van Europa.”

Toen u aantrad, wou u Europa een sociaal gelaat geven. Lukt dat?

Ik vind van wel. Al wat ik wou realiseren, is minstens op de rails gezet. Het beleid van deze Commissie kent een veel grotere sociale dimensie dan voordien. Dat betekent in de eerste plaats zorgen voor goede arbeids- en levensomstandigheden voor alle mensen. Lidstaten moeten hierin naar elkaar toegroeien. Wij hebben een pijler opgesteld met twintig sociale rechten voor alle burgers. Dat gaat over toegang tot arbeidsmarkt, faire werkomstandigheden en sociale bescherming.

Vloeit daar ook iets concreet uit?

Zeker. We pleiten bijvoorbeeld voor minstens tien dagen vaderschapsverlof in alle lidstaten. En volgende week leggen we een voorstel op tafel om arbeidscontracten doorzichtiger en voorspelbaarder te maken. Vandaag zijn miljoenen mensen met nieuwe flexibele contracten onwetend. We willen hen beschermen. Die pijler is niet zomaar iets vrijblijvend. Wie geld wil uit het Europees Sociaal Fonds, zal daaraan moeten voldoen.

U hebt ook een akkoord over gelijk loon voor gelijk werk. Is het fenomeen sociale dumping nu verleden tijd?

Dat is minstens een flinke stap vooruit. Iemand die vanuit één lidstaat gedetacheerd wordt om tijdelijk te werken in een andere lidstaat, zal evenveel moeten verdienen als een lokale werknemer. Dat gaat over loon, maar ook over dertiende maand, bonussen en andere toevoegingen. De tijd is voorbij dat gedetacheerde werknemers uitgebuit worden.

Sociale zekerheidsbijdragen moeten steeds in het land van herkomst betaald worden. Blijft de loonkloof zo niet bestaan?

Laat me duidelijk zijn: een Pool of een Portugees die in België komt werken, moet in België zijn bijdragen betalen. Alleen voor wie tijdelijk uitgestuurd wordt, geldt dat niet. Hoe moet je dat anders regelen? Zijn pensioen zal hij wellicht in zijn thuisland genieten. Als hij ziek valt, zal hij wellicht ook terugkeren. Als je dat verandert, wordt dat één kluwen van sociale statuten.

“Al die vragen over Catalonië worden alleen in Vlaanderen gesteld, nergens anders.”

Was dat akkoord er twee jaar eerder gekomen, dan was er misschien geen sprake van een Brexit. Voelt dat zuur aan?

Wie zegt dat?

Sociale dumping was toch een belangrijk thema in Groot-Brittannië?

(blaast) Men gooide alles op een hoopje. Men sprak over sociale dumping als het over migratie ging. Werkende migranten waren zogezegd profiteurs. Hoe kan dat? Wie werkt, draagt toch bij tot de sociale zekerheid? Wat men zei aan de mensen, klopte vaak niet. Nu, de Brexit wordt vooral voor hen geen goede zaak. De Europeanen zijn weer naar elkaar toegegroeid daardoor. Mensen en lidstaten herontdekken het belang van Europa. Je ziet dat ook aan de eurobarometer: het euroscepticisme daalt.

Bent u zeker dat de Brexit er komt?

Ik zal pas zeker zijn als de handtekeningen gezet worden.

U moet vaak pragmatisch te werk gaan, met de handrem op. Zie de weerstand van Oost-Europese landen tegen een Europees sociaal beleid. Is dat niet frustrerend?

Neen. En wees maar zeker dat ik niet praat met de handrem op. Veel ministers zeggen mij dat ik vecht voor mijn zaak als een leeuwin voor haar jong. En ze hebben gelijk. (lacht) Er is tegenstand geweest, ja. Velen dachten dat ik nooit een akkoord zou kunnen bereiken over de detachering. Ik heb veel mensen moeten overtuigen. Ik heb Europa afgereisd. En zie: het is gelukt. Ja, ik zou soms verder willen gaan. Maar ik leef in de realiteit. We gaan vooruit. Dat is het belangrijkste.

