Vicepremier Pierre-Yves Dermagne geeft de aftrap van de federale debatten: “De recepten van Bouchez? Oude wijn in nieuwe zakken!”

BRUSSEL – Na het lelijke toneel van de Vlaamse regering is het aan de federale ploeg om de borst nat te maken. Deadline voor haar begroting: dinsdag 11 oktober. Vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) schudt alvast iedereen wakker. “De noden van de mensen zijn urgenter dan het begrotingstekort. Of wil je de mensen in armoede storten?” Bericht aan Tinne Van der Straeten: de Franstalige socialisten eisen de komende dagen een beslissing over de woekerwinsten.

Een aimabele man, die Pierre-Yves Dermagne. Een politiek zwaargewicht zonder franjes. Weliswaar een stropdas aan, al wil hij die graag uitdoen. Komt overdreven statig over, werpt hij zijn woordvoerder toe. Dat we het interview in het Nederlands doen, stelt hij meteen. Een princiepskwestie. Dermagne is trouwens thuis aan zee, in Westende, waar hij een appartement heeft. “Een gezellige gemeente.” Hij is ook gek van het lokale biertje, de Jus De Mer . “Bijna zo lekker als een Rochefort ”, knipoogt hij. De socialistische vicepremier, bevoegd voor werk en economie, is namelijk burgemeester van de trappistenhoofdstad.

Genoeg bier. Hebt u deze week het Vlaamse toneel gevolgd?

“Ja, natuurlijk. Het was een bijzonder pijnlijke week voor de politiek in het algemeen. In onzekere tijden moeten regeringen met oplossingen komen, niet met conflicten. Ik betreur ook dat een rijke regio zoals Vlaanderen de kinderbijslag niet wil indexeren. Dat zou voor veel gezinnen een groot verschil maken. De vraag van CD&V was meer dan terecht. In Brussel en Wallonië gebeurt dat trouwens wel. Het akkoord bevat ook goede maatregelen, hoor. De jobbonus bijvoorbeeld: deze ligt in het verlengde van het federaal beleid. Wij hebben de minimumlonen verhoogd.”

Zal de federale regering wel op tijd klaar zijn met haar begroting? Uw deadline is dinsdag 11 oktober, wanneer de premier zijn state of the union uitspreekt.

“ (afgemeten) Het móet. We zijn het verplicht aan de bevolking. Zo eenvoudig is het. Dat betekent niet dat het makkelijke debatten worden.”

Waarom wordt altijd gewacht tot de laatste dagen en nachten om voluit te onderhandelen? Zou een goede huisvader niet vandaag al klaar moeten zijn?

“Ik begrijp die opmerking. Let wel: een begroting vraagt veel voorbereidend werk en we kregen pas vorige week vrijdag de laatste cijfers van het monitoringcomité. Het is belangrijk om daarmee rekening te houden. Maar oké: het maakt blijkbaar deel uit van onze politieke cultuur en dat is geen goede zaak.”

Als u straks Waals minister-president bent, zal u het anders aanpakken?

“Ik zou proberen. (aarzelend) Maar dat is een strikvraag, hè. U stelt eigenlijk twee vragen. (lacht) Neen, het is niet gezond om nachtenlang door te gaan. Ik heb gelukkig een fiets op rollen in mijn kabinet, zodat ik af en toe wat kan sporten. Ik heb dat nodig om fysiek en mentaal fit te blijven.”

Wat is uw inhoudelijke prioriteit?

“Vooreerst moeten we de energiemaatregelen verankeren. We kunnen het niet maken om elke maand opnieuw te discussiëren over een verlenging. Het standpunt van de PS is duidelijk: wij willen het sociaal tarief en de btw-verlaging definitief verankeren. Het basispakket moet minstens tot maart verlengd worden (dat is de premie van bijna 200 euro die beslist is voor november en december, red.) . We mogen niemand in de kou laten.”

Wil u ook nieuwe maatregelen om de koopkracht te versterken?

“Dat is het tweede deel, maar zeker éven belangrijk. Het is tijd om te focussen op de middenklasse, want zij valt buiten het sociaal tarief en lijdt extra hard onder de energieprijzen. We moeten daarom eindelijk werk maken van een fiscale hervorming. Collega Vincent Van Peteghem (CD&V) heeft een plan klaar met goede maatregelen. Wellicht zal het niet lukken om over alles een akkoord te vinden, maar we moeten wel absoluut een eerste stap zetten: een lastenverlaging gericht op de laagste en middeninkomens. Werken moet aantrekkelijker worden. De lonen versterken is trouwens structureler dan premies geven.”

U klinkt bijna zoals MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Hij liet deze week in De Standaard noteren dat er meer mensen aan de slag moeten.

