Groen-covoorzitster Nadia Naji maakt de balans op van de regering: “Ik geef toe: Vivaldi was niet groen genoeg”

BRUSSEL – Neen, lyrisch wordt ze niet van Vivaldi, maar afvallen wil ze de regering evenmin. Alleen als de opvangcrisis op tafel komt, maakt Nadia Naji zich kwaad. “Wij zijn verdorie de enigen die hiervan wakker liggen! Waar zijn de socialisten?” De covoorzitster van Groen spreekt scherpe taal. Ook over de begroting. Groen zegt neen tegen een hogere btw op zonnepanelen en warmtepompen.

Nadia Naji werd vorig jaar in juni verkozen tot covoorzitster van Groen. Vandaag staat de frivole Molenbeekse – amper 31 lentes jong – aan de vooravond van haar eerste verkiezingsavontuur. Ze heeft er veel goesting in, zegt ze enthousiast. “Bij de vorige verkiezingen was ik nog journaliste voor BRUZZ – een Brussels nieuwsmagazine. Ik vond dat een heel spannende periode. Dus ja, ik kijk daar geweldig naar uit. Naar de campagne, naar de verkiezingen. Ik weet nog niet op welke lijst ik zal staan – dat zullen onze leden bepalen -, maar ik zou graag naar het parlement gaan, ja.”

Vreest u geen vuile campagne? Dat tegenstanders – ik zeg maar iets – uitpluizen waar u ooit wild plaste?

(schatert het uit) “Dan gaan ze goed moeten zoeken. Zou ik het ooit gedaan hebben? Als studente misschien. (lacht) Nee, serieus: hoe de politiek de voorbije weken in beeld is gekomen, is niet fraai. Ik betreur dat echt. Ik wou aan politiek doen om dingen te veranderen, niet om mij bezig te houden met wildplassers.”

Open Vld werkt zelfs met debatfiches om tegenstanders persoonlijk af te maken.

(scherp) “Dat vind ik vies. Écht vies.”

U wordt daarop niet vernoemd, maar uw covoorzitter Jeremie Vaneeckhout wordt afgeschilderd als een onbekende dwaas. Leuke coalitiepartner.

“Dat is toch not done! Wat win je daar eigenlijk mee? Wij hebben binnenkort een afspraak met Tom Ongena (de voorzitter van Open Vld, red.) en ik zal dat ook op tafel leggen. Om terug te komen op uw vraag: vrees ik een vuile campagne? Ja. Maar wij gaan daar niet aan meedoen. Wij gaan vechten voor de dingen waar wij zélf voor staan. Dat is ook wat onze kiezers van mij verwachten.”

Wat vond u ervan dat deze week ook Sihame El Kaouakibi de toxische sfeer in de politiek aanklaagde?

“Tja. (zucht) Ik kan me voorstellen dat het voor haar niet zo tof is, maar heeft ze daar niet zelf voor gezorgd?”

Is deze toxische sfeer koren op de molen van Vlaams Belang?

“Dat vrees ik wel, ja. Wat denk jij, als je ziet dat politici discussiëren over dingen zoals pipigate? Dat je niet serieus genomen wordt, toch? Maar de issues waar de kiezers van Vlaams Belang van wakker liggen, dat zijn ook de issues waar mijn vader van wakker ligt. (windt zich op) Maar mag ik eens wijzen op hun oplossingen? In Italië, waar extreemrechts aan de macht is, wordt adoptie door holebikoppels in vraag gesteld. Is dat waar we naartoe willen? Vlaams Belang twijfelt zelfs aan het recht op abortus. Dat is pas toxisch en dat wil ik bestrijden.”

Als het over asiel gaat, nemen de andere partijen het verhaal van Vlaams Belang over – misschien zelfs ook de uwe.

(kwaad) “Sorry, maar u kan toch niet zeggen dat wij hun narratief overnemen? Andere partijen wel, ja. Dat stel ik helaas ook vast. Maar wij niet.”

Maar u zit wel in een federale regering die de opvangwet aan haar laars lapt en vorige winter niet kon vermijden dat er kinderen op straat sliepen?

“Dat is vreselijk en onaanvaardbaar, absoluut. Maar wij zijn verdorie de enigen die daarvan wakker liggen! Er komt nu een winterplan met 2.000 extra noodopvangplaatsen. Hadden wij niet op tafel geklopt, dan was dat er niet gekomen. En trouwens: er is een groot verschil tussen wat Nicole de Moor (de bevoegde staatssecretaris, CD&V, red.) zegt en het effectieve beleid. Ook alleenstaande mannen worden opgevangen, hoor, ondanks haar stoere taal. Dat wil niet zeggen dat wij tevreden zijn over het beleid – helemaal niet zelfs.”

“Wij zijn verdorie de enigen die wakker liggen van de opvangcrisis! Waar zijn de socialisten?”

Wat als er deze winter opnieuw kinderen op straat slapen, stapt u dan wel uit de regering?

