Het openhartige afscheidsinterview van Groen-voorzitter Meyrem Almaci: “Mijn man heeft een fles champagne ontkurkt, denk ik”

“Sommige mensen vinden dat ik niet mag bestaan. Dat raakt mij, maar het doet vooral mijn gezin pijn.” Eén maand voor ze afzwaait als voorzitter van Groen, hebben wij een openhartig gesprek met Meyrem Almaci. Zonder taboes, zonder debatfiches. Soms scherp, soms zacht. Ze heeft één tip voor haar opvolger. “Ga niet mee in het verhaal van spindoctors. Laat u niet plat coachen. Dat is een fout die ik gemaakt heb.”

Meer dan twee uur praten we. Thema na thema komt aan bod. De ramadan, Elon Musk en Johan Derksen, Molenbeek en Brasschaat, 1 mei, kernenergie, Vivaldi en zelfs The War on Drugs . Het is een ontspannen Meyrem Almaci die voor mij zit. Dat ze bevrijd is, zegt ze. “Ik wist al van vorige zomer dat ik zou stoppen, maar ik wou wachten tot na de beslissing over de kernuitstap. Het deed deugd om het vorige maand eindelijk te kunnen zeggen. Ik heb veel complimenten gekregen, ook van wildvreemden. Het moet zijn dat ik een snaar heb kunnen raken. Dat voelt goed.”

Het groene hoofdkwartier in Berchem is onze plek van afspraak. Almaci woont vlakbij. Ze schenkt thee en koffie in. Ik kijk even vreemd op. Of het geen ramadan is? “Jawel, maandag is zelfs de laatste dag. Maar ik ga daar pragmatisch mee om. De tol van elke dag vasten, is zwaar. Dat zou niet haalbaar zijn met mijn agenda. ( enthousiast ) Ik verlang naar het Suikerfeest van maandagavond. Na twee jaar corona mág het opnieuw. Het zal deugd doen. Er is een groot buffet voorzien voor de hele Almaci-clan. Sommigen zullen de hele nacht feesten. Dat zal mij niet lukken, vrees ik. ( lacht )”

Vertel eens: waarom wou u vroegtijdig stoppen als voorzitter?

“We waren in augustus een week in Turkije met de hele familie. Op een avond – we waren aan het barbecueën – kreeg ik telefoon. Dat er heisa was over de gascentrale in Vilvoorde. Anderhalf uur was ik weg. Dat was de druppel. Waar ben ik mee bezig, zei ik tegen mezelf. Zelfs in die ene week kon ik geen afstand nemen.”

U had uw telefoon toch kunnen uitzetten?

“Neen, ik kan dat niet. Als je je engageert als voorzitter, moet je altijd klaarstaan voor je partij. Dat is wie ik ben. Ik had in de coronacrisis al voor mezelf uitgemaakt dat ik meer evenwicht wou in mijn leven. Ik wou meer tijd voor mijn gezin, mijn moeder, maar ook voor mezelf. Bovendien zal een nieuwe wind de partij goed doen. Zorg dragen, is soms ook loslaten. Ik zie te veel politici die te lang doorgaan. Dat is voor niemand gezond. Mijn generatie heeft veel kansen gekregen van de partij, nu is het tijd om kansen te geven aan een nieuwe generatie.”

Wie was het meest blij met uw beslissing?

“Mijn man: die heeft een fles champagne ontkurkt, denk ik ( lacht ). Ook de kinderen zeiden al eens dat ik er te weinig was. En mijn moeder. Dat zijn woorden die blijven hangen. ( even stil ) Het woog op mijn gezin, dat ga ik niet ontkennen. De bedreigingen, de stalkers: het is genoeg geweest. Ook de hardheid van het debat: wat zij allemaal hebben moeten lezen over mij.”

De bagger op sociale media, bedoelt u?

“Ik ben een vrouw en heb allochtone roots: dat is voor sommigen genoeg om te vinden dat ik niet mag bestaan. Dat raakt mij, maar het doet vooral mijn gezin pijn. Zelfs als ik een simpele felicitatie tweet, word ik uitgescholden voor het vuil van de straat. ( denkt na ) Het is erger dan in 2007, toen ik aan politiek begon. Dat is door de opkomst van sociale media. Tegelijk sterkt het mij om door te gaan. I’m still standing . Ik ga niet toegeven aan de haters.”

Zal Elon Musk, de nieuwe Twitterbaas, voor beterschap zorgen?

“De rijken der aarde beschouwen sociale media als hun speeltuin. Ik stel me daar vragen bij. Maar goed: als hij écht vrijheid van meningsuiting wil, dan moet hij de trollen en de anonieme bots aanpakken. Ook de politiek zou een strenger kader moeten opmaken. Vrijheid van meningsuiting mag geen vrijgeleide zijn om anderen dood te knuppelen. Wat we niet meer toelaten op straat, laten we wel toe op Twitter. Dat klopt niet.”

