Open VLD-voorzitter Eva De Bleeker: “Oppositie voeren tegen De Wever zal niet moeilijk zijn”

Een partij tot leven wekken die dood verklaard is. Oppositie voeren tegen een regering die een flinke brok van uw programma uitvoert. Er zijn zelfs kamikazepiloten die hiervan zouden weglopen. Niet zo Eva De Bleeker. “De onderbuik van Vlaanderen denkt zoals wij.”

Exact zes maanden zetelt Eva De Bleeker nu in de Melsensstraat, het liberale hoofdkwartier in onze hoofdstad. “Goed dat je mij daaraan herinnert. De tijd is echt gevlogen.” In augustus werd deze handelsingenieur uit Hoeilaart door de leden verkozen tot nieuwe voorzitter van Open VLD. Dat net zij aan zet kwam, was een straf signaal van de achterban. Twee jaar eerder was De Bleeker immers als staatssecretaris aan de kant geschoven door haar eigen premier, Alexander De Croo, na een stevige ruzie over de begroting.

Wie of wat was voor u de trigger om deze sprong te wagen?

“Er waren twee dingen. Ten eerste mijn sterke band met de basis, het fundament van onze partij. En ten tweede ook mijn profiel. De partij heeft iemand nodig die beginselvast en authentiek is, maar ook de nodige maturiteit heeft. (even stil) Ik heb lang getwijfeld, hoor. Want ik besef dat ik voor een zware opdracht sta. Maandag 8 juli was de deadline. Zaterdagavond 6 juli gaven mijn man en ik een groot feest omdat we samen honderd jaar waren. Die avond heb ik het hem gezegd.”

En: is hij weggelopen?

“Neen. (lacht) Hij zei: ik wist dat je het zou doen. Ik kon niet langer zwijgen, want ik kreeg er heel de avond vragen over. Ik voelde gewoon dat ik het moest doen.”

Was het ook een middelvinger naar De Croo en de partijtop?

“Neen, zo zit ik niet in elkaar. Ik wou voorzitter worden omdat ik de partij op de rails kan krijgen, en voor niets anders. Dat neemt niet weg dat we een streep moeten trekken onder het verleden, dat het écht anders moet.”

Voelt het niet een beetje als kamikaze? “Het is over en uit voor de liberale partij in Vlaanderen”, zei Rik Van Cauwelaert.

“Dat geloof ik absoluut niet. De onderbuik van Vlaanderen denkt zoals liberalen denken: vrijheid, een slanke staat, niet te veel regeltjes, een vangnet voor wie het nodig heeft, enzovoort. Dáárom ben ik ervan overtuigd dat we zullen slagen. Wij moeten geen nieuw liberalisme uitvinden. Dat bestaat al en dat zit goed in elkaar.”

De partij mist authenticiteit en geloofwaardigheid, zei u eens. Hoe wil u dat terugwinnen?

“Als je lang in een regering zit, en dus altijd compromissen moet sluiten, dan verlies je zowel authenticiteit als geloofwaardigheid. De mensen weten niet meer waar je voor staat en zelfs je eigen achterban begint te twijfelen. ‘Vechten jullie nog wel voor zelfstandigen en werkenden?’ Het beeld van onze partij was verwaterd. Wat wij nu moeten doen, is terugkeren naar de kern van het liberalisme. Wij zijn de partij van de mensen die ondernemen, werken en sparen en dat moeten we ook uitstralen.”

En dus gaat u Open VLD begraven?

(knikt) “Ja, op het congres in september gaan we een nieuwe partij oprichten met een nieuwe naam en een nieuwe beginselverklaring, uiteraard gebaseerd op de liberale fundamenten. Vandaag zijn er werkgroepen bezig om het nieuwe verhaal vorm te geven. Dat is trouwens niet zo raar. Elk huis heeft om de dertig jaar wel eens een grondige renovatie nodig. Ook wij zijn ooit omgevormd van PVV naar VLD.”

Kan dat nieuwe verhaal geloofwaardig gebracht worden door kopstukken zoals Van Quickenborne, De Croo en Rutten?

(ontwijkend) “De media focussen altijd op deze drie, maar er zitten ook andere mensen in onze parlementen en onze partij. Ook onze burgemeesters zullen het nieuwe verhaal enthousiast uitdragen.”

Toch blijft mijn vraag: kunnen deze drie kopstukken dat verhaal geloofwaardig brengen?

“Zij alleen zouden dat niet kunnen. Maar zij zijn deel van een team en dan kan het wel. Zij beseffen dat ook andere mensen ruimte moeten krijgen. Dat is ook aan het gebeuren.”

Hebt u hen gevraagd om plaats te maken in het parlement?

“Neen. Dat is trouwens ook niet aan een partijvoorzitter om te vragen.”

“Ik ga Trump en Musk zeker niet bejubelen, maar ik ga daar ook geen paria’s van maken”

Wat mij verbaast, is dat Alexia Bertrand, een Vivaldi-gezicht, fractieleider is in het federaal parlement. Druist dat niet in tegen wat u wil doen?