“Dat is inderdaad een prioriteit, maar ik ga niet akkoord met de recepten die hij op tafel legt. Laat ons eerlijk zijn: het is oude wijn in nieuwe zakken. De beperking van de werkloosheid in de tijd bijvoorbeeld: we weten toch al dat dat niet werkt? Dat blijkt ook uit studies.”

Is dat wel zo? Is het niet daarom dat West-Vlaamse vacatures vooral ingevuld worden door Fransen, waar de werkloosheidsuitkeringen beperkt zijn in de tijd, en niet door Walen?

“ (zucht) Maar neen, dat is omdat grensarbeid fiscaal aantrekkelijk is. Waarom hebben wij vandaag een tekort op de arbeidsmarkt? Vooral omdat er een mismatch is tussen werklozen en vacatures. Dáár moeten we op werken. We moeten een echte opleidingscultuur ontwikkelen. Dat is een gedeelde opdracht voor alle overheden. De cijfers zijn trouwens aan het verbeteren. De werkzaamheidsgraad (het aantal mensen dat werkt, red.) was de voorbije twintig jaar nooit zo hoog als nu.”

Met permissie, maar België is met 71 procent één van de slechtste leerlingen van Europa.

“Dat is geen eerlijke vergelijking, want niet alle landen tellen op dezelfde manier. In Duitsland en Nederland zijn er bijvoorbeeld meer deeltijdse en onderbetaalde banen. Ik vind het beter om te kijken naar het aantal gewerkte uren. (toont grafieken) Zie: op dat vlak scoren we wél beter dan veel van onze buurlanden.”

Kijkt u niet weg van het probleem? Wij tellen wel degelijk 300.000 werklozen, de langdurig zieken niet meegerekend.

“ (windt zich op) Ik zeg u toch dat werken aantrekkelijker moet worden. Maar dat zal niet lukken met de extravagante voorstellen van Bouchez. Er is niet één silver bullet . We hebben al een arbeidsdeal gesloten met tal van maatregelen die de werkzaamheidsgraad zal verhogen. De volgende stap is de fiscale hervorming.”

Gebeurt het soms dat u het eens bent met Bouchez?

“ (lacht) Oei, dat denk ik niet. Ik zou eens goed moeten nadenken. (even stil) Over de laïcité misschien: de neutraliteit van de staat. Al vullen we ook dat anders in. Nu goed: het mag niet verrassen dat een liberaal en een socialist anders naar de samenleving kijken. Het mag ons ook niet tegenhouden om akkoorden te sluiten. Dat is eigen aan de politiek. De Vlaamse regering is zogezegd wel homogeen samengesteld, maar gaat het daar zoveel beter?”

U bent advocaat van opleiding, net zoals uw vader en uw vrouw. Wie is uw leermeester in de economie?

“Eén iemand noemen, is moeilijk. Ik heb contact met veel economen. Het is trouwens een materie die mij altijd geboeid heeft. Het is dus niet nieuw voor mij. Als ik toch iemand moet noemen, dan zeg ik John Maynard Keynes.”

De Britse econoom die vooral na de wereldoorlog invloedrijk werd.

“ (knikt) Dat is weinig verrassend voor een socialist, zeker? Hij heeft aangetoond dat een overheid moet investeren om de economie te stimuleren. We hebben tijdens de coronacrisis gezien dat zijn theorie springlevend is. Het is dankzij de overheidsinvesteringen dat de economie zo snel kon herstellen.”

Wanneer zal een gezonde begroting een prioriteit zijn voor de federale regering? U blijkt voorlopig goed in trakteren, maar minder goed in betalen.

“ (stellig) Een gezonde begroting ís een prioriteit. Ik ben een socialist, hè. Het is met de begroting dat we de openbare diensten en de sociale zekerheid financieren. We mogen de schuld niet laten exploderen.”

Dat is al gebeurd. Het tekort loopt volgend jaar op tot 23 miljard.

“Omdat we de ene ongekende crisis na de andere beleven. (op dreef) Is dit echt het moment om extra inspanningen te vragen van onze burgers? Je wil de mensen toch niet in armoede storten? Vandaag zijn de noden van de mensen urgenter dan het begrotingstekort. We moeten onze burgers en bedrijven door deze crisis sleuren, net zoals we gedaan hebben tijdens de coronacrisis.”

U zou ook het kapitaal extra kunnen belasten. Waar blijven de beloofde belastingen op vermogen en woekerwinsten? Of bent u daar bang voor, zoals PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw suggereert?

