PVDA-boegbeeld Jos D’Haese: “Moeten wij echt zó bang zijn voor Poetin?”

Iedereen gaat akkoord dat er meer geld naar het leger moet. Iedereen? Neen, toch niet. Jos D’Haese vaart stevig tegen de stroom in. De populaire PVDA’er vindt dat Europa zelf het risico op oorlog groter aan het maken is én hij noemt in één adem Trump gevaarlijker dan Poetin. Een vooruitblik op een heet voorjaar, in de wereld en in eigen land.

Donderdagmiddag in Brussel. De zon schijnt boven het Rouppeplein. We drinken thee en koffie op een terras. “Ik heb hier heel wat avonden doorgezakt na betogingen en vergaderingen”, zegt Jos D’Haese, Antwerps boegbeeld van de radicaal-linkse PVDA, politieke koning van TikTok en nog altijd maar 32 jaar. “Het is hier dat het syndicaal verzet verzamelt. Onze hoofdzetel vind je om de hoek. Een symbolische plek dus.” Oók om de hoek ligt sterrenrestaurant Comme Chez Soi. Is dat geen verboden terrein voor communisten? “Ik vind het contrast wel mooi, maar ik ga daar niet naartoe, neen. Dat ligt niet binnen mijn budget.” (lacht)

Over eten gesproken: uw vorig interview in deze krant deed nogal wat stof opwaaien, omdat u zei dat u opnieuw vlees at. Was u verrast?

“Ja, toch wel. Er werden zelfs opiniestukken over geschreven. Wellicht had ik mezelf niet goed uitgedrukt. Uiteraard heb ik veel respect voor mensen die vegetarisch zijn. Het toont trouwens aan dat heel wat mensen bezig zijn met hoe ze de wereld beter kunnen maken. Dat is positief. Maar het is dus niet zo dat ik elke ochtend drie biefstukken eet. Ik ben heel matig met vlees.”

Gelukkig zijn groenten makkelijker te conserveren dan vlees als er straks oorlog uitbreekt.

(lacht) “Ik denk niet dat het nodig is om een voorraad in te slaan. (plots ernstig) Ik vraag me toch af waar die bangmakerij goed voor is. Is er echt iemand die denkt dat Poetin overmorgen op de markt van Brussel zal staan? Komaan, zeg! Op drie jaar tijd heeft hij hoop en al 20 procent van Oekraïne kunnen veroveren. Moeten wij daar zó bang voor zijn? Het is tijd om een stap achteruit te zetten en weer nuchter naar de zaken te kijken. Wij passen voor een wapenwedloop.”

Wie zijn de bangmakers, volgens u?

“Theo Francken (defensieminister, N-VA, red.), Ursula von der Leyen (voorzitter van de Europese Commissie, red.), enzovoort. Weet je wie blij is met hun plannen? De wapenindustrie. (op dreef) Als het gaat over defensie, tellen de begrotingsregels plots niet meer. Laat de miljarden maar rollen! Maar voor onze zorg en pensioenen: o neen, dan lukt het niet, hoor. Vier miljard extra tegen juni, dat is toch van de pot gerukt? Weet je waar ik bang voor ben? Dat wij door deze escalatie zélf het risico op oorlog groter maken.”

Dus uw partij gaat de verhoging van het defensiebudget niet steunen?

“Neen. Wij geven in België al acht miljard uit aan het leger. Dat is genoeg. Dat wij al na enkele uren oorlog met stenen zouden moeten gooien (zoals oud-generaal Marc Thys zegt, red.), geloof ik niet. En als dat wel zo zou zijn, hebben onze generaals heel slechte keuzes gemaakt. Je moet het ook breder bekijken. Wij geven als Europa al twee tot drie keer zoveel geld aan defensie dan Rusland. (benadrukt) We hebben al meer gevechtsvliegtuigen, meer schepen, meer soldaten, meer van alles. Je kan dat budget nu nog eens verdubbelen, maar dat zal je niet veiliger maken.”

“Vier miljard tegen juni, dat is toch van de pot gerukt? Door deze escalatie zijn wij zélf het risico op oorlog groter aan het maken”

Experten spreken dat tegen. Rusland staat bijvoorbeeld nucleair veel sterker.

“Wat is de effectieve dreiging van Rusland? Die is tweeërlei. Enerzijds: cyberveiligheid. Ik ga akkoord om daarin te investeren. Anderzijds: nucleair. Ga je dat oplossen met extra tanks, denk je? Neen. Wel met diplomatie.”

Is dat niet een tikje naïef? Heb je geen afschrikking nodig om diplomatie te doen slagen?

(windt zich op) “Maar er ís afschrikking. Europa is geen zwak continent, hoor. De meeste landen zijn bang van ons. Maar hebben wij dan niets geleerd uit de Koude Oorlog? Als je de temperatuur wil doen zakken, moet je praten met elkaar, geen escalatie organiseren. Je kan Rusland niet plezant vinden, maar dat land ligt daar en zal er blijven liggen. Zelfs Trump praat vandaag met Poetin. We gaan dat toch niet alleen aan hem overlaten?”

