Mathias De Clercq (Open VLD) en Mohamed Ridouani (SP.A): twee winnaars in partijen vol verliezers: “De Vlaamse canon is absurd. Ik gruw van nationalisme.”

Dat Antwerpen (te) veel Vlaams geld opslorpt. Dat de nieuwe regering nodeloos polariseert. Dat hun partijen niet dood zijn, maar een nieuwe koers moeten volgen. Mathias De Clercq en Mohamed Ridouani houden geen blad voor de mond. De burgervaders van Gent en Leuven waren één jaar geleden de grote winnaars van de lokale verkiezingen, en krijgen daarom dit forum over politiek en democratie.

De begroeting is hartelijk, de lofzang groot. “Wij inspireren elkaar”, klinkt het. Ze delen dan ook veel: burgemeester van een studentenstad, voordien twaalf jaar schepen, progressief, allergisch voor nationalisme en, last but not least, vader van twee kinderen. “We doen ook op dezelfde manier aan politiek”, voegt De Clercq enthousiast toe. “Wij kiezen voor hoop in plaats van angst. We durven keuzes maken, visie tonen en de waan van de dag overstijgen.” Ridouani beaamt. “We behoren tot een andere partij, maar voorts zijn de verschillen klein. Wij zoeken naar wat mensen verbindt, niet naar wat verdeelt. Ik zou makkelijk met Mathias kunnen besturen. Helaas herken ik zijn progressief liberalisme niet in de Leuvense Open VLD.”

Ik zie nóg een gelijkenis. U volgt beiden een monument op. Wie heeft het meeste last van zijn spreekwoordelijke schoonmoeder?

De Clercq: Daniel Termont is zeker een monument. Ik ontmoet hem vaak op de voetbal. Maar eerlijk: wij spreken niet meer over politiek. Hij kan het loslaten. Ik vind het fantastisch dat hij helemaal genezen is na een zware ziekte. Hij geniet van het leven, zegt hij mij. Maar hij probeert op geen enkele manier schoonmoeder te spelen.

Ridouani. Dat geldt ook voor Louis (Tobback, red). Dat toont aan dat dat écht grote meneren zijn. Ik ga een voorbeeld geven. Louis houdt een uitgebreid archief bij. Af en toe moet hij daarvoor in het stadskantoor zijn. Hij doet dat ’s avonds of in het weekend, zodat hij zeker niemand stoort.

“Hóe rechts moeten we dan worden? Andere partijen achterna lopen, zou héél fout zijn.” Mathias De Clercq

Laten we terugkeren naar zondag 14 oktober 2018. Waarom kunnen traditionele partijen lokaal wél nog verkiezingen winnen, maar nationaal niet meer?

Ridouani: Daar valt veel over te zeggen. (denkt na) Ik denk dat lokaal de figuren het verschil maken, en minder de partij. Die figuur moet natuurlijk een aantrekkelijk verhaal hebben. Wij zijn in die koppeling geslaagd. Dan speelt een bestuursverleden geen rol.

De Clercq: Mohamed overstijgt zijn partij. Dat vind ik sterk aan hem. Een burgemeester moet een bruggenbouwer zijn. Ik krijg dat compliment ook te horen.

Ridouani: De campagne was ook opgehangen aan mijn figuur. Dat kon anders aflopen. Ik had geen partijbonus. De SP.A zat ook toen niet in grote vorm. Bovendien zat ik met vraagtekens over mijn naam. Zou Leuven klaar zijn voor burgemeester Mohamed? Gelukkig wel, zo blijkt. Klassieke partijen kunnen lokaal scoren als ze sterke figuren koppelen aan een sterk verhaal.

De Clercq: Ik deel die analyse, maar wil een element toevoegen. In steden wordt écht beleid gevoerd. De mensen voelen de resultaten daarvan. Nationaal blijft men te veel hangen in ideologische stellingenoorlogen, waardoor beleid vaak uitblijft.

Ridouani: Dat leidt tot polarisering.

