Vlaams minister Lydia Peeters legt een nieuw en innovatief verkeersveiligheidsplan op tafel: “Gedaan met palaveren: het aantal doden moet omlaag”

Ze wil afgerekend worden op het aantal verkeersdoden, niet op de zonnepanelen. Dat zegt Vlaams minister Lydia Peeters. De Open VLD-politica, bevoegd voor mobiliteit, finaliseert een innovatief plan dat voor een drastische daling moet zorgen. Onder meer drones zullen ingezet worden om rijgedrag te bestuderen. Maak kennis met een Limburgse advocate die niet voorbestemd was om minister te worden.

MIA, dat is de wervende naam van het project: Mobiliteit Innovatief Aanpakken. Het is een enthousiaste Lydia Peeters die vertelt over de technologie die zal ingezet worden in het verkeer. Artificiële intelligentie, camerabeelden, drones, noem maar op. “We willen onderzoeken hoe bestuurders zich aan bepaalde verkeerspunten gedragen. Dat moet voorkomen dat er nieuwe gevaarlijke punten ontstaan, de zogenaamde zwarte punten.”

Een eerste proeftuin gaat halfweg april van start, in Limburg (vervoerregio Limburg). Een tweede volgt even later in West-Vlaanderen (vervoerregio Midwest).

MIA is symbolisch voor het nieuwe verkeersveiligheidsplan dat tegen de zomer klaar moet zijn. Dat plan moet ook deze ‘onbekende minister’ op de kaart zetten. Een drastische daling van het aantal verkeersdoden is haar topprioriteit, zegt het Limburgse boegbeeld van de liberalen. “Ik wil voor een echte trendbreuk zorgen. We moeten sneller handelen, beter samenwerken en meer handhaven: dat worden drie speerpunten. Naast educatie natuurlijk: dat blijft belangrijk.”

U wil naar nul verkeersdoden tegen 2050. Kan dat?

Europa wil dat. Voor mij is dat te laat. Ik wil dat doel vroeger bereiken. (op dreef) Ik wil vooral sneller werken. Gedaan met palaveren. Ik ben een ongeduldig type. Mijn administratie weet dat al. Het moet vooruit gaan voor mij. (lacht) Lokale besturen botsen op veel te veel belemmeringen om kleine werken door te voeren. Een zebrapad bijvoorbeeld. Of de verbreding van een fietspad. Het duurt veel te lang. Dat moet écht anders. Ik heb van de lokale besturen 800 knelpunten doorgekregen op schoolroutes. Wel, volgend jaar moeten die allemaal weggewerkt zijn.

Eén van die punten is in Schoten, waar vorige maand een meisje van zeven verongelukte op de fiets op weg naar school. Wat doet dat met u?

Dat is kippenvel. Ik kreeg tranen in de ogen toen ik dat las. En zó waardig dat die ouders reageerden. Hier treft niemand schuld, zeiden ze. (even stil) Dat zijn verhalen die mij diep raken. Het is onaanvaardbaar dat kinderen sterven op weg naar school.

Ik zal u iets bekennen. Ik ben bang voor de dag dat mijn dochters, nu 6 en 8, met de fiets naar school gaan.

Dat is herkenbaar. En dat is heel erg. Ik heb één dochter, Stefanie. Ze is 15 en fietst ook naar school. Vooral toen ze kleiner was en een grote gewestweg moest oversteken, was ik dikwijls bang. Het is gebeurd dat ze een halfuur te laat thuiskwam en ik helemaal in paniek was. Bleek dat ze even met een vriendinnetje was blijven praten. (even stil) Het zou niet mogen dat we daarvoor bang zijn. Onze kinderen moeten veilig naar school kunnen fietsen. Soms zijn dat maar kleine ingrepen, hoor. Maar vandaag blijven die liggen. Dat frustreert mij mateloos.

Zelfs in het coronajaar 2020 vielen er 484 verkeersdoden in ons land. Hoe verklaart u dat?

Dat zijn afschuwelijke cijfers. We doen het écht slecht. Ik heb het beleid laten doorlichten toen ik minister werd. Er zijn veel fouten vastgesteld. Wegen die te traag hersteld worden. Onveilige fietspaden waar niemand voor bevoegd is. Een gebrek aan handhaving. (windt zich op) Al die trajectcontroles die niet werken: dat kan toch niet? Ik ben blijven zagen tot die allemaal aangesloten werden op het netwerk. Dat zijn allemaal pijnpunten die we moeten aanpakken. Ook het rijgedrag speelt een rol.

Eind 2019 telde Vlaanderen 314 zwarte punten. Hoeveel hebt u er al weggewerkt?

Dat kan ik helaas niet zeggen. Dat is een dynamische lijst die voortdurend evolueert.

Mag ik dat vreemd vinden?