“ (fel) Wat een onzin. De komende dagen móet beslist worden over een belasting op de overwinsten die bedrijven boeken in deze crisis. Dat is een absolute prioriteit en kan één miljard of meer opbrengen. Tinne Van der Straeten (Energieminister, Groen, red.) weet dat wij niet meer willen wachten. Zij moet eindelijk een concreet voorstel op tafel leggen. En mag ik er ook op wijzen dat wij een nieuwe effectentaks hebben ingevoerd? Dat ís een belasting op kapitaal, hè. Willen we nog meer doen? Ja, natuurlijk. Maar de realiteit is dat we steevast botsen op een neen van Bouchez. Hij wil geen eerlijke fiscaliteit.”

Iets anders. Uw collega van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) zat een week vast in een safehouse. Doet dat ook u nadenken over wat u doet?

“Jawel. (even stil) Het moet een vreselijke tijd geweest zijn voor Vincent en zeker voor zijn vrouw en kinderen. De bedreigingen zijn onaanvaardbaar. Ik heb ook twee kinderen, twee zonen van elf en dertien. Je mag er niet aan denken dat je plots je vrijheid kwijt bent.”

Hebt u hierover gesproken met hen?

“Ja, samen met mijn vrouw. Dat was nodig, want ze zaten met vragen. Ze hebben natuurlijk ook het nieuws gezien en zijn bang dat ook mij zoiets zal overkomen. (zacht) Dat was geen eenvoudig gesprek. Ik begrijp hun angst, maar tegelijk mag dat niet meespelen in mijn werk. Anders zou ik niet meer kunnen functioneren.”

Tussen haakjes: zijn uw kinderen niet genoemd naar de broers Robespierre, de boegbeelden van de Franse revolutie: Maximilien en Augustin?

“ (lacht) Ja, maar dat was niet de enige reden, hoor. We vinden deze namen vooral héél mooi. Los daarvan is de Franse revolutie wel een heel interessante periode in de geschiedenis. Een schisma: het definitieve einde van het ancien regime . Veel waarden van toen blijven vandaag overeind. Ik ben ook zelf een echte republikein.”

En zeggen dat u als vicepremier de koning moet dienen.

“ (fijntjes) Ik zie mezelf vooral als dienaar van het volk. Ik ga mijn idealen niet verloochenen, maar ik besef ook dat het debat over de monarchie niet leeft.”

U bent ook een regionalist, wordt gezegd. Wat wil dat zeggen?

“Ik ben een pragmatisch regionalist, geen romanticus. Ik heb niets met vlaggen en schilden. Ik ben ervan overtuigd dat de regionalisering een goede zaak is geweest voor ons land, ook voor Wallonië. Een overheid moet in de eerste plaats efficiënt werken. Het regionaal niveau is daar vaak beter geschikt voor dan het federaal niveau.”

Is het tijd voor een nieuwe staatshervorming?

“Dat is vandaag geen prioriteit, maar dat zal zeker komen. Het is ook nodig, denk ik. Onze structuren moeten verder verfijnd worden en er zijn nog enkele domeinen die beter zouden geregionaliseerd worden. De arbeidsmarkt bijvoorbeeld. Het arbeidsrecht moet federale materie blijven, maar enkele andere onderdelen worden wel beter overgeheveld, want er zijn te veel overlappingen. Dat werkt efficiëntie niet in de hand.”

N-VA-voorzitter Bart De Wever zal het graag horen. Hij lijkt te mikken op een grote coalitie met de socialisten.

“Is dat zo? Is dat niet vooral het verhaaltje dat Bouchez en enkele anderen graag vertellen? Ik ga daar niet op reageren. Ik ben vicepremier van de Vivaldi-regering en het is mijn prioriteit om sociaaleconomisch beleid te voeren. Of er na 2024 een staatshervorming moet komen, is nu niet aan de orde. Ik vind trouwens dat de Franstalige instellingen ook vandaag al efficiënter zouden kunnen werken. Dat gaat bijvoorbeeld over de begroting. We moeten niet wachten op een nieuwe staatshervorming om dat te doen. Werk aan de winkel, zou ik zeggen.”

Over winkelen gesproken: waarom is onze winkelkar zoveel duurder dan eenzelfde winkelkar in onze buurlanden?

“Dat is een goede vraag. Ik worstel daar ook mee. Ik zie ook in mijn gemeente dat de mensen naar Frankrijk rijden om te winkelen. Dat is geen goede evolutie. Ik heb daarom het prijzenobservatorium een grondig rapport gevraagd. Dat zou begin december klaar moeten zijn.”

U moet toch een vermoeden hebben?

“Er zijn veel mogelijke verklaringen. Pakt de distributiesector te veel winst? Zijn er bedrijven die profiteren van de crisis? Maar ik wil niet te veel speculeren. Ik kan u wel verzekeren dat ik niet zal aarzelen om boetes op te leggen als er spelers zijn die de spelregels niet naleven.”