Peter Wouters, de topman van Beweging.net: “Dankzij de vakbonden zijn er hier geen sociale onlusten”

De ene dag staken tegen de politiek, de andere dag meer respect vragen voor de stiel: only in Belgium. En tóch is het logisch, benadrukt Peter Wouters, topman van Beweging.net. De machtige christelijke zuil pakt komende week uit met een opvallende campagne ‘Pro Politiek’. Wij hebben een uitgebreid gesprek over de stand van het land.

Beweging.net is de naam van het vroegere ACW. Een netwerk van elf christelijke organisaties. Een machtig orgaan in de geschiedenis van ons land. Tot op vandaag. Bekende leden zijn de vakbond ACV, de CM, de jeugdvereniging KAJ, Femma en Okra. Voorzitter van het netwerk is Peter Wouters, een man van de Kempen die in Kortenaken woont. Een gemoedelijk man met een mening, geen tafelspringer. We hebben afspraak in Gent, waar de vakbond haar tweejaarlijks congres organiseert.

Een zuil, is dat niet iets van de vorige eeuw?

“Jawel. De tijd van de drie zuilen en de drie partijen is voorbij. Onze voedingsbodem van toen, het christendom, heeft vandaag geen aantrekkingskracht meer. De waarden van toen blijven wel overeind. Strijden tegen onrecht, bijvoorbeeld. Engagement in het verenigingsleven. Deze waarden zijn de lijm van onze organisaties. Maar het woord zuil is inderdaad achterhaald. Ik gebruik liever het woord middenveld .”

Vorig jaar brak u ook met de partij CD&V. U wou meer samenwerken met Groen en Vooruit. Hoe verloopt dat?

“Dat is in volle evolutie. Onze studiediensten hebben al enkele keren vergaderd met hun studiediensten. Dat verloopt goed. Maar wij hebben niet gebroken met CD&V, integendeel. Het is nog altijd met CD&V dat we de meest intense relaties onderhouden, en maar goed ook. We mogen onze geschiedenis niet vergeten.”

Is die relatie niet aangetast na die koerswijziging?

“Neen. Al sinds de jaren tachtig zit er spanning op die relatie. Dat wil zeggen: met sommige mensen is de relatie goed, met anderen minder. Dat is niet veranderd omdat wij nu af en toe aan tafel zitten met Vooruit en Groen. Wij hebben bijna vier miljoen leden in Vlaanderen. Veel van deze mensen verwachten ook dat wij toenadering zoeken tot andere partijen. Maar we doen dat niet lukraak, hè. Er moet een gemeenschappelijke sokkel zijn. Wij gaan niet samenwerken met Vlaams Belang.”

Was het ook geen vaandelvlucht omdat CD&V op de dool is?

“Neen. Ik heb deze zomer onder vier ogen gesproken met Sammy Mahdi. We kunnen het op veel terreinen goed met elkaar vinden. Lees onze manifesten en lees die van CD&V: wij delen dezelfde visie op de samenleving. CD&V moet daarom onze eerste partner blijven. Ik hoop dat dat ook de ambitie van Sammy is.”

Denkt u in 2024 nog evenveel impact te hebben op de lijstvorming als vroeger?

( glimlacht ) “Als we goede mensen leveren, dan is het toch normaal dat we impact hebben? Dat is een win-win voor iedereen. En ik ben ervan overtuigd dat we opnieuw goede mensen kunnen leveren. We plannen trouwens een nieuwe reeks bijeenkomsten om geëngageerde mensen op te leiden voor de politiek. Impact is geen vies woord voor mij. Een sterk middenveld is cruciaal in een gezonde democratie.”

Zal u alleen aan CD&V mensen leveren of ook aan andere partijen?

“Dat is een goede vraag. Die kwestie is nog niet voorgevallen. Wellicht zal dat vroeg of laat op mijn bord komen. Dan zal ik daar eens goed over nadenken.”

Komende week pakt uw netwerk uit met een opvallende campagne ‘Pro Politiek’. Dat moet u even uitleggen.

“De politiek kampt met een negatief imago. Dat blijkt ook uit een enquête die wij afgenomen hebben bij meer dan zeshonderd mandatarissen van verschillende partijen. Velen geven aan dat ze als loslopend wild beschouwd worden. Dat ze een pispaal zijn geworden, vooral op sociale media. Dat is dramatisch voor onze democratie. Wij willen het politiek engagement eens op een positieve manier in de verf zetten. Dat is de ambitie van onze campagne.”

Is dat de taak van het middenveld?