Ja. Dat is zelfs deel van het probleem. Je hebt eigenlijk een lijst nodig die je kan afvinken. Ik zal dat doen met de 800 punten van de lokale besturen. Maar minstens zo belangrijk is het voorkomen van nieuwe zwarte punten. Vandaar MIA. We hébben innovatieve toepassingen: laat ons die ook gebruiken.

Wat met onze privacy? Zal die drone ook filmen wie in onze wagen zit?

Verkeersveiligheid is dé prioriteit in deze. Maar wees gerust: wie in de wagen zit, of wat u daarin doet, dat boeit ons niet. We willen het gedrag onderzoeken van bestuurders in bepaalde situaties. Dat zal ongevallen voorkomen.

Alcohol is een grote killer. Dat speelt een rol in één op de vier dodelijke ongevallen. Wat vindt u van zerotolerantie?

Dat kan voor mij. Al sla ik liever op tafel voor een grotere pakkans. Zerotolerantie heeft weinig zin als de pakkans klein is. De handhaving is het sluitstuk van een sterk verkeersveiligheidsbeleid. We doen dat trouwens niet om boetes te innen, maar om mensen aan het denken te zetten. Ook sensibilisering is belangrijk. De BOB-campagne is goed, maar het moet meer zijn voor mij.

Zijn de boetes hoog genoeg?

Dat denk ik wel. We moeten de mensen niet in armoede storten. Vooral de pakkans moet omhoog. We geven daarom de lokale besturen de kans om zelf GAS-boetes in te voeren voor overtredingen in zone 30 en 50.

Een andere killer is snelheid. Waarom geen zone 30 invoeren in élke bebouwde kom zoals Groen en SP.A voorstellen?

De Vlaamse overheid moet dat niet opleggen, vind ik. Ik heb niets tegen de invoering van zone 30, maar ik geloof in de lokale autonomie. De burgemeesters en de lokale politie zijn het best geplaatst om daarover te oordelen.

Is verkeersveiligheid uw eerste prioriteit als minister?

(kordaat) Já. U mag me hierop afrekenen. Ik kleef daar liever geen cijfer op, omdat élke dode afschuwelijk is. Maar het aantal moet drastisch omlaag. Dat is trouwens al langer een grote gevoeligheid van mij. Dilsen-Stokkem telde het meeste verkeersdoden van Limburg toen ik burgemeester werd. Ik heb véél moeten klagen en zagen om dingen gedaan te krijgen. Ik weet waar de pijnpunten liggen. (op dreef) Je kan deze prioriteit niet los zien van het fietsbeleid. Voor de opmaak van het Vlaamse relanceplan werd mij gevraagd wat mijn focus zal zijn. Mijn antwoord: fietsinfrastructuur. We investeren dit jaar 335 miljoen euro. Dat is 200 miljoen euro meer dan drie jaar geleden. Dat is weer die trendbreuk. Fietsen moet eindelijk veilig zijn.

U bent een weinig zichtbare minister. Hoe komt dat?

Tja. (lacht) Ik kan mezelf niet goed verkopen, krijg ik soms te horen. Dat kan kloppen. Ik ben meer dossiervreter dan tafelspringer. Misschien moet ik de media meer opzoeken. Als de mensen niet weten wat je doet, dan kan het lijken alsof je niets doet. (denkt na) Ik vond wel dat mijn partij een belangrijk signaal gaf door mij minister te maken. Oef, je moet dan toch geen tafelspringer zijn, ook een backbencher maakt kans. Ook onze achterban waardeert dat, voel ik.

Was minister worden een kinderdroom?

Néén, hoezeer ik ook gecharmeerd was toen de vraag kwam. (lacht) Ik wou ook als kind problemen oplossen. Zo zit ik in elkaar. Het is daarom dat ik advocate ben geworden. Maar politica, neen. Mijn vader zat in lokale politiek. Wij waren met drie zussen thuis. De enige die zeker níet in zijn voetsporen zou treden, was ik. (lacht) Maar kijk: ik ben intussen twintig jaar burgemeester. En ik doe het ongelooflijk graag. U hoeft van mij geen grote filosofische beschouwingen te verwachten. Ik wil wél oplossingen voor de problemen van de mensen. Ik voel veel passie en ambitie.

U was de opvolger van Bart Tommelein als Energieminister. U hebt de omstreden regeling voor de terugdraaiende teller ingevoerd. Hoe kijkt u daarop terug?

(blaast) Ik werd minister in januari. Dat was amper vier maanden voor de verkiezingen. De digitale teller was het enige grote dossier dat overbleef. Dat decreet lag al van de zomer in het parlement. Na vele maanden debat werd er een oplossing gevonden, waar geen énkele partij tegen stemde. Wie ben ik dan om te zeggen: ‘ho, stop maar, dat moet anders’? Zo werkt het niet. Ik heb me ingeschreven in de breed gedragen oplossing van het parlement.