Wie boezemt u het meeste schrik in: Trump of Poetin?

(blaast) “De grootste bedreiging voor de wereldvrede is Trump – zonder twijfel. Wat niet wil zeggen dat Poetin een koorknaap is. Hij is de agressor in Oekraïne.”

Dus u vindt een democratisch verkozen president gevaarlijker dan een dictator die andere landen binnenvalt?

“Omdat je moet kijken naar de achterliggende strategie. Natuurlijk is Poetin een dictator. De PVDA zou in Rusland al lang verboden zijn. Maar wat is de strategie van Trump? Hij zegt: onze grote vijand is niet langer Rusland, maar China. En dus wil hij weg uit Oekraïne. Hij wil zijn troepen en middelen gebruiken om oorlog te voeren tegen de Chinezen. En dan heb je nog zijn plannen voor een rivièra in Gaza en de annexatie van Groenland. Daarom vormt hij de grootste bedreiging.”

Ook uw partij wil al langer de militaire steun aan Oekraïne stopzetten. Is Trump in die zin geen bondgenoot?

“Neen, want Trump is geen vredesduif. Hij wil gewoon elders oorlog voeren. Oorlog gaat nooit over waarden, maar altijd over economische belangen. Vroeger aasden de Amerikanen op olie en gas in het Midden-Oosten. Vandaag draait het vooral om zeldzame aardmetalen. En wie is op dat vlak de grote concurrent? China. Als wij niet wakker worden, zal Trump ook in Oekraïne weglopen met alle mineralen.”

Hoe zou u de oorlog in Oekraïne aanpakken?

“Diplomatiek. Als een staakt-het-vuren voor Gaza lukt, dan moet dat ook lukken voor Oekraïne. Waarom niet de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, red) opnieuw tot leven wekken? Je investeert beter je geld in veiligheidsconferenties dan in militaire bondgenootschappen. Waar zijn de grote staatsmannen naartoe, genre Willy Brandt en Pierre Harmel? Zij wisten dat je je niet mag laten meesleuren in een wapenwedloop, maar dat je moet onderhandelen, óók met mensen die niet leuk zijn. Dat zeggen wij trouwens al drie jaar. Je kan deze oorlog alleen beëindigen met diplomatie.”

Wie is eigenlijk uw bondgenoot in Oekraïne: Zelensky of Poetin?

“Ik heb daar geen bondgenoot. Poetin had geen enkel recht om Oekraïne binnen te vallen, maar ook Zelensky zit vast in een oorlogslogica.”

U bent de enige partij die dit geluid laat klinken. Zijn alle anderen dan fout?

“De anderen worden meegesleurd in de oorlogsretoriek. Ik vind dat erg. Nogmaals: leren wij dan niets uit het verleden? Wie aan oorlog werkt, zal oorlog krijgen. Maar wij staan niet alleen, hoor. Er zijn intussen veel mensen die zeggen dat wij gelijk hebben. Dat wij Amerika en de NAVO niet blindelings moeten volgen. Dat de Europese en Amerikaanse belangen niet gelijk zijn. De vraag is wanneer onze leiders dat eindelijk zullen doorhebben. Want zij blijven op de knieën gaan voor Trump.”

Is het goede nieuws voor u dat het einde van de NAVO misschien nabij is?

“Ik denk niet dat het einde nabij is. Amerika zal de NAVO niet loslaten, want dat is dé manier om Europa in de pas te doen lopen. Trump lijkt misschien knettergek, maar hij is dat niet, hoor. Hij weet wat hij doet. (feller) Wij hebben ons afgesneden van Russisch gas om uiteindelijk duurder Amerikaans gas aan te kopen. Ook Francken gaat op de knieën voor Trump. ‘Meer wapens’, zegt hij, maar waar gaat hij die kopen? In Amerika! Dat is toch zot?”

Iets anders. Wordt het voorjaar in eigen land even heet?

“Dat denk ik wel, ja. Er is een stevige golf van sociaal verzet op komst. Wat de regering-De Wever wil doen, is hallucinant. Men is enkele fundamenten van onze welvaartstaat onderuit aan het halen. Dat gaat over pensioen, over werkloosheid, maar ook over het recht op protest. Wij gaan dat niet laten gebeuren.”

‘Als mijn generatie nog een deftig pensioen wil, dan moeten we dit land op orde zetten’, zegt Vooruit-voorzitter Conner Rousseau in Het Laatste Nieuws.

(rolt de ogen) “Is dat niet erg? Mensen langer laten werken voor minder pensioen en intussen miljarden voor grote bedrijven ongemoeid laten, wat is daar socialistisch aan? (op dreef) Weet je wat Rousseau moet doen? Naar de inkomsten van de sociale zekerheid kijken. Dáár zit het probleem. We geven elk jaar 16 miljard aan kortingen op sociale zekerheidsbijdragen. Ga daar eens met de kam door. En voeg daar een échte rijkentaks aan toe. Dan gaan de pensioenen weer betaalbaar zijn.”

Tot wanneer gaat het verzet door?

