Annelies Verlinden, de rijzende ster van CD&V: “Wij mogen niet tevreden zijn met onze score”

Van analisten en media kreeg ze een flinke buis, van de kiezer een dikke onderscheiding. Annelies Verlinden is een van de weinige uitblinkers bij een spartelend CD&V. De flegmatieke politica worstelt daarom met gemengde gevoelens. Over de regeringsvorming is ze wél hoopvol, al waarschuwt ze voor de olifant in de kamer …

Hotel August in Antwerpen, één week na de verkiezingen. Annelies Verlinden bestelt een cappuccino met havermelk. Een adempauze is haar niet gegund. De uittredend minister van Binnenlandse Zaken is net terug van een Europese Top in Luxemburg. Na dit gesprek trekt ze naar Hoboken, waar een explosie een ravage aanrichtte. Intussen werd ze door haar partij opgenomen in het onderhandelingsteam voor de federale formatie. Geen verrassing, gezien de score van de 44-jarige advocate. Meer dan 65.000 voorkeursstemmen, en dat bij een partij die een historisch dieptepunt beleeft. Alleen Bart De Wever (N-VA) deed beter.

Welk gevoel overheerst vandaag?

“De spanningen zijn nog niet afgeschud. Ik heb een intense periode achter de rug en het is nog niet voorbij. Dus ik weet het niet goed. Als ik naar mijn persoonlijke score kijk, dan overheerst toch vooral trots. Het doet mij plezier dat de kiezer blijkbaar waardeert hoe ik aan politiek doe.”

Van de meeste media kreeg u een buis. Hoe verklaart u het verschil in waardering?

“Dat moet u aan de analisten vragen. (denkt na) Ik weet het niet. Echt niet. Maar dat is geen antwoord dat ik mag geven, zeker?”

Waarom niet? Het maakt u authentiek.

“Het zijn vooral de politici die het conflict opzoeken, die een podium krijgen in de media. Dat is niet mijn stijl. Ik ben trouw gebleven aan mezelf. Ik wou mijn persoonlijk kompas niet opgeven voor de politiek. Gelukkig blijkt nu dat de kiezer die verbindende boodschap ook waardeert. Ik had daar wel voor gevreesd, moet ik toegeven. Ik wist niet of ik zou standhouden tussen al die politici die leven van conflict en cynisme. Het waren ook mijn eerste nationale verkiezingen.”

“De olifant in de kamer is de staatshervorming. De vraag is hoe ver Bart De Wever wil gaan”

Is de belangrijkste conclusie dat de Vivaldi-regering werd afgestraft, zoals Vlaams Belang en N-VA zeggen?

“Neen. Zonder daar een competitie van te willen maken, maar de Vlaamse regering heeft meer verloren dan Vivaldi. Ik stel vooral vast dat Vlaams Belang niet de grootste partij is geworden, ondanks alle verwachtingen. De ratio heeft het bij de meeste mensen gehaald op de emotie. De meeste mensen hebben niet gestemd voor een partij die gelijke rechten in vraag stelt. Of voor een voorzitter (doelt op Tom Van Grieken, red.) die het normaal vindt dat mensen uitgelachen worden.”

Is dat uw voornaamste conclusie?

“Neen, dat is dat de kiezer in Vlaanderen en Wallonië een convergente keuze heeft gemaakt. Dit land blijkt dan toch niet te bestaan uit twee culturen. Dat is goed nieuws voor de bestuurbaarheid. Stel u voor dat het anders was uitgedraaid: dat Vlaams Belang de grootste was en dat Wallonië heel links had gestemd. Dan zou ik vandaag weinig hoopvol zijn. Nu ben ik dat wél. Al zijn we nog niet klaar.”

Vlaams Belang wint wel fors. Mag ik zeggen dat Vivaldi mislukt is in haar ambitie om het vertrouwen in de politiek te herstellen?

“Dat is een te streng oordeel. Er is een verschil tussen het structurele en het emotionele. Op structureel vlak hebben wij wel dingen gedaan. (enthousiast) Het stemrecht voor 16-jarigen bijvoorbeeld: dat wérkt. Zelfs criticasters, ook binnen mijn partij, moeten dat intussen toegeven. Onze scholen zijn nog nooit zo actief geweest rond politiek. De betrokkenheid van jongeren was ontzettend groot. Dat zal op lange termijn bijdragen aan het vertrouwen. Tegelijk zien we dat op emotioneel vlak veel mensen inderdaad afhaken. Dat heeft velerlei verklaringen. Veel mensen voelen zich verweesd in deze snel evoluerende en digitale wereld. Als regering zou je dan een baken van vertrouwen moeten zijn. Vivaldi is daar niet in geslaagd. Er was te veel verdeeldheid. Ik heb dat altijd spijtig gevonden.”

Uw partij CD&V zakt verder weg naar 13 procent, een historisch dieptepunt. Was de bijna euforische speech van voorzitter Sammy Mahdi niet misplaatst?

