“Heel wat stakers zijn egoïsten.” Econoom Geert Noels over de staking, de plannen van De Wever en… de dreiging

ANTWERPEN – Scherper dan ooit en tegen de stroom in: Geert Noels, econoom en invloedrijk opiniemaker, fileert de actualiteit. Over de staking van morgen: “De jongeren zijn de grootste slachtoffers.” Over onze regering: “Te weinig voeling met ondernemerschap.” Over de aankoop van de F-35: “De domste investering die je kunt doen.” Over Elon Musk: “De ketamine tast zijn karakter aan.” Fasten your seatbelts!

“Een actie die onze maatschappij helemaal ontwricht.” Geert Noels is niet te spreken over de staking van morgen, maandag, die het land zal platleggen. “En het blijft niet bij deze actie. Treinreizigers weten de komende zes maanden niet of ze op hun werk geraken. Werkende ouders weten niet of ze op tijd aan de kinderopvang geraken. Als je zoiets doet, moet je een ernstige reden hebben, maar die is er niet. De vakbonden doen wat Trump doet: veel lawaai maken omdat je dan de meeste aandacht krijgt. Ik vind dat dat te weinig weerstand oproept. Waar is de politiek? Waar is de top van de NMBS? Gelukkig, en dat wordt te weinig benadrukt, gaan de meeste mensen niet staken.”

Er is wél een ernstige reden, zeggen de vakbonden. We moeten langer werken voor minder pensioen.

“Dat is framing. Veel mensen die staken, moeten een beetje langer werken om nog altijd meer pensioen te krijgen dan anderen. Dát is de realiteit. De stakers doen alsof zij slachtoffer zijn, maar dat is niet zo. (benadrukt) De jongeren, zij zijn het grootste slachtoffer van deze acties. Helaas blijft deze groep oorverdovend stil. En waarom? Omdat ze het niet beseffen. Omdat ze de kennis niet hebben. Als we nu niet grondig hervormen, gaan zij later nóg meer belastingen moeten betalen en nóg langer moeten werken. Maar dat vertellen de vakbonden natuurlijk niet.”

Zou u de stakers egoïsten noemen?

“Dat zou een mooie kop zijn. (denkt na) Maar oké: heel wat stakers zijn inderdaad egoïsten. Ze vinden hun statuut belangrijker dan het algemeen belang. Bepaalde beroepen hebben ooit sociale en andere voorrechten gekregen, net omdat ze een verlammende stakingskracht hebben. Dat gaat bijvoorbeeld over treinbestuurders, loodsen en luchtverkeersleiders. Wat nu aan hen gevraagd wordt, is om mee na te denken over de volgende generatie. Dat willen zij niet doen. Iedereen zal inderdaad wat langer moeten werken, maar waarom? Om onze pensioenen betaalbaar te houden en onze sociale zekerheid duurzaam te maken. Ik wil aannemen dat iemand op 55 jaar geen trein meer kan besturen, maar waarom dan geen andere functie opnemen? Als je zoveel ervaring hebt, kan je toch jonge mensen coachen?”

Er is nóg een reden om te staken, zeggen de vakbonden. De regering laat de sterkste schouders ongemoeid. Zit daar iets in?

(blaast) “Waar baseert men zich op? In België wordt omzeggens alles betaald door de sterkste schouders. Dertig procent van de mensen betaalt tachtig procent van de belastingen. Weet je wat men zou moeten doen? Ervoor zorgen dat er meer sterke schouders komen, zodat de belastbare basis breder wordt. Maar door de invoering van de meerwaardebelasting zal men mensen wegjagen.”

Denkt u écht dat dat investeerders zal wegjagen?

“Uiteraard! Ik krijg veel buitenlandse investeerders aan de lijn. Het was een van de laatste zaken die België aantrekkelijk maakten. Ik kom ook zelf genoeg in het buitenland om dat te weten. (denkt na) Het grote verschil met de jaren tachtig en negentig, toen we ook in budgettair slechte papieren zaten, is dat de huidige beleidsmakers het belang van ondernemerschap en risico’s nemen onvoldoende beseffen.”

Ook de regering-De Wever?

(knikt) “Ook deze regering. Er is te weinig voeling met ondernemerschap. In de jaren tachtig en negentig wist men: als je het budget op orde wil krijgen, moet je de private economische motor stimuleren. Wat deed men toen? De wet Cooreman-De Clercq, bijvoorbeeld. Men stimuleerde mensen om aandelen te kopen. De roerende voorheffing werd verlaagd. Dat zijn dingen die je vandaag mist.”

“De F-35 is de domste investering die je kan doen. Dat is het enige waarin ik Elon Musk nog volg”

‘Het hoogst haalbare, maar het verdient geen schoonheidsprijs’, zei u in ‘Trends’ over het regeerakkoord van Bart De Wever (N-VA).