De Clercq: Maar niet tot vooruitgang. En dat leidt dan weer tot wantrouwen tegenover de politiek én tot foert-stemmen. Want ik geloof niet dat al die Vlaams Belang-kiezers fascisten zijn. Velen zien gewoon geen vooruitgang in beleid. (op dreef) Dáárom zijn steden zo belangrijk. Wij moeten het geloof in de politiek herstellen. Wij kunnen dat, want wij zijn meer onthecht.

Gelooft u dan nog in de toekomst van de traditionele partijen?

Ridouani: Zéker. Maar een en ander moet veranderen. We zitten te veel opgesloten in een ideologisch carcan. Ik maak die analyse niet voor het eerst. Mijn partij is vooral bezig met de facturen van de mensen. We moeten volgens mij een breder verhaal vertellen dat aantrekkelijk is voor zorgbehoevenden, maar óók voor de middenklasse.

De Clercq: Ik heb het gevoel dat de klassieke partijen, ook de mijne, bang zijn van duidelijke standpunten. Ze willen vooral niemand voor de borst stoten en blijven daarom steken in algemeenheden, waarin niemand zich herkent. Nieuwe thema’s zoals klimaat en migratie worden overgelaten aan andere partijen. We hebben gezien tot wat dat leidt. Ik hoop dat 26 mei een appel was. Mijn oproep is: wees duidelijk, durf keuzes maken.

“Ik ben geen kandidaat-voorzitter omdat het cumulverbod dat niet toestaat.” Mohamed Ridouani

Vincent Van Quickenborne wil dat uw partij naar rechts opschuift.

De Clercq (zucht): Dat zijn zo van die holle uitspraken. Wat is naar rechts opschuiven? We zaten de voorbije vijf jaar in een Zweedse coalitie. (feller) Is dat niet rechts genoeg? We zijn niet vooruit gegaan, hè. Hóe rechts moeten we dan worden? Andere partijen achterna lopen, zou héél fout zijn.

Zou u geen goede partijvoorzitter zijn?

De Clercq: Misschien. Ik denk te weten welke richting mijn partij uit moet, namelijk de Gentse richting. Dat betekent een inclusief, progressief en liberaal verhaal brengen. Maar ik ben geen kandidaat. Ik ben dag en nacht bezig met mijn stad.

En u, meneer Ridouani?

De Clercq: Jij zou een goede voorzitter zijn.

Ridouani: Jij ook. (lacht) Ik ben geen kandidaat omdat het cumulverbod dat niet toestaat. Ik heb de Leuvenaars beloofd zes jaar burgemeester te blijven. Ik ga die belofte graag nakomen. Veel partijgenoten hebben aan mijn mouw getrokken. Ik moet hen allemaal teleurstellen. Waarvoor mijn excuses. Leuven is voor mij geen springplank.

Maar zonder het cumulverbod u wel gesprongen?

Ridouani: Dat zou een ander verhaal zijn. (ontwijkend) Mijn partij moet vooral een andere richting uit. De nieuwe breuklijnen zijn deze: open versus gesloten samenleving en progressief versus conservatief beleid. We moeten daarop inspelen: open en progressief zijn. Dat bedoel ik met loskomen van het ideologisch carcan. De breuklijnen zijn veranderd. We hoeven daarom ons DNA niet te verloochenen, we kunnen dat combineren. Als dat lukt, zal ik optimistisch zijn over de toekomst van mijn partij. Dan gaan we eindelijk een alternatief zijn voor het verdelend verhaal van radicaal rechts. Vandaag zijn we dat niet. Of toch niet nationaal. In Leuven en Gent wel.

De Clercq: Ik ben daarom ook positief. Het kan. Ik geloof wel dat het politieke veld aan herkaveling toe is op basis van die breuklijnen. Dat zou ook gezond zijn. Maar de klassieke partijen hoeven daarom niet te verdwijnen. Al geloof ik ook hard in progressieve bewegingen zoals die van Macron.