“Euforie heb ik niet ervaren. Het is wel zo dat veel partijen tegenwoordig hun winst of verlies afmeten aan peilingen. Is dat een goede zaak? Dat denk ik niet. De peilingen zorgen ervoor dat politici niet meer op lange termijn denken.”

Maar het komt uw partij nu wel goed uit.

“(blaast) Ik denk dat iedereen zich wel realiseert dat deze score geen eindpunt kan zijn. Wij mogen niet tevreden zijn hiermee.”

Waarom spreekt CD&V vandaag nóg minder kiezers aan dan vijf jaar geleden?

“Ik vind het vroeg voor een definitief oordeel. Er zijn verschillende verklaringen. De tijdsgeest bijvoorbeeld. De tijd is voorbij dat mensen van generatie op generatie voor dezelfde partij stemmen. Dat heeft vooral impact op traditiepartijen zoals de onze. Centrumpartijen hebben het bovendien moeilijk om in deze gejaagde en gemediatiseerde samenleving hun genuanceerde boodschap naar voren te brengen. Dat zie je ook op sociale media. Het zijn de extreme partijen die TikTok capteren.”

Waarom doet u geen TikTok?

“Ik heb een account, maar ik doe daar niets mee. Het staat zelfs niet meer op mijn telefoon. Je kan als minister toch moeilijk een medium gebruiken waarover de staatsveiligheid zegt dat het mogelijk niet veilig is? Dat politici beter wegblijven van TikTok, is trouwens ook wat jongeren zelf aangeven. Maar als je dan vraagt welke politici ze kennen, dan noemen ze wel degenen die op TikTok zitten. (lacht) Dat is de spagaat waar een centrumpartij voor staat.”

Het is tijd voor bezinning, concludeert ex-premier Yves Leterme. Akkoord?

“Maar wat is dat dan, die bezinning? Ik denk elke dag na over de richting die wij uitmoeten. Ik mag hopen dat ook anderen dat doen. Wij moeten vooral trouw blijven aan ons warme verhaal. Want dat is wat ons onderscheidt van andere partijen. CD&V is de enige partij die vertrekt vanuit het sterker maken van mensen.”

Misschien kan u leren uit het succes van uw Waalse tegenhanger Les Engagés?

“Wij moeten vertrouwen putten uit hun succes. Het is de bevestiging van mijn boodschap: dat we het centrumverhaal niet mogen loslaten. Maar ik denk niet dat wij iemand moeten kopiëren.”

Na de nederlaag in 2019 koos Les Engagés bewust voor de oppositie. Is dat geen idee voor uw partij?

“Als je te klein bent, is het moeilijk om te wegen op een regering. Maar wij zitten vandaag niet in die situatie. Waarom doe je aan politiek? Om dingen te veranderen, toch? Enfin, ik toch. Dat kan het best vanuit de meerderheid. Maar als het is om de hoop te vergroten, dan doe je beter niet mee. Dat is de afweging die we moeten maken. Waar kunnen we het meeste wegen?”

Daar zegt u iets. Misschien had uw partij toch niet mogen toetreden tot Vivaldi, waar u wiskundig niet nodig was? Zou u daarom afgestraft zijn?

“Dat is een oneerlijke vergelijking. We zaten toen in een sanitaire crisis. Wij wilden deel van de oplossing zijn – terecht. (even stil) Achteraf is het makkelijk praten. Ik weet zelfs niet of dat meegespeeld heeft bij de kiezer. Je zou hetzelfde kunnen zeggen van de Vlaamse regering. Die is ook afgestraft. Hadden al die partijen dan niet mogen toetreden? Ik begrijp dat u een verklaring wil voor ons verlies, maar sta me toe te zeggen dat ik ook nog zoekende ben.”

“Ik wist niet of ik zou standhouden tussen al die politici die leven van conflict en cynisme”

Terug naar vandaag. Hoe kijkt u naar de federale formatie?

“Als je kijkt naar de vijf partijen die genoemd worden (N-VA, MR, Vooruit, Les Engagés en CD&V, red.), dan zie je meer inhoudelijke overeenkomsten dan bij de zeven Vivaldi-partijen. Dat stemt me hoopvol. Wie had dat vorige week durven denken? Met vijf kan je ook makkelijker overeenkomen dan met zeven. Het zou ook goed zijn dat de federale regering een afspiegeling is van de deelstaatregeringen. Dat zal de samenwerking alleen maar bevorderen.”

Dus u hoopt op deze centrumrechtse coalitie?