Hoe verloopt de samenwerking met Commissievoorzitter Juncker?

Heel goed. Wij kennen elkaar al lang. Hij is ook lid van onze Europese Volkspartij.

U hebt ooit zijn leven gered, niet?

(lacht) We zaten eens toevallig in hetzelfde restaurant in Straatsburg. Ik was toen nog parlementslid. Hij ging buiten een sigaret roken. Het was vreselijk koud. En de schuifdeur was dichtgeslagen. Hij geraakte niet meer binnen, en stond maar op die ruit te kloppen. Gelukkig heb ik hem opgemerkt.

Juncker zei in Het Laatste Nieuws dat het ondenkbaar is dat een onafhankelijk Catalonië deel zou uitmaken van de Unie. Akkoord?

Ik vind het voorbarig om nu te speculeren. Donderdag zijn er verkiezingen. We zien wel wat dan gebeurt.

Zullen die eerlijk en geweldloos verlopen?

(kort) Waarom zou dat niet zo zijn? Spanje is een democratisch land.

Waar mensen opgesloten worden om een politieke overtuiging.

Die politici zijn opgesloten omdat ze handelingen hebben verricht die in strijd zijn met de wet. Maar het is niet de regering die die mensen heeft opgesloten. Ik weet zelfs niet of alle regeringsleden zo gelukkig zijn daarmee. Het gerecht heeft dat beslist. Weet u, al die vragen daarover worden alleen in Vlaanderen gesteld, nergens anders.

“Cumul is typisch voor België”

Vindt u dat onterecht?

Dat zeg ik niet. Ik stel dat alleen vast. Wat daar gebeurt, is in de eerste plaats een interne Spaanse kwestie.

Als een lidstaat geweld gebruikt bij een referendum, is het dan niet de plicht van Europa om te reageren? Dit gaat toch over fundamentele waarden.

Voorzitter Juncker heeft toch gezegd dat wij voor overleg zijn, en dat geweld geen instrument is voor politieke problemen. (feller) Kan je duidelijker zijn? Dat is ook mijn diepste overtuiging. Maar velen suggereerden dat hij zou moeten bemiddelen. Met wie dan? Met een man die eenzijdig de onafhankelijkheid uitroept? Dat is niet de taak van Europa. Als België vijfhonderd dagen onderhandelt over een regering, moet Europa toch ook niet ingrijpen?

Als er geweld gebruikt wordt, mag ik hopen van wel.

Wij hebben instrumenten daarvoor. Zie artikel zeven van het Verdrag: als een land fundamentele rechten van mensen schendt, dan kan ze haar stemrecht afgenomen worden. Elk land moet zich aan de regels te houden.

Hebt u nog tijd om uit de Europese cocon te komen?

O ja. Ik kom uit een heel normaal milieu. Mijn vrienden en familie zijn normale mensen met dezelfde problemen als andere mensen. Ik leef niet in een ivoren toren. Ik heb trouwens veel contact met ngo’s en armenorganisaties. Ik ontmoet zelfs meer dan vroeger mensen die in armoede leven.

Doet u mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Oud-Heverlee?

Dat is niet combineerbaar met wat ik doe. Deze Commissie heeft een duidelijke gedragscode. Wie campagne wil voeren, moet zich tijdelijk terugtrekken als commissaris. Ik heb te veel werk liggen om dat te doen. Die cumul is trouwens typisch voor België, en ook Frankrijk. Andere landen vinden dat vreemd. Hoe doen jullie dat, vragen zij zich af, twee voltijdse mandaten combineren? Bij ons wordt dat als normaal beschouwd.

Ik weet niet of de mensen dat echt normaal vinden.

(knikt) Ik heb daar ook mijn mening over. Voor mij is één functie voldoende.