Gewezen minister Réginald Moreels (CD&V) laat dissidente stem horen in migratiedebat: “Regeringsval zou een zware vergissing zijn”

OOSTENDE Hij nipt aan zijn cappuccino en zucht. Er ligt hem iets op de maag: het migratiedebat. Hij hekelt de rol van N-VA, maar ook die van zijn partij, CD&V. Réginald Moreels, voormalig minister en medestichter van Artsen Zonder Grenzen in België, treedt daarom nog eens op de voorgrond. (foto davy coghe)

“Theo Francken spreekt opnieuw over een migratiecrisis. Daar is niets van aan.” Réginald Moreels slaakt een diepe zucht. “Woorden zijn zó belangrijk in dit debat. Een verhoogde migratie-influx: dat is de juiste term. Dat komt door oorlogen en door de mondialisering. Wie echter spreekt over een crisis, creëert angst onder de bevolking. We gaan overrompeld worden, bedoelt Francken. Dat klopt helemáál niet.”

Wat is die angst, denkt u?

Die is materieel en immaterieel. Materieel: veel mensen denken dat die vreemdelingen ons werk gaan afpakken. Maar ik daag u uit om één studie te vinden die dat schaaft.

Leeft vooral niet de idee dat migranten niet willen werken?

Dat ook. Maar ook dat kan ik weerleggen. Wie asiel aanvraagt, moet vier maanden wachten vooraleer te mogen werken. Waarom is dat nodig? Waarom zou iemand niet onmiddellijk aan de slag kunnen met een tijdelijk statuut? Ik zie veel migranten bij Dokters van de Wereld. De meesten willen werken, maar mogen niet. Gevolg: ze werken niet, of in het zwart. Een tijdelijk statuut hoeft niet voor de eeuwigheid te zijn.

Dit gaat niet alleen over asielzoekers. U kan niet ontkennen dat de werkloosheid hoog is bij mensen met andere roots, zeker in de grote steden.

Dat klopt. Dat is een tweede punt: discriminatie op de arbeidsmarkt. Wie een vreemde naam heeft, vindt moeilijker werk. We denken ook te snel dat een vreemdeling het werk niet zal aankunnen. Sommige migranten moeten ook in eigen boezem kijken. Maar die hoge werkloosheid heeft wel degelijk te maken met wetten en vooroordelen. (even stil) Ik hanteer het principe dat elke mens kwaliteiten en tekortkomingen heeft, migrant of niet. Er zijn Vlamingen die niet willen werken, er zijn migranten die niet willen werken. Wie vanuit dat principe vertrekt, zal niet snel vervallen in vooroordelen.

Wat is de immateriële angst?

Veel mensen denken dat we onze identiteit gaan verliezen. Ook die angst wordt onderhouden door een verkeerde politiek. Ons beleid stimuleert gettovorming. Ik zie dat ook in Oostende. Nieuwkomers zoeken ‘soortgenoten’ op, zeker als ze zich niet welkom voelen. Dat is normaal. Of wat zou u doen? De politiek moet dat tegengaan. Je moet nieuwkomers spreiden over de steden. Dat gebeurt niet.

Opener grenzen zijn een morele must.

Iemand opleggen waar te wonen, is dat niet ingaan tegen een fundamentele vrijheid?

Neen. Wie zich gastvrij toont en werk verschaft, mag iets in de plaats verwachten.

Vooral moslims worden verweten onze identiteit te ondergraven. Is de islam compatibel met de westerse samenleving?

(blaast) Dat is een moeilijke vraag. Ik wil die zeker niet ontwijken. (denkt na) Ik heb veel moslims ontmoet, hier én in moslimlanden. Sommigen zien de islam als een levensbeschouwing met waarden van vrede en respect zoals het christendom. Die strekking is zeker compatibel. Anderen zien de islam als de absolute waarheid die boven de wereldlijke wetten staat. Die strekking is niet compatibel. Die mensen moeten teruggestuurd worden, of minstens gestraft. De meerderheid behoort gelukkig tot de eerste groep.

U schreef drie jaar geleden in een opiniestuk dat opener grenzen een morele must zijn en een socio-economische noodzaak. Blijft u daarbij?

Ja. Alle rapporten tonen toch aan dat we worstelen met knelpuntberoepen? Hoeveel vacatures staan er niet open in ons land? Migratie kan de oplossing zijn. Maar je moet die mensen wel begeleiden naar die beroepen, vanaf dag één. Ik meen ook dat opener grenzen een morele must zijn. Diversiteit is een verrijking voor een samenleving.

