PVDA-voorzitter Peter Mertens is vlijmscherp voor de openbare omroep, de concurrenten van Vooruit en het coronabeleid: “Ik begrijp de revolte van de horeca en de cultuur”

Dat u een uitzonderlijk interview voor u liggen hebt. PVDA-voorzitter Peter Mertens schaart zich namelijk aan de kant van Jean-Marie Dedecker en is kritisch voor zijn vriend Marc Van Ranst. De radicaal-linkse partij lijkt een versnelling hoger te schakelen in deze crisis. Mertens hekelt ‘het gevaarlijke spel’ van de openbare omroep en waarschuwt voor een sociale bom. Conner Rousseau krijgt dan weer het advies om een blik inhoud open te trekken in plaats van een blik bier.

De oppositie komt amper aan bod in deze coronacrisis. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Antwerpen dat de journaals van VRT en VTM onder de loep nam. Ze krijgt amper twee procent van de politieke spreektijd, terwijl dat in normale tijden tien à vijftien procent is. “Dat is onbeschoft weinig”, zucht Peter Mertens. Zijn PVDA zit zowel federaal als Vlaams in de oppositie. “Dat is zelfs een democratie onwaardig. ( kwaad ) Wat willen onze zenders? Dat we allemaal de grote leider volgen? Ik ben geschokt door het onderzoek. Wij waren de tweede winnaar van de verkiezingen. We zijn een springlevende partij. Dat blijkt ook uit de peilingen. En toch worden we zelden gehoord. Dat is een schande.”

Dat een viroloog zoals Marc Van Ranst meer te vertellen heeft over deze crisis dan u, lijkt de redenering van de openbare omroep.

“( pikt fel in ) Dat is zever in pakskes. Wetenschappers kunnen de oppositie niet vervangen. Het is goed dat er experten aan bod komen. Zij bieden een inhoudelijke meerwaarde. Maar zij hebben geen mandaat om de regering onder vuur te nemen. De oppositie moet óók aan bod komen. Zeker in crisistijden is een politiek debat broodnodig. Er worden grondrechten ingeperkt, hè. Dat smeekt om een debat.”

Belt u soms zelf naar de VRT?

“Soms wel, ja. Dan worden er loze beloftes gemaakt. Nu goed: je kan dat de individuele journalisten niet kwalijk nemen. ( denkt na ) Het is blijkbaar de bredere visie van de VRT om de regering te volgen en niet naar de oppositie te luisteren.”

Dat het Vlaamse nieuws lijkt op dat van Rusland en China, liet onderzoeker Stefaan Walgrave noteren. U bent goed geplaatst om die vergelijking te maken.

“( grijnst ) Wat hij zegt, klopt wel. Het doet me inderdaad denken aan autoritaire regimes. De zenders spelen een gevaarlijk spel. Door de oppositie te bannen, voeden ze de antipolitiek. Veel mensen zijn kwaad op het beleid. Omdat ze geen andere stemmen horen, denken ze dat alle politiekers op dezelfde manier redeneren.”

Wat zou uw meerwaarde zijn in het debat?

“De ongelijkheid aanklagen. Dit virus is géén democratisch virus, zoals de andere partijen beweren. Het is een klassenvirus. ( op dreef ) Wie geen tuin heeft, wordt harder getroffen dan wie in een villa woont. De rekkenvuller wordt harder getroffen dan de CEO. De armen worden harder getroffen dan de rijken. Wij zijn de enige partij die dat aanklaagt. Bovendien lopen we achter de feiten aan. We zijn voor de oplossing volledig afhankelijk van de farma-multinationals. Dat is geen goed beleid.”

Wat zou u dan doen?

“De patenten opheffen. Dat zou hét verschil maken. Dat zou betekenen dat ook andere bedrijven toegang krijgen tot de formule om het vaccin te maken. Als we het virus willen verslaan, moeten we de hele planeet vaccineren, hoor. Anders laten we de deur open voor nieuwe varianten.”

Hoe staat u tegenover de versoepelingen?

“De gezondheid staat voorop. Het virus moet eraan. Als je dat wil, kan je niet alle kranen opendraaien. Helaas is de regering het evenwicht kwijt. Het is altijd dezelfde kraan die openstaat: die van de grote industrie. De horeca en de cultuur zijn de grootste slachtoffers daarvan. ( benadrukt ) Dat er revolte komt in die kringen, ik kan dat begrijpen, hoor. Echt waar. Ik heb begrip voor de uitbaters die foert zeggen en toch open doen op 1 mei.”

Straks geeft u de rechtse rebel Jean-Marie Dedecker nog gelijk.

