Peter Mertens (PVDA): “We eisen het geld terug dat Turtelboom (Open VLD) en haar regering van de mensen afpakken”

Het heeft even geduurd, maar Peter Mertens (PVDA) is de ontgoocheling van 25 mei 2014 te boven. Zegt hij. Een stevige pleister op de wonde was zijn herverkiezing als partijvoorzitter in juni vorig jaar. Mertens is van plan meer dan ooit zijn pijlen te richten op het energiebeleid van de regeringen in ons land. Op zondag 28 februari wil de PVDA minstens vijfduizend man mobiliseren voor een grote betoging in Brussel tegen de Turteltaks.

Voor het eerst mensen afvaardigen naar het federaal parlement, en minstens drie, dat was het grote doel van Peter Mertens (46) en zijn PVDA voor de verkiezingen van 25 mei 2014. Dat is deels gelukt. Met Raoul Hedebouw en Marco Van Hees zetelen effectief twee marxisten in het federaal halfrond. Alleen die derde zetel, deze die Mertens zelf zou binnenrijven in Antwerpen, bleef uit. Hij zucht: “Ik ben geen calimero, maar dat heb ik te danken aan de oneerlijke kiesdrempel. Ik had maar liefst 26.000 voorkeursstemmen. Er zijn 131 mensen verkozen die minder stemmen hadden. Dat doet pijn. Ik ben door een moeilijke periode gegaan. Dat heeft een goed jaar geduurd.

Mja, ik heb natuurlijk getwijfeld. Maar er was een grote eensgezindheid binnen de partij dat ik verder moest doen. We hebben de analyse gemaakt dat het niet in Antwerpen fout gelopen is, maar dat we te weinig hebben ingezet op centrumsteden zoals Mechelen, Turnhout en Geel. De strategie was fout. Kijk, ik besef dat een politiek bestaan eindig is, maar ik geloof wel dat een tweede momentum mogelijk is. Volgend jaar breng ik de opvolger van ‘Hoe Durven Ze’ (Mertens’ bestseller uit 2011, red) op de markt. Dat moet dat nieuwe momentum een duwtje in de rug geven. Dit is wel mijn laatste mandaat als voorzitter. Als het in 2018 en 2019 niet lukt, moeten we ons echt bezinnen.

Ik zie dat John en ook Meyrem (Almaci, voorzitter van Groen, red) onze publicaties met veel belangstelling lezen. Veel van onze ideeën sijpelen bij hen door, zoals nu de dertigurenweek. Dat maakt mij gelukkig, maar dat maakt het inderdaad niet gemakkelijker als partij. Al toont dat wel aan dat je een onbevangen linkse partij nodig hebt. Wie zou anders die ideeën op de agenda zetten? Het is goed dat John een links discours volgt, maar dat doen niet alle sp.a-afdelingen, zeker die in Antwerpen niet. En ik zie ook dat sp.a het nog steeds moeilijk heeft om echt een breuk te maken met het verleden: zonnepanelen, notionele intrestaftrek, privatisering openbare diensten. En Groen, tja: de vraag is welke lijn die partij zal volgen. Wordt dat de lijn-Kristof Calvo die geen probleem heeft met samenwerking met N-VA? In Deurne stapt Groen in een coalitie met N-VA. Dat zouden wij nooit doen. N-VA staat voor alles waar wij niet voor staan.

Neen. Duidelijk genoeg? (lacht)

We mogen daar niet blind voor zijn, maar ik wil dat ook niet overdrijven. Overal in Europa zit de stakingsbereidheid in een dipje. Maar oké, het klopt dat de beleving van deze regering anders is in Wallonië dan in Vlaanderen. Het oppositiefront is er veel breder. Maar ons succes staat of valt niet met het aantal stakingsdagen. Wij zijn de partij van de sociale actie in de brede zin van het woord.