Toont de geschiedenis niet aan dat massale migratie een samenleving kan ontwrichten?

Dat is zo. Maar wat is massaal? In Libanon is er een probleem. Op duizend inwoners zijn er tweehonderd vreemdelingen. Dat werkt ontwrichtend. In ons land ligt dat cijfer veel lager. En de meerderheid komt dan nog van andere EU-landen. Dat is niet ontwrichtend. Dat die diversiteit zich concentreert in Brussel en Antwerpen, is wél een probleem. Maatschappelijk draagvlak is trouwens een dynamisch gegeven. Ik kan mensen overtuigen van de nood aan migratie en diversiteit, op voorwaarde dat ze luisteren. Trouwens, wie succesvol migreert, zal sneller terugkeren naar zijn land. Wie faalt, zal nooit terugkeren.

Wat stoort u aan het beleid?

Ik mis visie en aanpak. Europa spendeert zes miljard euro aan de deal met Turkije. Dat is schandalig. Een deel van het geld voor onze grensbewaking zou beter naar opvang en integratie gaan. De hotspots aan onze grenzen moeten anders te werk gaan. De focus moet verschuiven van mensen tegenhouden naar mensen begeleiden.

Laat u iedereen binnen?

Neen. Je moet natuurlijk achtergrond en cv checken. Maar wie eerlijk is, moet een kans krijgen. Ook in eigen land stoor ik mij aan die exclusieve politiek. De nadruk ligt steevast op terugsturen, en niet op integreren. Dat Francken amper vijftig asielaanvragen per dag wil behandelen, vind ik vreselijk. Hij moet zijn dienst beter bevolken. Wie geen asiel kan aanvragen, moet in bossen en parken slapen. Gevolg: opnieuw stigmatisatie voor verstoring van de openbare orde.

Bent u boos op Francken?

Dat is zeker mijn vriend niet. Ik zou graag eens debatteren met hem. Ik ben benieuwd of hij een andere overtuiging kan aanvaarden.

Ik stel die vraag omdat hij even terug tweette dat Artsen Zonder Grenzen mensensmokkel stimuleert.

Dat is zijn triestigste uitspraak ooit. Hij linkt een humane daad aan een criminele activiteit. En hij blijft dat doen. Wie mensen opvangt, stimuleert mensenhandel, vindt hij. (zucht) Ik vind dat geen normale praat voor een regeringslid.

Ik voel me niet goed bij onze rechtervleugel. Hendrik Bogaert is mijn partijgenoot niet.

Zou hij een debat met u zien zitten?

Ik vrees ervoor. Ik ben maar een anonieme klutser, hè.

Weinig politici durven nog pleiten voor gastvrijheid en opener grenzen. In welke partij voelt u zich nog thuis?

Ik ben nog steeds een christendemocraat. Ik ben een aanhanger van het personalisme van CD&V: een mens leeft maar in relatie tot de ander. Maar ik voel me niet goed bij de rechtervleugel. Een Hendrik Bogaert bijvoorbeeld. Of een Carl Decaluwé. Die mensen doen uitspraken … (even stil) Dat zijn mijn partijgenoten niet. Ik heb ook een groot probleem met de coalitie in Oostende. Ik ben ertegen dat mijn partij gaat besturen met N-VA.

Dat doet ze ook Vlaams en federaal.

Dat wringt. Maar goed. Wat trekt de partijleiding zich aan van de mening van Moreels? Diene tiep zal binnenkort creperen zoals andere oude mannen, denken ze daar.

N-VA stuurt aan op een val van de regering als de premier het VN-migratiepact tekent. Wat vindt u daarvan?

Dat zou een zware vergissing zijn. Een val zou vooral het ‘eigen volk’ benadelen, want deze regering heeft nog beslissingen te nemen, op vlak van werk bijvoorbeeld. (zucht) Ik begrijp dat niet. Migratie móet wereldwijd aangepakt worden. Dat pact niet tekenen, zou een schande zijn. Het is niet eens bindend, wat ik betreur. Het zal dus weinig ten gronde veranderen. Daarvoor de regering laten vallen, is onverantwoordelijk.

U wordt er 69. Bent u de verontwaardiging nooit moe?

Wat denkt u? (lacht) Soms heb ik zelfs zin om opnieuw verantwoordelijkheid op te nemen. (cynisch) Ik weet dat ik te oud ben. Wie de zestig voorbij is, wordt in de vuilbak gekieperd. Als men niemand vindt om het migratievraagstuk aan te pakken, dan is Moreels kandidaat. Schrijf dat maar op.