“Absoluut zelfs. Op dat ene punt, hé. Anders nooit. ( lacht ) Als zelfs virologen zeggen dat de terrassen op een veilige manier open kunnen, waarom zou je dan nog wachten? Een nieuw uitstel zou echt not done zijn tegenover die mensen. Het is trouwens niet alleen in Middelkerke dat het verzet groeit. Ook in Luik hoor je die stemmen. Het is dringend tijd om een andere kraan open te draaien.”

Was het overlegcomité van vrijdag een maat voor niets?

“Inderdaad. De regering slaagt er niet in om hoopgevende perspectieven aan te bieden. Dat weerspiegelt de aanpak van bij het begin. We mogen wel als sardienen in een blik op de tram naar het werk, maar we mogen niet naar de cinema en het theater, zelfs niet als dat kan met respect voor de gezondheidsvoorschriften.”

Vooral minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) staat op de rem voor versoepelingen. Vindt u hem te streng?

“Ja. Ik mis empathie en evenwicht. Dat hij de focus legt op gezondheid, is goed. Dat is ook onze focus. Wij staan met Geneeskunde voor het Volk al een jaar lang met onze voeten in de modder. Maar dat mag niet de énige focus zijn.”

Als u het virus wil verslaan, zou u dan niet beter alle kranen dichtdraaien?

“Neen. Laat ons eindelijk eens verstrengen op de werkvloer, waar de grootste besmettingshaarden zitten. De grote industrie wordt amper gecontroleerd. Die kraan moet dicht. Dat zal ruimte creëren voor horeca, cultuur en jeugd. Dat zijn onze prioriteiten. Deze crisis heeft ook mentale gevolgen, hè. De regering lijkt te vergeten dat mensen sociale wezens zijn. Wij hebben sociale contacten nodig.”

De Koninklijke Vlaamse Schouwburg heropent maandag de deuren met een theatervoorstelling, ondanks het verbod. Steunt u ook deze rebellie?

“Ik heb begrepen dat dat op een veilige manier zal gebeuren. Dus ja, dat kan op mijn sympathie rekenen. Een beetje rebellie moet kunnen. Als iedereen altijd braaf was geweest, dan was er vandaag geen stemrecht voor vrouwen en geen sociale zekerheid voor arbeiders. Het moet natuurlijk veilig kunnen.”

Wat vindt u van La Boum?

“Dat is iets anders. Een samenkomst van duizenden mensen is sanitair niet verantwoord, dus dat vind ik niet goed. Maar dat jongeren willen rebelleren, kan ik wel begrijpen. Ook zij worden vergeten. Voor de sociale ontwikkeling van een tiener is de leeftijd van vijftien jaar cruciaal. Eenzaamheid op die leeftijd kan blijvende gevolgen hebben. Helaas is ook dat geen focus van de regering.”

U bent goed bevriend met Marc Van Ranst die geen kranen wil open draaien. Zet dat u niet in een moeilijke positie?

“( afgemeten ) Hij is een goede kennis, dat klopt. Maar hij hanteert in deze crisis een virologische visie op de zaak. Dat is niet altijd mijn visie. Ik moet ook met andere aspecten rekening houden.”

Hij is wel de belichaming van het beleid.

“Dat is zo. ( aarzelend ) Het leven kan soms raar lopen. Enkele jaren geleden schreef hij nog een prachtig voorwoord voor mijn boek Graailand . We stonden toen helemaal op dezelfde lijn. ( even stil ) Dat is vandaag niet het geval. Ik ga dat ook niet ontkennen. Onze stellingnames staan soms loodrecht tegenover elkaar.”

Hoort u hem nog?

“Dat is lang geleden. Maar ik zie hem vaak op televisie. ( glimlacht )”

En zeggen dat velen denken dat hij in 2024 op uw lijst zal staan.

“Neen, dat is niet aan de orde. Laat ons eerst maar deze pandemie overwinnen. ( zwijgt )”

Terug naar het beleid. Sinds oktober zitten er vier linkse partijen in de federale regering. Ziet u een verschil?

“Amper, en dat is een grote ontgoocheling. In 2014 kwam de rechtse regering-Michel aan de macht. In de vier daaropvolgende jaren zijn er veel grondige debatten gevoerd onder linkse partijen en vakbonden. ( op dreef ) We waren het allemaal eens dat er een échte breuk nodig is op vlak van lonen, pensioenen en hoge vermogens. Als links opnieuw aan de macht kon komen, dan zouden die drie domeinen dé prioriteiten zijn. Maar wat lees ik in het regeerakkoord? Niets van dat alles.”

De pensioenen worden opgetrokken naar 1.500 euro netto. Dat is niet weinig.