“Ja, want de democratie belangt ons allemaal aan. Ik voorspel u: het zal in 2024 héél moeilijk worden om alle lijsten gevuld te krijgen. Dat is het gevolg van het negatief imago. Dat is een zorgwekkende evolutie. Wij willen daar iets aan doen. Zal de bagger daarmee verdwijnen? Neen, die illusie heb ik niet. Maar ik hoop wel dat we het mandaat een beetje aantrekkelijker kunnen maken.”

Is het probleem niet dat we allemaal te veel verwachten van de politiek, waardoor we per definitie altijd ontgoocheld zijn?

“Goede opmerking. Dat is zeker een factor waar we allemaal goed moeten over nadenken. Maar ik kijk ook naar het systeem. Veel mensen beginnen met grote ambities aan een politiek engagement, maar eens de coalities gevormd zijn, wordt van hen verwacht dat ze zwijgen. Het zwijgakkoord van de meerderheidspartijen in het Vlaams parlement is het beste voorbeeld. Het grootste probleem is volgens mij de macht van de politieke partijen. De particratie verzwakt de democratie en op termijn zal ze ook zichzelf verzwakken, want de partijen zullen geen mensen meer vinden.”

Zouden ook de media moeten bezinnen? Een overlegcomité wordt bijna als een voetbalwedstrijd verslagen, waar winnaars en verliezers zijn.

( knikt ) “En wie zijn de winnaars? De partijen die het meeste airplay claimen. Er wordt meer gesproken over de verwachtingen voordien dan over de beslissingen nadien. Dat is niet gezond voor het politieke bedrijf.”

Kijkt u ook in eigen boezem? Voortdurend dreigen met stakingen, helpt de politiek ook niet vooruit.

“Deze campagne is het beste bewijs dat we in eigen boezem kijken. Wij willen niet aan de zijlijn staan roepen. We hebben enige tijd geleden binnen onze organisatie ook afgesproken dat we alleen kritiek leveren als we ook oplossingen hebben.”

Vindt u het goed dat het ACV in volle economische crisis dreigt met een algemene staking?

( wikt zijn woorden ) “Het is cruciaal dat de overheid in deze crisis de belangen van de bedrijven en de werknemers even ernstig neemt. Door het woord staking in de mond te nemen, wou Marc Leemans ( ACV-voorzitter, red ) zeker zijn dat ook de belangen van de werknemers op tafel zouden komen. Hij wou de ernst van de situatie in de verf zetten. Ik heb daar begrip voor. Dat is ook zijn taak.”

U klinkt wel voorzichtig.

“Omdat ik liefst geen staking zou zien op 9 november. Ik zou liefst hebben dat de crisis opgelost wordt. Maar de situatie is ernstig, hoor. Veel mensen kunnen het niet meer behappen. Ze zijn echt woedend. Ik ken onze vakbond heel goed. Zij dreigt niet zomaar met een staking. Als ze dat doet, dan heeft ze goed nagedacht over de gevolgen. In veel landen zijn er sociale onlusten aan het uitbreken. Dat dat in België niet gebeurt, is dankzij onze vakbonden. Zij slagen erin de woede te kanaliseren. Maar een vakbond mag niet te vriendelijk zijn. In die zin is het dreigement logisch.”

Kan de politiek de energiecrisis oplossen, volgens u?

“Dat is de juiste vraag. Ik denk daar ook veel over na. Een individuele staat is relatief onmachtig geworden in internationale kwesties. Maar in deze energiecrisis kan de politiek wél iets doen. Ze heeft al iets gedaan. Veel zelfs. De btw-verlaging, bijvoorbeeld. En de uitbreiding van het sociaal tarief. Dat gaat over veel geld. Maar vandaag is het tijd voor selectiever beleid. ( benadrukt ) De overheid moet vooreerst vermijden dat mensen en bedrijven kopje onder gaan. De middelen moeten daarom gerichter ingezet worden voor zij die het écht nodig hebben. ( denkt na ) Ik vind ook dat het tijd is om het sanctiebeleid tegen Rusland in vraag te stellen. Ik volg daarin Pax Christi. De oorlog in Oekraïne kan nog tien jaar aanslepen. Gaan we zo lang alleen focussen op sancties? Of gaan we eindelijk meer inzetten op overleg en vrede?”

Ook ondernemers verzuipen in deze crisis. De automatische loonindexering is niet langer houdbaar, klinkt het daar. Hebt u daar begrip voor?

( afgemeten ) “Néén. De automatische loonindex beschermt de koopkracht. Als dat afgeschaft wordt, zou dat het hele land beschadigen, inclusief onze bedrijven.”