“Zijn er andere opties? Ik hoor de voorzitters van de andere partijen zeggen dat ze voor de oppositie kiezen. Een tweede Vivaldi lijkt mij sowieso niet aangewezen, om de redenen die ik al genoemd heb. Maar laten we niet te snel gaan. De gesprekken moeten nog beginnen. Er zijn nog wel wat zaken te tackelen. Op sociaaleconomisch vlak zie ik veel overeenkomsten. Dat zou vlotter moeten verlopen dan bij Vivaldi. Maar de olifant in de kamer is de staatshervorming. Wat wil Bart De Wever daarrond doen? Dat is de vraag. Het is geen geheim dat de Franstalige partijen daar andere ideeën over hebben. Dat zal wegen op de gesprekken.”

Wat vindt u? Moet er een staatshervorming komen?

“Wij zijn voorstander. Het is geen geheim dat wij het arbeidsmarktbeleid en de gezondheidszorg dichter bij de mensen willen brengen. Maar ik ga de onderhandelingen niet bezwaren door hier breekpunten te stellen. Voor arbeidsmarkt krijg je misschien al veel opgelost met asymmetrisch beleid. Je hebt daarvoor geen staatshervorming nodig. De vraag is hoe ver Bart De Wever wil gaan.”

Kan u leven met De Wever als premier?

“Jazeker. Waarom niet? Hij heeft een mandaat gekregen van de kiezer. Ik ken hem bovendien als een verantwoordelijk man. Hij zou dat kunnen.”

De Wever is een Vlaams-nationalist. Dat ligt moeilijker bij de Franstaligen.

“Dat kan ik begrijpen. Maar laat ons op voorhand geen veto’s en voorwaarden uitspreken. Dat helpt echt niemand vooruit.”

Weet u wie hen wel zou liggen?

“Zeg het mij.”

Premier Verlinden.

“(lacht) Dat heb ik nog nergens gehoord. Dat is niet aan de orde. Het moet nu over de inhoud gaan, niet over de poppetjes. Het is goed dat De Wever het veld werd ingestuurd als informateur. Ik hoop dat hij Vlaanderen en Wallonië kan verbinden. Dat zal wel goede en bindende afspraken vragen.”

N-VA-kopstuk Sander Loones pleit in Krant van West-Vlaanderen voor een beperkt regeerakkoord.

“Ik vind dat nogal gek. Als ik iets geleerd heb uit Vivaldi, dan is het dat je beter voor een duidelijk regeerakkoord gaat. Wat niet helder neergeschreven stond, is er niet gekomen. De fiscale hervorming is het beste voorbeeld. Laat ons dus vooraf de dingen maar goed doorpraten.”

Lukt een federale regering tegen 1 september?

“Dat is zeker mijn wens, maar ik ga geen deadline stellen. Anders dreig je je eigen nederlaag te organiseren.”

Nog één keer over de poppetjes: met de score die u behaald hebt, ambieert u toch een nieuwe termijn als minister?

“Ik ervaar zeker vertrouwen van de kiezer en ja, ik ben graag minister geweest. Het was een intense ervaring. We hebben veel stormen moeten doorstaan, letterlijk en figuurlijk. Deze week opnieuw met die vreselijke explosie. Ik had dikwijls het gevoel dat ik een brandweervrouw was, maar ik ben ook graag architecte.”

Bedoelt u dat u een ander domein verkiest?

“Neen. Ik zou graag verderdoen, want ook op Binnenlandse Zaken kan je dingen realiseren op lange termijn. Dat hebben we ook gedaan. Maar tegelijk ben ik onthecht, hoor. Ik ga mij niet vastklampen aan een mandaat.”

Hebt u al een vakantie geboekt voor deze zomer?

“Neen. Ik heb die vraag wel vaker gekregen deze week. (lacht) Het is afwachten hoe de onderhandelingen verlopen. Als je zo’n score behaalt, weet je dat je niet achterover kan leunen. Dat hoeft ook niet. Vandaag doen alsof wij tijd hebben om te relaxen, zou een verkeerd beeld geven aan de bevolking.”

Want politici zijn supermensen die nooit een pauze nodig hebben?

“Neen, zo bedoel ik het niet. Ik denk soms ook dat het beter is om met een fris hoofd aan onderhandelingen te beginnen. Dat geldt ook voor al die nachtelijke besprekingen. Ik weet niet of deze de kwaliteit van het resultaat bevorderen. Dus ik ga akkoord dat ook wij soms nood hebben aan een pauze. Maar het is aan de informateur om een kalender vast te leggen. U moet deze vragen aan Bart De Wever stellen. Ik ben benieuwd wat hij zal zeggen. Hij is intussen Vlaams en federaal informateur en wat combineert hij nog allemaal? Ook zijn dag telt maar 24 uur, zeker? (lacht)”

Wanneer staat de volgende marathon op de agenda?

“Ik hoop Valencia in december. Ik heb een inschrijving cadeau gekregen van mijn schoonbroer voor kerst. Maar als ik die wil halen, zal ik meer moeten trainen. Ik ben de voorbije weken wel blijven lopen, maar geen afstanden die nodig zijn om een marathon voor te bereiden. Ik weet wat gedaan in mijn vakantie. (glimlacht)”