“Neen, toch niet. Zij is enorm gedreven en heeft brede dossierkennis. Het is trouwens de fractie zelf die haar gekozen heeft. Maar weet je: wie het ook zou zijn, er zou altijd kritiek komen. Er zou altijd naar het verleden verwezen worden. Wij gaan dat nog een tijdje moeten uitzweten, maar op een dag zal dat stoppen. Want het beleid dat nu gevoerd wordt, zal je onze partij niet kunnen verwijten.”

Zou deze vernieuwingsoperatie ook kunnen slagen, als u in de regering zou zitten?

“Het is goed dat we dit vanuit de oppositie kunnen doen. Laat ons eerlijk zijn: als je in de oppositie zit, kan je authentieker en principiëler zijn. Je moet minder op je woorden letten en je moet geen compromissen sluiten.”

Hebt u ooit onder vier ogen gesproken met formateur Bart De Wever (N-VA) over regeringsdeelname?

“Eén keer, begin november. Dat was een correct en vriendelijk gesprek. Het leek erop dat het niet zou lukken met Vooruit. De Wever wou daarom weten of wij bereid waren te praten op basis van zijn supernota. Ik heb ja gezegd. Maar al snel bleek dat andere partijen daar niet mee akkoord waren (onder meer CD&V, red.). Daarmee was voor mij de kous af. Wij waren sowieso geen vragende partij.”

Wordt het niet moeilijk om oppositie te voeren tegen een regering die een groot deel van uw programma uitvoert?

“Neen. We zien goede dingen op vlak van arbeidsmarkt en pensioenen – de beperking van de werkloosheid in de tijd bijvoorbeeld. Al zijn er ook op deze domeinen al veel zaken afgezwakt op vraag van Vooruit. Het is wachten op de concrete teksten om te kunnen zeggen of we dit gaan steunen. (benadrukt) Maar we zien ook veel slechte dingen. Er gaat bijna 40 miljard naar gezondheidszorg, maar er komen geen hervormingen. Dat is een pak meer dan in andere landen, terwijl de kwaliteit niet hoger ligt. Er is totale chaos over de fiscaliteit en de nieuwe belastingen. Dus neen, het wordt niet moeilijk om oppositie te voeren.”

Wat is uw grootste kritiek?

(denkt na) “Dat de sense of urgency over de toestand van onze economie ontbreekt. Wat gaan ze doen om de concurrentiekracht van onze bedrijven te versterken? Om de energiekost te verlagen? Om de regellast te verminderen? Als je die dingen niet aanpakt, gaan investeringen uitblijven en bedrijven wegtrekken.”

Het is opvallend dat u dat noemt. Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, zegt net dat de regering belangrijke stappen vooruit zet.

“Veel te weinig. Bovendien vrees ik dat er een groot verschil zal zijn tussen wat op papier staat en wat uitgevoerd zal worden. Kijk naar de begroting: de Nationale Bank zegt nu al dat het niet genoeg zal zijn. De regering rekent op maar liefst acht miljard terugverdieneffecten. (fijntjes) Zelfs Vivaldi deed zo gek niet!”

Wees eens eerlijk: had u als liberaal toch niet liever in deze Arizona-regering gezeten dan in Vivaldi?

(lacht) “Moet je op elke vraag een antwoord geven? Neen, zeker?”

Bij ons wel: Arizona of Vivaldi?

“Het is te vroeg om dat te zeggen. Ik ga akkoord dat er mooie elementen in het regeerakkoord staan – al is het lang niet liberaal genoeg voor mij. Maar ook het Vivaldi-akkoord bevatte veelbelovende elementen, maar wat hebben we gezien? Dat deze helaas niet allemaal werden uitgevoerd. The proof of the pudding is in the eating. Ik zal je binnen vier jaar een antwoord kunnen geven.” (glimlacht)

U hintte daarnet op de nieuwe meerwaardetaks. Valt de invoering daarvan niet te verdedigen om de lasten eerlijker te verdelen?

“Neen. (feller) Dat is een taks die ik niet kan aanvaarden. Want wie zal getroffen worden? Niet de rijkste schouders, hoor. De middenklasse! De werkende man of vrouw die elke maand 100 euro opzij zet. We zijn bovendien al het meest herverdelende land. Vijftig procent van de bevolking draagt nu al negentig procent van alle lasten.”

Wie zijn aandelen tien jaar bijhoudt, zal geen taks moeten betalen, zegt MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez.

(pikt in) “Daar gaat de grote ruzie over. Dat is dus nog niet zeker. Bouchez wil op die manier een groep mensen vrijwaren, maar dat maakt voor mij het grote verschil niet. Die hele meerwaardebelasting moet op de schop. Kapitaal wordt al genoeg belast.”

Hoe is uw band met Bouchez? Is hij een inspiratiebron voor u?