“Dat lijkt mij een faire evaluatie, niet? De regering is gestart met goede intenties, maar het zal niet genoeg zijn. Als men niet grondig bijstuurt, zal de rekening op het einde van de rit niet kloppen. De uitgaven blijven hét grote pijnpunt, zowel federaal als regionaal en lokaal. Deze moeten veel zwaarder tegen het licht gehouden worden. Het pijnlijkste voorbeeld is de droogkast- en wasmachinecheque. De filosofie dat een grote overheid belangrijk is, is helaas breed gedragen bij onze beleidsmakers. Je ziet dat aan de cijfers: de overheidsuitgaven blijven maar stijgen. Een overheid moet niet aan iedereen iets willen geven, een overheid moet genoeg geven aan wie het nodig heeft. Ook het aantal publieke jobs ligt veel te hoog, terwijl de private sector om nieuw talent smeekt. Die verhouding, die een goede indicatie is voor de gezondheid van een land, zit écht fout bij ons. Artificiële intelligentie levert nochtans tools om een aantal publieke jobs te vervangen.”

Vindt u de beperking van de werkloosheidsuitkering tot twee jaar een goede maatregel?

“Ongetwijfeld wel, maar dat is vandaag niet meer de grote uitdaging. De werkloosheid kost 5 miljard, terwijl de langdurig zieken 10 miljard kosten. Dáár kan de echte winst gemaakt worden. Er zijn wellicht 300.000 langdurig zieken die weer aan de slag zouden kunnen. Dat is enorm, hoor.”

Wie ziek is, ga je toch niet vragen om te werken?

“Natuurlijk niet. Maar vandaag wordt dat statuut soms gebruikt ter vervanging van het brugpensioen. Of om iemand een soort basisinkomen te geven. Dat gebeurt dikwijls met medeweten van een harde kern geneesheren die te weinig gecontroleerd wordt.”

Wat vindt u van de lastenverlaging die de regering plant?

“Ik hoop dat dat er komt, maar wat op tafel ligt, zal niet genoeg zijn. Als je een duursporter bent, kan je geen scherpe tijd neerzetten met een zware zak op je rug. Die zak moet lichter gemaakt worden. Opnieuw: zonder economische relance ga je de begroting nooit op orde krijgen. Maatregelen die de economie stimuleren, zullen trouwens wél terugverdieneffecten hebben. Dat zijn dingen die Martens en Dehaene (de premiers van de jaren tachtig en negentig, red.) toch beter begrepen hadden.”

Vindt u het terecht dat de regering haar defensie-uitgaven versneld wil optrekken naar 2 procent van het bbp (bruto binnenlands product)?

“Ik vind het niet verstandig om zo hard te focussen op een concreet cijfer. Want zoiets zet aan tot extra uitgaven, maar zelden tot reflectie over die uitgaven. Ik vind het ook niet correct dat landen met elkaar vergeleken worden. Oké, Amerika investeert meer in defensie, maar hun uitgaven gaan wel rechtstreeks naar de eigen economie. Als wij extra geld uitgeven aan defensie, zal dat vooral naar het buitenland gaan. Daar moeten we toch eens goed over nadenken.”

Als het gaat over nieuwe gevechtsvliegtuigen, wil Defensieminister Theo Francken (N-VA) de Amerikaanse F-35 aankopen. Is dat geen goede zaak?

“Dat is het enige waarin ik Elon Musk nog volg: de F-35 is de domste investering die je kan doen. Ik zie daar het economisch nut niet van in, maar ook het militair nut niet. Zo ga je misschien snel aan 2 procent komen, maar wat dan? Dan is al je budgettaire ruimte verdwenen. En wie zal blij zijn? De Amerikanen. Oorlogen worden vandaag op een andere manier uitgevochten dan vroeger. Waarom investeren we niet veel meer in cybersecurity, een sector waar we zelf sterk staan? We worden trouwens vandaag al aangevallen door Russische hackers. Een reden te meer om van cybersecurity een speerpunt te maken.”

Is het een goed idee om participaties in bijvoorbeeld banken te verkopen om het defensiebudget te spijzen?