Ridouani: Radicaal rechts heeft jarenlang de ruimte gekregen om mensen bang te maken voor migratie. Ze heeft dat gedaan met leugens. Dat blijft niet duren. De mensen gaan weer snakken naar een positief verhaal, waarvoor ze hun kinderen warm kunnen maken. Dat kan radicaal rechts hen niet bieden. Onze samenleving is divers. Dat zorgt voor moeilijkheden. Die moeten we onder ogen zien. Maar uiteindelijk moeten we wel aan de slag daarmee.

“Alle Vlamingen betalen mee voor de mobiliteitsproblemen van Antwerpen. Ik vind dat niet logisch.” Mohamed Ridouani

Ik ga de brug maken naar de Vlaamse regering. Die zegt een positief toekomstverhaal te brengen.

Ridouani: Nu opent u een zware deur. (lacht) Neen, ik zie daar helemaal geen positief verhaal in. Ik zie vooral de stempel van Vlaams Belang. Wij versus zij. Wij, dat zijn de goede Vlamingen die geloven in de canon, dat zijn de burgemeesters die de Vlaamse sjerp dragen. Zij, dat zijn de nieuwkomers, de werklozen, de Walen. Ik noem dat een verdelend verhaal, dat wantrouwen uitstraalt.

De Clercq (blaast): Zeggen dat dit de stempel draagt van Vlaams Belang, is te eenzijdig, vind ik. Ik wil genuanceerd zijn. Ik ben ook bezorgd om die Vlaamse symboliek. Dat is niet aan mij besteed. Een burgemeester laten kiezen tussen een Belgische en Vlaamse sjerp, is nodeloos polariseren. Ik kan ook duidelijk zijn over de canon: dat is een absurditeit. Dat is een mythisch gereconstrueerd verleden heropbouwen. (zucht) Ik gruw van polarisering en nationalisme. Maar ik zie ook kansen. De jobbonus is één zaak. Of de extra middelen voor lokale besturen.

Dat is voor straks. Wat vindt u van het strenger inburgeringsbeleid?

De Clercq: We gaan waakzaam moeten zijn. Ik had dat niet op deze manier neergeschreven. Ik zeg dat eerlijk. Maar the proof of the pudding is in the eating. Ik heb het vólste vertrouwen in partijgenoot Bart Somers (Vlaams minister van Samenleven, red). Hij zal zorgen voor een verbindend discours en evenwichtig beleid.

Ridouani: Ik heb ook sympathie voor hem, maar sorry Mathias, dit inburgeringsbeleid draagt de stempel van Vlaams Belang, hè. Ik wil ook dat nieuwkomers de taal leren, gaan werken of naar school gaan, maar ga dan niet besparen op de middelen daarvoor. Ook het discours, of toch dat van de N-VA-ministers, is zeer viserend.

De regering voert absolute neutraliteit in. Dat betekent een hoofddoekenverbod aan de loketten en in het onderwijs van de Vlaamse overheid. U krijgt binnenkort een schepen met een hoofddoek, meneer De Clercq. Hoe valt dat te rijmen?

De Clercq: Dat staat los van elkaar. De steden behouden hun autonomie. Dat is cruciaal voor mij. (feller) Dat stond anders in de startnota, hè. Ik heb daarvoor gevochten. In Gent is er inderdaad geen verbod. Op Vlaams niveau maakt men een andere keuze. Dat is vooral de insteek van N-VA.

Ridouani: Steden zoals Gent en Leuven omarmen de diversiteit. Wij laten keppeltjes, kruistekens en hoofddoeken toe. Dat leidt niet tot problemen. Toch maakt N-VA daar een item van. Dat is het Vlaams Belang achterna lopen. De regering gaat op deze manier vrouwen uitsluiten. Wat gaan die dan doen? Zich terugtrekken in hun cocon, waarna nieuwe vooroordelen gaan groeien. Dat is mensen tegen elkaar opzetten en wantrouwen aanwakkeren.

Het regeerakkoord bevat wel lekkers voor lokale besturen.