Veel mensen zijn woedend op uw partij. Hebben ze gelijk?

Ze zijn terecht woedend, omdat ze moeten kunnen vertrouwen op de overheid. (wikt haar woorden) We hadden dat dossier nóg beter ter harte moeten nemen. De VREG, de regulator, was niet tevreden over de oplossing. We wisten dat vooraf. Dat is iets wat ik geleerd heb. Ik had echter niet verwacht dat het Grondwettelijk Hof de regeling zou schrappen op basis van een advies van de Raad van State.

Hebt u aan ontslag gedacht?

Ik ben niet meer bevoegd voor energie. Dat maakt een verschil. Ik voelde me ook gesteund door mijn partij. Die liet onmiddellijk weten dat dit niet de schuld kan zijn van iemand die amper twee maanden minister is. (even stil) Ik heb wel wakker gelegen van dat dossier. Ik heb daar veel mails over gekregen. Dat zoveel mensen zo kwaad zijn, dat raakt mij natuurlijk. Maar nu moeten we vooral kijken naar de toekomst. Ik ben blij dat er een oplossing op tafel ligt.

De belastingbetaler, ook die zonder zonnepanelen, moet opdraaien voor de compensatieregeling van een half miljard euro. Wat vindt u daarvan?

Dat is een keuze die gemaakt is. Dat bedrag zal komen uit de algemene middelen. Er komt dus geen extra belasting en dat bedrag wordt niet toegevoegd aan de energiefactuur.

Maar dat geld kan niet gebruikt worden voor andere noden.

Dat is zo. En dat is zuur. Voor iedereen. Dit is geen goed verhaal. (zwijgt)

Uw voorzitter Egbert Lachaert vindt de compensatie niet genoeg. Wat vindt u?

(afgemeten) De oplossing die op tafel ligt, wordt gedragen door élke regeringspartij. Dat moet duidelijk zijn. Mijn voorzitter bedoelt dat die onvoldoende is voor de mensen die veel geïnvesteerd hebben in warmtepompen en dergelijke, en dat klopt ook. Ik heb begrepen dat Zuhal Demir (N-VA, vandaag bevoegd voor energie, red.) ook voor die mensen aan een oplossing werkt.

Uw partij beleeft woelige weken. De zonnepanelen, de zaak-Sihame, Van Quickenborne die de avondklok verdedigt: dat zorgt voor onvrede in de achterban. Wat denkt u daarvan?

Ik wil niet alle dossiers op één hoop gooien. Ik denk dat er algemeen veel onvrede is onder de bevolking. Zie de verkiezingsuitslag. Corona zal die onvrede nog versterkt hebben, vrees ik. Het verhaal van Sihame is pijnlijk. Zij zou het vermoeden van onschuld moeten genieten, maar haar proces is al gemaakt in de media. Los daarvan: ik heb me nooit goed gevoeld bij het verhaal van de witte konijnen en al zeker niet als blijkt dat zij extra voordelen krijgen. Tegelijk ben ikzelf het beste bewijs dat mijn partij ook backbenchers kansen durft geven. (denkt na) Wat de avondklok betreft: dat valt inderdaad niet te rijmen met liberalisme. Maar ik ken Vincent: dat is iemand die het liberale gedachtegoed hoog in het vaandel houdt. Hij zegt dat niet zomaar. Hij zegt dat omdat hij wil dat andere sectoren weer open kunnen.

Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) stelt de avondklok wel in vraag.

(feller) Maar ik ben ook niet gelukkig met de avondklok, hé. Toch vrees ik dat we nog even moeten volharden. Dit is een ongeziene crisis. We moeten nu vooral niet aan opbod doen tegen elkaar. Dat komt niemand ten goede.

Nog één iets, wat ik niet begrijp: u bent voorstander van een kilometerheffing, experten zeggen dat dat goed is voor economie en milieu, maar toch voert u dat niet in. Kan u dat uitleggen?

Graag. (lacht) Een slimme kilometerheffing is een verschuiving van de belasting op bezit naar verbruik. Dat is volgens mij een goede maatregel, op voorwaarde dat de mensen alternatieven hebben. We moeten daarom eerst investeren in fietspaden, openbaar vervoer, combimobiliteit, noem maar op. Dat is nu mijn prioriteit. Ik wil dat klaar hebben in 2024. Dan kan er opnieuw gesproken worden.

De Brusselse regering, waar uw partij in zit, voert dat wel al in.

(fel) En dat is een platte belastingverhoging. Ze zeggen zelf dat er nog zoveel investeringen nodig zijn in openbaar vervoer en fietspaden. Ik vind dat niet kunnen. Ik wil de omgekeerde weg volgen.