“Ik vrees dat het bruto wordt, pas in 2024 en alleen voor een carrière van 45 jaar. Met andere woorden: dat wordt een lege doos. Wordt de pensioenleeftijd opnieuw verlaagd? Néén. Wordt er een vermogensbelasting ingevoerd? Néén. Worden de lonen verhoogd? Ja, met 0,4 procent. Dat is de arbeiders uitlachen. De regering kiest onbeschaamd de kant van de werkgevers. ( feller ) En er komt nog een sociale bom aan, hè. Wie het voorbije jaar tijdelijk werkloos was, zal een onaangename verrassing te zien krijgen op zijn belastingbrief. De regering wil namelijk een deel van het geld recupereren. Een half miljoen mensen zullen worden getroffen.”

De regering weerlegt dat. Dat zal maar beperkte impact hebben.

“Wel, ik vraag iedereen om straks een foto te trekken van zijn belastingbrief. Dan zullen we zien wie gelijk heeft. Dit wordt iets van de grootteorde van de zonnepanelen. Wij dienen alvast een wetsvoorstel in om die onrechtvaardigheid te schrappen. Ik ben benieuwd wie zal volgen. ( denkt na ) Neen, ik ben ontgoocheld in de linkse partijen. En ik niet alleen. Ook in vakbondskringen voel ik de kwaadheid: over de regering, maar ook over het marketingtaaltje van Conner Rousseau ( voorzitter van Vooruit, red ). Het zit diep, hoor. Anders waren de vakbonden niet op straat gekomen. Het beleid is fundamenteel onrechtvaardig.”

Wat vindt u trouwens van de omvorming van SP.A naar Vooruit?

“( blaast ) Dat is marketing. Ik ben op dat vlak wellicht old-school . Ik vertrek liever vanuit inhoud, vanuit een visie op mens en maatschappij. Ik hoor zelfs dat Rousseau op 1 mei blikjes bier zal uitdelen van het merk Vooruit. ( droog ) Hij zou beter eens een blik inhoud opentrekken.”

Wat schuift u naar voren op 1 mei?

“Wij zullen hameren op het woord respect. We vragen respect voor de mensen die ons door deze crisis helpen, voor de mensen die al een jaar hun nikkel afdraaien. Dat respect moet zich vertalen in een ernstige loonsverhoging. Grote bedrijven zoals bol.com draaien gigantische winsten, terwijl de pakjesbezorgers aan hongerlonen werken. Dat kan niet. Wij eisen boter bij de vis.”

Iets anders. Het zijn woelige weken in Antwerpen. Hoe beleeft u de zaak-Sihame El Kaouakibi?

“Met stijgende verbazing. Als je denkt dat je alles hebt gezien, dan duikt er weer een nieuwe factuur op. Dat is een typisch voorbeeld van de uitwassen van het kapitalisme. Zelfs politici worden gekocht. ( cynisch ) Een visie? Dat doet er niet toe. Het is de blingbling die telt. Ik ben benieuwd hoe lang burgemeester Bart De Wever (N-VA) nog buiten schot kan blijven. Als Sihame hem in een persoonlijke brief een extra subsidie van 1,6 miljoen euro vraagt voor haar feestzaal, dan krijgt ze dat gewoon. Dat is écht niet normaal.”

Vindt u dat hij ontslag moet nemen?

“Als die subsidie is toegekend zonder goedkeuring van de dienst vastgoed, en daar lijkt het op, dan moet hij inderdaad ontslag nemen. Dan moet het volledige college ontslag nemen. We hebben het integriteitsbureau gevraagd om dat te onderzoeken.”

In 2003 nam het college ontslag na de Visa-affaire. Ziet u gelijkenissen?

“Toen ging het om zelfverrijking van schepenen en burgemeester. Dat is vandaag niet het geval. De gelijkenis is dat er onwaarschijnlijk laks wordt omgegaan met belastinggeld. En deze keer gaat het over veel grotere bedragen. De stad zegt dat ze bedrogen wordt. Dat klopt ook. Maar het systeem-De Wever werkt bedrog in de hand. Een vzw die 500 euro krijgt, wordt tot in de details gecontroleerd. Een organisatie die miljoenen krijgt, wordt vrijgelaten.”

U zit ook mee in het bad. Uw partij steunde die subsidies.

“( feller ) Dat klopt niet. De subsidies voor de dansgroep hebben we goedgekeurd, maar we hebben tégen de budgetwijziging van 1,6 miljoen euro gestemd. Dat is natuurlijk de truc van De Wever. Hij zou hier graag een collectieve verantwoordelijkheid van maken. Maar dat zal hem niet lukken.”

Dat belooft voor de gemeenteraad van maandag.

“Het wordt een hevige gemeenteraad. Met veel afleidingsmanoeuvres. Zelfs de keizer van Oostende wordt ingeschakeld ter verdediging van Sihame ( doelt op Johan Vande Lanotte, red ). Het is een echte soap geworden.”

Dankzij die soap mocht uw partij vorige zondag wel nog eens naar openbare omroep.

“( lacht ) Dat klopt. Ik was verrast en verheugd.”