(ontwijkend) “Wij gaan ervoor zorgen dat dat niet opnieuw gebeurt. Het winterplan is daarom het minimum voor ons. En wat is volgens u het alternatief? Uit de regering stappen? Dan wordt het alleen maar erger. Dan verliezen de mensen op straat hun laatste bondgenoot aan tafel.”

Hebt u eraan gedacht de regering te verlaten?

“Dat debat is gevoerd, maar we zijn van oordeel dat we binnen de regering een groter verschil kunnen maken dan erbuiten. (feller) Het is Groen die ervoor zorgt dat er geen kinderen opgesloten worden. Mag ik dat ook eens zeggen?”

Is de keiharde conclusie niet dat héél weinig politici wakker liggen van deze mensen?

“Maar ik wel. Dit raakt mij persoonlijk. (stil) Ik lig hier wakker van. Letterlijk. De tentenkampen stonden hier om de hoek, hè. Ik ben met die mensen gaan spreken. Maar ik ga niet flauw doen: wij voelen ook dat we de enigen zijn. Waar zijn de socialisten? (zwijgt even) Als we een progressieve as vormen, zijn we tot zoveel mooie dingen in staat. Zie de windmolenparken op zee, zie de verhoging van de minimumpensioenen. Waarom doen we dat niet op vlak van asiel? Ik hoop dat u die vragen ook eens aan hen stelt.”

Afgesproken. De regering trekt volgende week in begrotingsconclaaf. Wat is voor uw partij de eerste prioriteit?

“U wil één iets? (denkt na) Dan zeg ik: de hervorming van de accijnzen. Dat is een cruciale stap in onze energietransitie die we nú moeten zetten. Dat wil zeggen dat elektriciteit goedkoper moet worden ten opzichte van fossiele brandstoffen zoals gas. Dat zal zorgen voor een lagere elektriciteitsfactuur en het zal mensen aanmoedigen om een warmtepomp te installeren, om te isoleren, enzovoort.”

Kan u dan akkoord gaan met de geplande btw-verhoging op zonnepanelen en warmtepompen?

“Néén. Dat zou een heel slecht idee zijn. Het btw-tarief is vorig jaar verlaagd naar 6 procent. Deze tijdelijk maatregel loopt eind dit jaar af. Wij willen dat die 6 procent definitief verankerd wordt. Dat zal een stevig debat worden, maar we zijn daar klaar voor. Als je wil dat iedereen mee kan, dan moet je dit soort maatregelen nemen. We gaan daarom ook opnieuw het nultarief voor openbaar vervoer op tafel leggen.”

De federale regering heeft een put van 18 miljard euro, wat weinig ruimte biedt voor nieuwe maatregelen. Bent u niet jaloers op de Vlaamse regering die wel haar centen op orde heeft?

“Dat is te makkelijk, hoor. De Vlaamse regering klopt zichzelf op de borst, maar hoe gaat het intussen met de mensen? (op dreef) Mijn buurjongen heeft al drie weken geen wiskunde gekregen, omdat er geen leerkrachten zijn. Er zijn mensen met een beperking die geen budget krijgen. Er zijn mensen die niet op hun werk geraken omdat er geen bussen rijden. De basisdienstverlening gaat naar de knoppen en dat wordt niet aangepakt. Ik kan daar heel lastig van worden. Maar wie een elektrische wagen kan betalen, krijgt wel een premie. Dat is geen langetermijnvisie.”

U kan toch niet geloofwaardig kritiek geven op de premie voor elektrische wagens als u zelf voor meer dan tien miljard euro fossiele brandstoffen subsidieert?

“Toch wel. Wij willen dat ook afbouwen, hè. Maar wat is het verschil? Dat de Vlaamse regering niet kijkt naar de noden van de mensen. Wie heeft de koopkracht het best beschermd in de corona- en de energiecrisis? Dat was de federale regering, hoor. De armoede is zelfs gedaald. Dáár gaat het over. En ja, dan kan je wijzen naar de begroting. Nu moeten we kijken hoe we het tekort kunnen minderen.”

Vindt u het niet zuur dat het budget voor fossiele brandstoffen vijf keer zoveel is als het budget voor ontwikkelingshulp?

“Ja, natuurlijk wel. Had ik graag verder gestaan op dat vlak? Já. Maar wij geven niet op. Volgende week zullen we voor de zoveelste keer de afbouw van de subsidies voor professionele diesel op tafel leggen. Het is mij een raadsel waarom anderen daartegen zijn. Het is goed voor het milieu én voor de begroting.”

Als u wil besparen, kan u ook schrappen in de subsidies voor religies. De federale overheid betaalt de lonen van priesters en imams.

“Interessant debat. Wij zijn al langer vragende partij om de burger zelf te laten beslissen – via zijn belastingbrief – welke religie hij wil steunen. Dat kan trouwens ook de vrijzinnigheid zijn. Maar ik zou de subsidies niet afschaffen. Want waar zullen zij dan hun geld halen? Dan verlies je daar controle over. Dat is iets wat mij zorgen baart.”