Te midden van het vuil was er ook schoonheid: Gwendolyn Rutten (Open VLD) bijvoorbeeld die u voluit verdedigt in ‘De Afspraak’.

“( stralend ) Já. Hoewel we ideologisch van elkaar verschillen, voelen Gwendolyn en ik veel genegenheid voor elkaar. Zij is één van die mensen waar ik goede gesprekken mee kan voeren over het leven naast de politiek. Het cliché klopt niet: vriendschap in de politiek bestaat wél. Mensen zoals Elke Decruynaere en Stefaan Vanhecke: dat zijn vrienden voor het leven.”

Er zijn veel balansen opgemaakt over uw voorzitterschap. Welke balans maakt u zelf?

“( op dreef ) Dat ik het verdomd graag gedaan heb. Dat het voorbijgevlogen is. Dat er véél schone mensen in onze partij zitten. En dat de lokale verkiezingen van 2018 het hoogtepunt waren. Een boom is maar zo sterk als zijn wortels. We hebben vandaag meer lokale mandatarissen dan ooit. Daar ben ik echt fier op. En wat de nationale verkiezingen van 2019 betreft: Groen is één van de weinige partijen die vooruit is gegaan. Maar oké: hier was de winst minder dan verhoopt.”

Wat is daar fout gelopen?

“De campagne van 2018 ging over wie wij waren. Dat was een positieve campagne. Die van 2019 was een vijandige campagne. We zijn ook zelf te veel meegegaan in deze boksmatch. Dat strookt niet met onze waarden: wij, groenen, zijn geen boksers. Ik ben ook echt geschrokken van het beeld dat plots van mij opgehangen werd.”

Dat van drammerige en aanvallende voorzitter?

“Die karikatuur strookt niet met wie ik ben. Ik zit vol passie, maar ik ben niet agressief. Ik wil mijn opvolger één tip geven: blijf uzelf en ga niet mee in het verhaal van spindoctors. Laat u niet plat coachen. Dat is een fout die ik gemaakt heb. Ik heb me te veel laten meeslepen. De tegenstander werd een vijand en we vergaten het eigen verhaal. Ik werd gevraagd om vooral stellig te zijn en geen twijfel toe te laten. Dat was een rol die mij niet lag. Ik had daar harder moeten tegen vechten.”

U zegt eigenlijk: durf loskomen van woordvoerders.

“( knikt ) Blijf authentiek: dat is mijn tip. Ga niet mee in het cynische spel van andere partijen.”

Wat hebt u in die acht jaar geleerd over macht?

“Dat het verleidelijk is en het slechtste in de mens naar boven brengt. Ik heb mooie mensen zien veranderen voor een kruimeltje macht. Sommige partijvoorzitters hebben te veel macht in dit land. Dat is niet gezond voor de democratie. Gelukkig werkt Groen op een andere manier. Mijn macht is beperkt door de statuten. Hier zijn de leden baas.”

Bent u nog dezelfde persoon als de jonge idealiste van Sint-Gillis-Waas?

“Ik hoop van wel. Ik heb haar nooit losgelaten. Ik ben nog altijd die goedlachse Meyrem die vecht tegen onrecht en zorg draagt voor kwetsbaren. Mijn waarden zijn onveranderd. Net daarom doet het pijn om een ander beeld te zien van mezelf.”

Bent u niet cynischer geworden?

“( denkt na ) Ik ben net op tijd gestopt, denk ik. Een cynische politica zou voor de oppositie gekozen hebben: ‘laat ze elkaar maar opeten, wij gaan nadien profiteren’. Dat wou ik niet. Ik heb me gesmeten voor een goed regeerakkoord. Ik ben daar ook fier op. Ik ben wel pragmatischer geworden. Dat is soms nodig om stappen vooruit te zetten. Maar ik kan even verontwaardigd zijn als vroeger.”

Wanneer was u laatst verontwaardigd?

“Er was veel deze week. ( op dreef ) Eerst Sanda Dia. Dat de laatste uren van die jongen op televisie uitgezonden worden, vind ik écht ontoelaatbaar. Ik ben ook moeder, ik mag er niet aan denken. De vader was zelfs niet op de hoogte. Dat kan toch niet? ( windt zich op ) En dan Johan Derksen: een voetbalanalist die al grappend vertelt hoe hij een vrouw verkracht heeft met een kaars. En daar werd mee gelachen, hè. Die man mag wat mij betreft van het scherm gebannen worden. Welke boodschap geef je anders aan de overlevers van seksueel geweld? Het doet me denken aan Marc Overmars. Ik was kwaad toen Antwerp hem aantrok. Dat is een slag in het gezicht van elke vrouw die daar werkt. Mijn man heeft daar een abonnement. Ik heb hem gezegd dat hij eens een stevig spandoek mag uithangen. Het is ook onbegrijpelijk dat de stad niet ingrijpt. Je zou toch minstens tijdelijk de subsidies moeten stopzetten?”

Was u verontwaardigd over wat Conner Rousseau (Vooruit) in Humo zei over Molenbeek?