“Hij is zeker een inspiratiebron. Hij is iemand die consequent is en altijd vecht voor zijn idealen. Dat ga ik ook doen. Ideologisch staan wij heel dicht bij elkaar. De MR blijft onze zusterpartij, ook al zitten zij in de regering. Ik kan alleen maar hopen dat zij daar veel liberale dingen binnenhalen, maar wij gaan heel kritisch zijn tegenover alles wat niet liberaal is. We gaan ons zeker niet inhouden.”

Hij droomt luidop van een Vlaamse MR. Getuigt dat niet van wantrouwen in u?

“Dat is niet aan de orde. Hij zou dat alleen maar doen als er in Vlaanderen geen initiatief zou komen. Dat is er nu wel. Als wij elkaar ontmoeten, voel ik steun en connectie.”

Zou u toch niet een beetje ongerust moeten zijn? In Kortrijk is er al een schepen overgestapt naar de MR.

“Dat is een persoonlijk keuze van één individu. Ik kan daar verder niet op ingaan. Ik voel vooral dat heel veel mensen van de basis wél achter mijn project staan.”

“De regering rekent op maar liefst acht miljard terugverdieneffecten. Zelfs Vivaldi deed zo gek niet!”

Wat is uw eerste indruk van de Vlaamse regering?

“Dat het daar moeilijk loopt, en dat is het gevolg van een vaag regeerakkoord. Wat is Vooruit allemaal aan het uitsteken? Eerst frigocheques, dan een vermogenskadaster. En wat doen coalitiepartners N-VA en CD&V? Verbaasd opkijken. De afschaffing van de jobbonus vinden wij een heel slechte zaak. Dankzij deze bonus verdienen de laagste inkomens tot 700 euro meer per jaar. Het gevolg zal zijn dat het verschil tussen werken en niet-werken kleiner wordt, want de federale lastenverlaging, als die er al komt, zou maar ingaan in 2029.”

Deze week zat in het nieuws dat Vlaanderen vorig jaar, toen uw partij nog mee aan het roer zat, maar liefst 18 miljard aan subsidies uitgaf. Is het tijd voor een Vlaamse Elon Musk zoals sommige partijgenoten opperen?

“Dat is inderdaad enorm veel geld en eigenlijk onaanvaardbaar. Dus já, een grondige afbouw van de staat is absoluut noodzakelijk. Dat is een voorbeeld van iets waar wij de voorbije jaren te weinig op aangedrongen hebben. In de toekomst wordt een slanke staat zeker één van onze kernpunten. Ik zou wel het idee en de persoon willen scheiden. Ik hoef hier geen Elon Musk, want ik voel niets voor zijn gedweep met extreemrechts en zijn vrouwonvriendelijke uitspraken. Ook de botte manier waarop hij te werk gaat, is niet mijn manier.”

Hoe kijkt u dan naar een figuur als Trump?

(blaast) “Ook daar zit geen filter op. Maar al die verbolgenheid over Amerika … Ik hou mij liever bezig met wat wij hier in België en Europa doen. Ik ga Trump en Musk zeker niet bejubelen, maar ik ga daar ook geen paria’s van maken. Het is niet onder Trump dat Amerika zich begon af te zetten van Europa. Dat is al begonnen toen Obama aan de macht was. Trump en ook Biden hebben dat verder gezet. Wij weten dus al heel lang dat we onze rug moeten rechten.”

Dat het leger wél extra geld krijgt van de regering, steunt u dat?

“Ja. Wij moeten onze internationale verplichtingen nakomen. Want als we dat niet doen, zal dat op termijn veel meer geld kosten. Als je vrede wil, moet je je voorbereiden op oorlog. Wij zijn te lang te naïef geweest.”

Hebt u al een noodpakket in huis gehaald, zoals uw gouwgenoot Theo Francken (N-VA)?

(verrast) “Heeft die dat? Ik heb altijd grote voedselvoorraden in huis, maar dat is omdat ik niet vaak naar de winkel ga. (lacht) Neen, daar ben ik niet mee bezig. Maar dat wil dus niet zeggen dat ik niet bezorgd ben over de geopolitieke situatie.”

Tot slot: wat wordt de nieuwe naam van de partij?

“Dat kan ik u nog niet verklappen, want ik weet het zelf nog niet. Er circuleren wel enkele ideetjes in mijn hoofd, maar ik ga nu nog geen beslissing nemen. De naam moet goed zijn, want dat markeert het begin van het nieuwe verhaal.”

Is een terugkeer naar de oude naam geen idee, naar de PVV (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang)?

“Mijn voorgangers hebben enkele pistes laten onderzoeken, en dat was één ervan. Ook bij de basis leeft deze piste, omdat die een duidelijke breuk wil met vandaag en met Open VLD. Wij moeten terug naar de oerprincipes van vrijheid en vooruitgang. Maar er is helaas ook de associatie met de Nederlandse PVV van Geert Wilders en die willen wij natuurlijk niet maken. Dus laat me nog even nadenken.” (lacht)