Absoluut, dat besef ik goed. Je hebt in een partij mensen nodig die het debat voeden, zoals ik, en je hebt tribunen nodig die de ideeën verkocht krijgen, zoals Raoul. We zijn bezig mensen aan het opleiden voor de volgende verkiezingen. Maar Raoul is een natuurtalent: het zal niet evident zijn zo iemand te vinden.

(knikt) Omdat het ook de core business van veel mensen geworden is. Wij krijgen massaal veel vragen over energie. Deze regering belooft in haar regeerakkoord de energieprijzen te doen dalen tot het gemiddelde van onze buurlanden. In de praktijk zien we dat België, naast Duitsland, het duurste land wordt. De mensen betalen zich blauw aan energiefacturen. Genoeg is genoeg. Let op mijn woorden: energie wordt de achillespees van de Vlaamse en federale regering. Bart De Wever heeft gemakkelijk praten dat dure energie de norm wordt. Hij verdient maandelijks 15.000 euro. Dan is een energiefactuur van 150 euro natuurlijk peanuts. Voor veel mensen is dat maar liefst tien procent van hun loon.

Dat is niet lichtzinnig beslist. Energie wordt nu twee keer belast, en dat is onwettig. Ik schat onze kansen op 80-20. Maar we doen meer dan dat: zondag 28 februari dopen we om tot ‘payback’-day. We hopen minstens vijfduizend man te mobiliseren voor een grote betoging in Brussel tegen de Turteltaks. We starten op het Muntplein, een symbolische plek. We eisen het geld terug dat Annemie Turtelboom (Open VLD) en haar regering van de mensen afpakken.

Haar opdracht verdient krediet, en wij zijn er ook voorstander van die put te dempen. Maar de kleine man is al genoeg belast. Haal het geld bij plantagehouders zoals Fernand Huts en Jan De Nul. Maar neen, zij blijven miljoenen opstrijken voor hun zonnepanelenparken.

Natuurlijk. Als je de kerncentrales sluit, is het inderdaad mogelijk dat energie duurder wordt. Maar driekwart van onze energiefactuur bestaat uit taksen. De overheid kan de btw verlagen en de Turteltaks afschaffen en het resultaat zal ondanks de verhoging van de productiekost toch een lagere energiefactuur zijn.

Neen. Geweld moet aangepakt worden, en zeker niet verzwegen. Maar ik wil problemen zoals seksisme en geweld op vrouwen niet culturaliseren. Uit onderzoek blijkt dat in heel Europa het geweld tegen vrouwen en vrouwonvriendelijk gedrag toeneemt. Ook in België zien we dat. Machisme is een groot probleem in onze samenleving. De reactie van Bart De Wever op de zaak-Paul Van Den Driessche (N-VA-senator, genoemd in zaak seksuele intimidatie, maar niet veroordeeld, red) sprak boekdelen. Het probleem van de losse handjes en de knijp in de billen durven zij niet benoemen. (feller) Maar ook dat is seksisme, en ook dat moeten we een halt toeroepen. En dat heeft niets te maken met moslims.

Een deel van de islam heeft een probleem, het salafisme bijvoorbeeld, en dat is ontoelaatbaar. Maar er zijn ook Belgische en Nederlandse mannen die eens goed moeten nadenken over hun attitude tegenover vrouwen. Ik weiger dit probleem te linken aan één cultuur.

Natuurlijk niet. Eén Antwerps kind op vier groeit op in armoede. Eén Antwerpse jongere op vier verlaat de school zonder diploma. Kan u zich dat voorstellen? Deze onderwijscrisis zal ontploffen in ons gezicht. Wekelijks worden in Vlaanderen 250 mensen hun huis uitgezet. Ook Antwerpen kampt met een gigantische wooncrisis. Voor al die mensen is de stad echt niet aangenamer geworden. De ontkenning daarvan stoort mij het meest.

(denkt goed na) Eigenlijk niet. Wij hadden scherpe kritiek op het bestuur van de sociaaldemocraten, maar de tegenstellingen tussen arm en rijk zijn sindsdien nog groter worden. Het conflict opzoeken zit in het DNA van deze coalitie, investeren in maatschappelijk weefsel helaas niet.