Ik weet niet of u naar ‘Godvergeten’ gekeken hebt, maar is het nog te rechtvaardigen dat de overheid deze instellingen financiert?

“Toch wel, om de controle te bewaren. Dé vraag is: hoe is het mogelijk dat de kerk dit zolang in de doofpot kon houden? Dat moet uitgespit worden en daarom vragen wij een onderzoekscommissie. (even stil) Ik moet de reeks nog bekijken, maar ik heb wel alle interviews met slachtoffers gelezen. Dat heeft me diep geraakt. Ik voel een diep degout tegenover het instituut. Die mensen wisten ervan en ze hebben gezwegen. Ze hebben elkaar beschermd. De kerk zal een heel sterk signaal moeten geven als ze dit leed ooit wil verzachten.”

“Ik wou aan politiek doen om dingen te veranderen, niet om mij bezig te houden met wildplassers”

Bent u eigenlijk gelovig?

“Niet zo. Het maakt alleszins geen groot deel uit van mijn leven. Soms wou ik wel dat ik gelovig was. Omdat er ook schoonheid in religie kan zitten. Omdat ik zie dat sommige mensen daar echt kracht en inspiratie uit halen. Dat is iets wat ik soms wel mis. Maar deze schoonheid staat mijlenver van de instituten.”

Ik wil nog eens terug naar uw geloof in Vivaldi. Waarom zei u op het Voka-debat neen tegen een heruitgave daarvan?

“De vraag was: wil je nog eens vijf jaar exact hetzelfde? Dan zeg ik neen. En waarom? Omdat wij meer hadden willen realiseren. Plus est en nous. En twee: omdat de sfeer te negatief was. Er is te veel ruzie geweest. Máár, en dat wil ik erbij zeggen: wij zijn fier op de dingen die we wél gerealiseerd hebben. Ik verwijs graag naar de energietransitie en de miljardeninvesteringen in de NMBS. Wij hebben, met de hefbomen die we zelf in handen hebben, gedaan wat we konden.”

Maar was dit nu de groenste regering ooit, zoals beloofd?

“Jawel, je kan dat niet ontkennen. Wij hebben meer gedaan voor het klimaat dan de vorige regeringen. Al was dat niet zo moeilijk. Maar ik geef toe: het was niet groen genoeg. Ik betreur vooral het uitblijven van een fiscale hervorming. Helaas zit er ook een destructieve partner aan tafel, waardoor we dit niet gerealiseerd krijgen (doelt op de MR, red.). Als wij in een volgende regering stappen, dan moet die nog groener zijn. Of die dan Vivaldi of Beyoncé heet, dat doet er veel minder toe.”

Is het dieperliggende probleem niet dat er te veel partijen nodig zijn? Dat maakt het moeilijk om grote hervormingen door te voeren.

“Ik ga niet ontkennen dat we de grenzen van het systeem bereiken. Het is inderdaad niet makkelijk met zeven partijen aan tafel. Maar opnieuw wil ik wijzen op de maatregelen die we wél genomen hebben. Die zijn niet min, hoor. Het grootste probleem is volgens mij dat de partijen elkaar niets gunnen.”

Bent u geen voorstander van blokvorming op links, zoals N-VA-voorzitter Bart De Wever op rechts wil?

“Ik zie dat in Nederland de PVDA (de socialisten, red.) en GroenLinks samen naar de kiezer trekken. Dat is een mooi en inspirerend experiment. Máár: ik zie het hier niet direct gebeuren. De verschillen tussen Vooruit en Groen zijn te groot. Wij kijken niet op dezelfde manier naar de samenleving. Wij zouden nooit voorstellen doen om kindergeld af te pakken. Ik vind wel dat we meer moeten samenwerken. Een sterke progressieve as is tot heel mooie dingen in staat. We bewijzen dat ook in de steden waar we samenwerken. En waar we dat niet doen, gaat het slechter.”

Was u verrast dat Vooruit-voorzitter Conner Rousseau niet met u in debat wou gaan voor deze krant?

“Neen, want hij wil dat nooit doen. Ik begrijp dat niet. Het zou net een sterk signaal kunnen zijn. En bovendien: ik val wel mee, toch?” (lacht)

Wanneer zal u een tevreden covoorzitster zijn op verkiezingszondag 9 juni?

“Als we minstens het resultaat van vorige keer evenaren (ongeveer tien procent, red.). Dat is de ambitie. Maar ik hoop evenzeer dat we erin slagen om het thema ‘eerlijk klimaatbeleid’ bovenaan de agenda te zetten. Want dáár moet het over gaan.”

Ik moet u nog proficiat wensen. U bent enkele maanden geleden getrouwd. Wat doet dat met u?

“Dank u. Veel verschil merk ik eigenlijk niet. Ik moet helaas nog altijd de vuilniszakken buiten zetten. Oei, dat zal mijn man niet graag lezen.” (lacht)