“Neen. We hebben de voorbije jaren al te veel kroonjuwelen verkocht zonder goede reflectie: het elektriciteitsnet, de luchthaven, een deel van de goudvoorraad, de Japanse ambassade, enzovoort. Op korte termijn brengt dat misschien wat geld op, maar op lange termijn verlies je economische sterkte. We zouden veel beter het debat voeren over de aankoop van de F-35. Want nog iets daarover: er zijn wel degelijk Europese alternatieven. Die zijn misschien niet even sterk, maar wat is de finaliteit? Afschrikking of effectief oorlog voeren met Rusland? Als je effectief oorlog wil voeren, zullen die gevechtsvliegtuigen het verschil niet maken, hoor. (denkt na) Weet u: begin jaren vijftig werd de voorloper van de Europese Unie, de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, red.), opgericht om zelfbedruipend te worden in enkele strategische sectoren. Naar die filosofie moeten we terug. Wij zijn te afhankelijk geworden op vlak van bijvoorbeeld defensie en energie.”

Is dat niet het gevolg van een te ver doorgeslagen vrije markt?

(fel) “Neen. Dat is het gevolg van een naïeve globalisering. Zeker bij de val van de Berlijnse Muur in 1989 en bij de toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 zijn we naïef geweest. Vrijhandel werkt maar als iedereen volgens dezelfde regels werkt. Men dacht dat vrijhandel automatisch zou leiden tot een gelijk speelveld in landen zoals China. Dat was naïef.”

Hebt u trouwens al een noodpakket in huis, zoals de Europese Commissie vraagt?

“Neen. (lacht) Wat wil men daarmee eigenlijk doen? Angst zaaien? Waarschuwen voor Russische tanks in onze straten? Ik begrijp dat niet.”

Van wie hebt u het meeste schrik: van Trump of van Poetin?

(denkt na) “Van vicepresident J.D. Vance en van Elon Musk. Dat zijn de mensen achter de dark MAGA (Make America Great Again, red.). Je moet er eens op letten: terwijl Trump een rood petje draagt, draagt Musk altijd een zwart petje. Deze mensen hebben een duistere agenda. Ze leiden aan grootheidswaanzin en vinden van zichzelf, omdat ze succes hadden in het bedrijfsleven, dat ze het recht hebben om de maatschappij naar hun hand te zetten. Om de democratie af te voeren. Zij willen een hoogtechnologisch, elitair land zonder overheid. Trump is maar een marionet, een manipuleerbaar figuur.”

Poetin is toch ook geen koorknaap?

“Maar toch heb ik meer schrik van Musk. Poetin is de devil we know. Van Musk en Vance weten we nog niet wat ze echt willen. Kijk naar wat Amerika wil doen met Groenland, Canada en het Panamakanaal. Dat is niet meer om te lachen. Zulke figuren zijn in staat om westerse vrijheden te verkopen voor hun eigen ambities. Onze normen en waarden staan op het spel, onze opgebouwde zekerheden, inclusief het bestaande financieel systeem. Kijk hoe zij omgaan met crypto. Dus ja, daar heb ik veel schrik van.”

Hebt u zich vergist in Musk? In november zei u nog in ‘De Morgen’ dat u hoopt dat hij met zijn economische kennis Trump zou behoeden voor fouten.

“Dan heb ik mij vergist, ja. Ik volg Musk al lange tijd. Toen hij opkwam, was dat een ietwat timide man, die zich graag liet omringen door mensen die hem tegenspraken. Hij kwam heel menselijk over. Zachtaardig zelfs. Wat een verschil met vandaag. Musk is een agressieve leugenaar geworden. Dat hij karakterieel is doorgeslagen, is wellicht ook een gevolg van de ketamine. Dat is niet roddelen wat ik doe, want hij zegt zelf dat hij dat gebruikt. Zoiets tast je karakter aan.”

“Zonder economische relance ga je de begroting nooit op orde krijgen. Dat zijn dingen die Martens en Dehaene beter begrepen hadden”

Zou u mensen nog aanraden om Tesla-aandelen te kopen?

“Neen, maar dat heb ik nooit gedaan.”

U blijft wel actief op X, het vroegere Twitter.

“Ja, omdat ik daar mijn stem kan laten horen en kan ingaan tegen hen. Ook al liggen zij daar niet wakker van. Het vreemde is trouwens dat ik op X altijd te horen krijg dat ik een linkse weet-ik-veel-wat ben en op Bluesky (een ander sociaal medium, red.) dat ik een rechtse zak ben.” (lacht)

Tot slot: wat vindt u voorlopig van Bart De Wever als premier?

“Als de Bart De Wever van tien jaar geleden vandaag toeschouwer zou zijn, hij zou nogal verschieten van zichzelf. (lacht) Van hoe hij de redder van het land zou kunnen worden. Van hoe hij meegaat in dingen zoals de Europese gedachte, waar hij vroeger veel sceptischer tegenover stond. Van hoe hij milder is geworden. Ik denk wel dat hij het meent, dat hij écht een goede premier wil en zal zijn. Hij ziet deze functie niet als een opstapje naar iets anders. Daarvoor was hij te graag burgemeester.”