De Clercq: Absoluut. De regering investeert een historisch hoog bedrag in de steden en gemeenten. Ik denk aan de overname van een groot deel van de pensioenlasten. Je kan het belang daarvan niet onderschatten. Dat gaat voor Gent over jaarlijks tot 15 miljoen euro. Dat geld kan dus vrijgemaakt worden voor andere investeringen.

Ridouani: Ik ga niet ontkennen dat dat welkom is. Maar ik zie ook dat 360 miljoen euro naar Antwerpen vloeit. Dat verklaart wellicht veel. Maar ik ben niet akkoord dat de lokale besturen over het algemeen veel geld krijgen. Onze noden groeien, kinderopvang, sociale huisvesting, zorg, noem maar op, maar de middelen groeien niet mee.

De Clercq: Komaan Mohamed, u kan toch objectief zijn? Geen enkele regering maakte ooit zoveel zuurstof vrij. We moeten zeker alert zijn voor die noden, maar ik zie ook dat niet gemorreld wordt aan het Gemeentefonds én dat voortaan de opbrengsten van overtredingen in de zones 30 en 50 voor de lokale besturen zijn. Wie inzet op verkeersveiligheid, zal daarvan de vruchten plukken.

Ridouani: Dat moet nog via wet gewijzigd worden, maar oké, dat is een goede maatregel.

De Clercq: Dat zou 3,5 miljoen euro betekenen voor Gent. Elk jaar. Dat is véél, hè.

“De steden moeten het geloof in de politiek herstellen. Wij kunnen dat.” Mathias De Clercq

Krijgt Antwerpen te veel Vlaams geld? Dat was een frustratie van uw beider voorgangers.

Ridouani: Nu raakt u een héél gevoelig punt aan. (lacht)

De Clercq: Ze hebben ook gelijk. Antwerpen krijgt veel geld. Maar ik ga niet zeggen té veel. Ik ben niet afgunstig. Wij, de andere steden, moeten ook maar ijveren voor meer geld.

Ridouani: Ik zie toch een scheeftrekking die aangepakt mag worden. Alle Vlamingen betalen mee voor de mobiliteitsproblemen van Antwerpen. Ik vind dat niet logisch. Antwerpen mag floreren. Graag zelfs. Maar de verdeling van de middelen moet rechtvaardig zijn.

De opkomstplicht voor lokale verkiezingen wordt geschrapt. Een goede zaak?

Ridouani: Néén. De mensen moeten één keer om de zes jaar stemmen. Dat is toch niet te veel gevraagd? (feller) Daar is voor gestreden, hè. Daar zijn mensen voor gestorven. Ik vind die afschaffing onbegrijpelijk.

De Clercq: Ik ben voorstander. Ik vind stemmen ook een morele plicht, maar daarom geen juridische plicht. (enthousiast) Politici gaan voortaan mensen moeten overtuigen om te gaan stemmen. Dat is een goede zaak voor de democratie.

Ridouani: Niet akkoord. Dit is zelfs zorgwekkend. Er zullen mensen thuisblijven, en dat zullen vooral kwetsbare mensen zijn. Dat betekent dat zij niet meer gehoord gaan worden.

De Clercq: We gaan hen overtuigen, Mohamed. Elke dag opnieuw. Wij kunnen dat.

(foto’s Luc Gordts)

Biografie Mathias De Clercq

• Geboren op 26 december 1981 in Gent.
• Woont in Gent met zijn vrouw en twee kinderen.
• Studeerde Rechten aan de Universiteit Gent.
• Politicus voor Open VLD.
• Burgemeester van Gent sinds 1 januari 2019. Leidt een coalitie van Open VLD, Groen, SP.A en CD&V.

Biografie Mohamed Ridouani

• Geboren op 24 juni 1979 in Leuven.
• Woont in Leuven met zijn vrouw en twee kinderen.
• Studeerde Handelswetenschappen aan de KU Leuven.
• Politicus voor SP.A.
• Burgemeester van Leuven sinds 1 januari 2019. Leidt een coalitie van SP.A, Groen en CD&V.