België is het enige land met een automatische loonindex. Doen wij dan zoveel beter dan onze buurlanden in deze crisis?

( aarzelend ) “Neen, dat niet. De gestegen energiekosten worden wel beter gecompenseerd door de index.”

Maar als die zo cruciaal is, dan zouden wij toch beter moeten doen dan andere landen?

“Je moet ook andere factoren meenemen in het verhaal. Wij hebben amper eigen energieproductie. Nederland kan zelf gas ontginnen, Frankrijk heeft een staatsbedrijf dat energie produceert. Bovendien zijn de loononderhandelingen in onze buurlanden vrij. Dat maakt dat bijvoorbeeld in de Duitse automobielindustrie een forse loonsverhoging mogelijk wordt. Wij hebben een wet die loonopslag beperkt.”

Dat doet me eraan denken: binnenkort komt ook in ons land het debat op tafel over de toegelaten loonsverhoging voor de komende jaren.

( knikt ) “En dat komt bovenop deze energiecrisis. Het wordt een hete herfst: dat is zeker.”

Er zal geen ruimte zijn voor opslag boven de index, liet VOKA al noteren in deze krant.

“Ik ben realistisch: een algemene loonsverhoging wordt moeilijk. We gaan wel strijden voor een hervorming van de loonnormwet. Men onderschat hoe boos de vakbonden nog altijd zijn na wat er in 2017 gebeurd is. De regering-Michel heeft toen de wet gewijzigd in het voordeel van de bedrijven. Die kregen allerlei cadeaus, mochten grote winsten maken, maar deze subsidies werden niet meegerekend in het verhaal van de loonsopslag. Daar zal het debat vandaag over gaan.”

Ook schandalen spelen een rol in het negatief imago van de politiek, lees ik in uw enquête. Dat doet me denken aan Arco.

“Arco wordt niet genoemd in de enquête en dateert al van meer dan tien jaar geleden, maar oké: het speelt een rol. Deze zaak was niet goed voor het geloof in onze organisatie en voor het geloof in een coöperatief model. Het was ook niet goed voor het imago van de politiek. De 800.000 aandeelhouders zijn hun geld kwijt, ondanks beloften van de overheid. Ik was zelf ook aandeelhouder, ik ben daar ook boos over.”

Is het niet uw organisatie die verantwoordelijk is?

“Neen, dat vind ik niet. Wat is er toen gebeurd? Een bedrijf, Dexia, is overkop gegaan. Het gevolg van de financiële crisis. Arco is mee overkop gegaan. Het ACW was een partner van Arco, meer niet. Wij zijn daar niet verantwoordelijk voor.”

De gedupeerden zien dat anders. Zij voelen zich bedrogen door het ACW. Dat is waarom u als voorzitter gedagvaard wordt door Arcoclaim.

“De dagvaarding heeft mij ook verrast, zeker omdat ze meer dan tien jaar na de feiten komt. Ik ben benieuwd wat de afloop wordt van deze procedure.”

Denkt u dat de gedupeerden hun geld nog terugzien?

( blaast ) “Dat kan ik niet zeggen. Ik vrees dat de zaak nog lang zal aanslepen. Ik had liever een politieke oplossing gezien. Wij hebben daar álles voor gedaan. Ook de CD&V-ministers Kris Peeters en Koen Geens hebben in de vorige regering geprobeerd om een oplossing te vinden, maar zij zagen zich niet gesteund door de andere partijen. De huidige regering kiest ervoor om te zwijgen en de juridische uitspraak af te wachten. Maar oké: dit is voor niemand een goede zaak. Ik betreur ook heel erg dat daardoor het coöperatief model in vraag gesteld wordt.”

Het doet denken aan de zaak-Sihame El Kaouakibi. Ook dat schandaal straalt af op de hele politieke klasse.

“Klopt. En ook die zaak heeft maatschappelijke impact, want plots worden alle subsidies in vraag gesteld.”

Ik wil nog één keer terug naar de actualiteit. Ook het begrotingsdebat komt eraan. Wat verwacht u daarvan?

“Weinig. Of het zouden bloedrode cijfers moeten zijn. Ik hóóp dat de fiscale hervorming, op tafel gelegd door vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V), uitgevoerd wordt. Dat zou de absolute prioriteit moeten zijn voor de federale regering. Deze hervorming bevat een grondige lastenverlaging voor werknemers, gecompenseerd door nieuwe inkomsten uit vermogen. Het zou de beste garantie zijn voor het behoud van de koopkracht. Maar ik weet niet of de regering zal durven. Als ik zie hoe partijvoorzitters met elkaar omgaan, dan vrees ik ervoor.”