“Tot de regering plooit. Dat meen ik echt, hoor. De kwaadheid is groot. Anders waren er in februari geen 100.000 mensen op straat gekomen (volgens de politie 60.000, red.). Wat zeker weg moet, is de pensioenmalus. In wiens programma stond dat eigenlijk? Dat is echt een schandalige maatregel. Eén derde van alle werknemers zal dat voelen. (kwaad) Je kan zelfs tot 25 procent verliezen! Als je halftijds werkt en je bent één dag ziek, dan telt dat jaar al niet meer mee om aan de malus te ontsnappen. En twee: het is essentieel dat de grote vermogens meer bijdragen.”

“Conner Rousseau heeft er niets van begrepen, vrees ik. Hij is de enige van heel Arizona die gelooft dat de rijken die taks zullen betalen”

Vindt u de meerwaardetaks geen goed idee?

“Dat is een fausse bonne idée. Rousseau is de enige van heel Arizona die gelooft dat de rijken deze taks zullen betalen. Want wat doen de rijken? Zij boeken de meerwaarden via hun vennootschap, en die vallen niet onder deze belasting. Ik vrees dus dat Rousseau er niets van begrepen heeft.”

De negendaagse spoorstaking is nog maar net voorbij en er zijn alweer meer dan tien spoorstakingen aangekondigd. Vindt u dat niet overdreven? Hiermee wordt de gewone reiziger getroffen, niet de regering.

“Neen, ik vind vooral de maatregelen overdreven. Ik begrijp dat de mensen daartegen protesteren. En hoe moet je dat anders doen? Een zwarte band dragen rond de arm zoals in Zuid-Korea? Dat zou de regering graag hebben. (lacht) Neen, we zien dat deze stakingen hen zenuwachtig maken, en dat is de bedoeling. Het is onverantwoord dat men een treinbestuurder vraagt om te werken tot 67 jaar.”

Een treinbestuurder die 30 jaar gewerkt heeft, mag op 55 jaar met pensioen. Zou u dat systeem behouden?

(windt zich op) “Ja, en sorry, maar ik vind dat een totaal onzinnige discussie. Weet je over hoeveel mensen dat vorig jaar ging? Over zeven mensen! De gemiddelde pensioenleeftijd bij het spoor ligt boven de 60 jaar.”

Maar is dat eerlijk tegenover de bouwvakker die wel langer moet werken?

“Maar dat is net het punt, hè. Het is inderdaad niet eerlijk dat bouwvakkers zo lang moeten werken. Wij vinden dat iedereen die een zwaar beroep heeft, vroeger moet kunnen stoppen. Maar deze regering wil dat debat zelfs niet voeren! Wij willen ook de algemene pensioenleeftijd terug naar 65 jaar.”

Experten verslikken zich in hun pistolet. Denkt u nooit dat de vergrijzing onbetaalbaar wordt met uw plannen?

“Het is tijd om ook daar eens nuchter naar te kijken. Vandaag gaat 11,5 procent van het bbp (bruto binnenlands product, red) naar pensioenen. Dat zal stijgen tot 13,5 procent. Wij vinden dat niet te veel. Ik heb daarnet al gezegd hoe wij dat betaalbaar zouden houden. Gelooft u trouwens echt dat deze regering wel iets geeft om de begroting? Neen, toch? Kijk naar de legeruitgaven. (even stil) Dat de socialisten meedoen met dit beleid, vind ik onbegrijpelijk. Werken moet meer lonen, had men beloofd in de campagne, maar het enige wat de regering doet, is de mensen vragen om langer te werken.”

Het valt op dat alle grote debatten weer federaal zijn. Verveelt u zich niet in het Vlaams halfrond?

(lacht) “Neen, ook op Vlaams niveau beweegt er veel, hoor. Maar bon, het is inderdaad zo dat de grote debatten zich in de Kamer afspelen. Nu, ik ben niet iemand die zich opsluit op één domein. Maar dat voelt u wel, zeker?” (lacht)

Tot slot: hoe is uw band met Rousseau? U bent opvallend scherp voor hem.

“Ik heb daar geen band mee. Ik zie hem ook zelden in het parlement. Hij komt daar om te stemmen en zit dan op de achterste rij, maar in de commissies zie ik hem niet. (fijntjes) Ook in die zin doet hij denken aan Bart De Wever.”

Ik vraag het ook omdat jullie samen in het kraambed hadden kunnen liggen. Jullie zijn beiden in Sint-Niklaas geboren in het jaar 1992.

(lacht) “Dat is zo, maar we zijn elkaar daar nooit tegengekomen. Toen ik twee jaar was, zijn wij verhuisd naar Hoboken. Het is wel een feit dat sinds Rousseau voorzitter is, de banden tussen onze partijen heel erg bekoeld zijn – om niet te zeggen dood. Rousseau kiest ervoor om rechts te versterken, en niet links. Je ziet dat trouwens ook in de Vlaamse regering. De vorige regering voerde rechts beleid met rechtse partijen, deze regering voert rechts beleid met Vooruit.”