“( blaast ) Ik heb daar bewust over gezwegen. Wat hij doet, is zó doorzichtig: eerst extreemrechts achterna hollen en daarna nuanceren. Maar intussen heeft hij wel duizenden mensen gekwetst. Ik kan ook zoiets zeggen, hoor. Als ik door Sint-Martens-Latem of Brasschaat rijd, dan voel ik me ook niet thuis. Maar moet ik daarom al die mensen over één kam scheren? ( zucht ) En dan nog feitenvrij praten over leerkrachten die alleen Arabisch spreken: ik vind dat ongelooflijk pijnlijk. Is dat de richting die de socialisten uit willen? Wel, ze vergissen zich. Echt waar.”

Haalt hij geen terecht punt aan? Veel mensen voelen zich niet thuis in eigen land.

“Ja, maar waarom is dat zo? Molenbeek is jarenlang verwaarloosd. Je moet dat durven benoemen zonder mensen te stigmatiseren. We hebben beleid nodig dat aandacht heeft voor de uitdagingen en durft investeren in buurtwerking. Dat is wat onze minister Elke Van den Brandt doet in Brussel.”

En zo gaat het over Molenbeek in aanloop naar 1 mei.

“Dat verrast mij ook. 1 Mei moet over twee zaken gaan: over koopkracht en werkbaar werk. Dat is wat wij zullen benadrukken. ( benadrukt ) De cijfers zijn ronduit alarmerend: er zijn bijna 500.000 langdurig zieken in ons land. Onze vicepremier Petra De Sutter heeft op haar domein ( overheidsbedrijven, red. ) al het recht op deconnectie ingevoerd. Dat betekent dat mensen het recht hebben om het werk los te laten. Dat moet uitgebreid worden naar de hele samenleving. Wij blijven ook hameren op een stevige fiscale hervorming: de rijkste één procent moet meer bijdragen en ook de overwinsten van bedrijven moeten meer belast worden. Werk aan de winkel dus voor de regering.”

Vivaldi blijkt niet de hervormingsregering waar u op hoopte. Was dat ook een trigger om te stoppen?

“Neen. Ik ben nog altijd overtuigd van het regeerakkoord. Onze ministers voeren dat ook goed uit. Maar nu moeten de anderen uit hun pijp komen.”

Is het grootste probleem van uw partij niet dat De Sutter amper bevoegdheden heeft? Als zij Volksgezondheid zou hebben, dan stond uw partij misschien op veertien procent.

“Als u daarmee wil zeggen dat Petra een klasbak is, dan geef ik u gelijk. ( lacht ) Zij zou op elk departement bakens kunnen verzetten en zij doet dat ook op haar departement.”

Ik wijs op de bevoegdheidsverdeling. Bent u daar een loer gedraaid door Ecolo?

“( kort ) We hebben daar intern lessen uit getrokken, maar ik ga hier de analyse niet maken van de onderhandelingen.”

Dat de kernuitstap teruggeschroefd wordt en twee centrales tien jaar langer openblijven, is dat moeilijk voor u?

“Neen, toch niet. De oorlog in Oekraïne heeft de gasprijs doen exploderen. Dat was een nieuwe realiteit, dus hebben wij bijgestuurd. Maar wij hebben geen nucleaire revival beslist, zoals andere partijen willen. Wij blijven overtuigd van de kernuitstap.”

Uw partij kreeg nooit verkocht waarom ze kernenergie wil vervangen door gas. Akkoord?

“( geprikkeld ) Ja, maar hoe komt dat? Er is twintig jaar lang niet nagedacht over de kernuitstap. Wij moesten dus wel voor alternatieven gaan waar we zelf niet enthousiast over zijn. Dat is de waarheid, maar dat doet er blijkbaar niet toe in dit verhaal. Authentieke politiek moet het onderspit delven voor spektakel dat ver staat van de feiten. Daarover ben ik wel teleurgesteld. Ik kan daar niet in meegaan.”

Dat klinkt cynisch, mevrouw Almaci.

“Het is daarom tijd om de fakkel door te geven. ( glimlacht )”

Wat gaat u doen in uw vrijgekomen tijd?

“( enthousiast ) Wel, ik ben vorig weekend naar The War on Drugs gaan kijken in het Sportpaleis. Heerlijk was dat. Dat is illustratief voor wat ik wil doen. Mijn agenda staat vol concerten en festivals: Dour, de Lokerse Feesten, Stromae, noem maar op. Ik heb daar zoveel zin in. ( lacht ) En ik wil mijn groene vingers herontdekken in mijn tuin. Dat is rustgevend voor mij. Maar tegelijk weet ik: eens de fakkel is doorgegeven, zal ik mij volop smijten op het Vlaams parlement waar ik bezig ben met circulaire economie en dierenwelzijn.”

Bent u zeker dat u in de politiek blijft?

“Zeker ben je nooit. Ik voel me nog altijd gedreven. De politiek is een eerbaar beroep. Op vandaag zeg ik: ik sta helemaal ten dienste van de partij.”