Tom Van Grieken over de eedaflegging van Trump en de politieke impasse in eigen land: “Je moet van mij niet de woordvoerder van Trump maken”

Als Arizona tegen eind deze maand niet lukt, zijn nieuwe verkiezingen onvermijdelijk. Dat zegt Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken. Later vandaag, na de nieuwjaarsborrel van zijn partij, vliegt de 38-jarige Schotenaar naar Washington, waar hij morgen de inauguratie van Donald Trump bijwoont – als een van de weinige Belgen. Wie wil weten hoe Van Grieken écht kijkt naar de omstreden president en zijn al even omstreden luitenant Elon Musk, moet vooral verder lezen …

Tom Van Grieken beweegt zich dezer dagen vaak op het hoogste internationale toneel. “Dat is niet mijn natuurlijke habitat, maar soms is het belangrijk om je partij in het buitenland te vertegenwoordigen.” Het interview werd één dag verschoven omdat hij in Parijs de herdenking wou bijwonen van de twee weken geleden overleden Jean-Marie Le Pen, de oprichter van de extreemrechtse partij in Frankrijk. “Ik werd uitgenodigd door zijn dochter Marine die ik goed ken. Haar vader was zeker niet zonder fouten, maar hij was tegelijk een visionair en een pionier. Hij was immers de eerste die waarschuwde voor massamigratie en de afbrokkeling van de natiestaat.”

Le Pen vond de gaskamers maar een detail in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Is dat niet voldoende reden om zo’n herdenking over te slaan?

“Ik vind niet dat men iemand mag herleiden tot één fout. Hij wist trouwens zelf ook dat die uitspraak fout was.”

Een fout, zegt u. Is dat geen understatement?

“Welk woord moet ik gebruiken? Een stommiteit van jewelste, is dat beter? Kijk: Le Pen heeft een baan gekapt doorheen de rotsen. Soms heeft hij daarvoor een te stevige bijl gebruikt. Maar dat wil niet zeggen dat we hem niet mogen herdenken. Hij had trouwens ook vrienden in de Joodse gemeenschap.”

Morgen bent u in Washington voor de inauguratie van Trump. Ik dacht dat u eerst niet wou afreizen?

“Omdat het praktisch niet haalbaar leek. Wij hebben zondag onze nieuwjaarsreceptie en die wil ik zeker niet missen. Eerst onze mensen! (lacht) Uiteindelijk bleek er toch nog een vlucht mogelijk te zijn. Het wordt een historische dag. Als je daarbij kunt zijn, dan moet je gaan.”

Waarom bent u wel uitgenodigd, en pakweg onze premier niet?

“Het is onze Europese partij die uitgenodigd is, en via die weg ook de voorzitters van de nationale partijen die lid zijn. Dus ook Marine Le Pen, Geert Wilders, enzovoort. Waarom anderen niet uitgenodigd zijn, weet ik niet. Al heb ik een vermoeden. Als je Trump voortdurend wegzet als complete idioot, zoals alle andere partijen doen, van N-VA tot Groen, dan moet je geen goodwill terugverwachten.”

“Blijkbaar worden wij ernstiger genomen door het machtigste land ter wereld dan door de politieke tegenstanders en opiniemakers in eigen land”

Streelt het uw ego dat u daar mag zitten?

“Bijzonder weinig. Dat klinkt ongeloofwaardig, zeker? (lacht) Dat ik daar mag zijn, heeft wel aanzienlijk belang voor mijn partij en onze één miljoen kiezers. Blijkbaar worden wij ernstiger genomen door het machtigste land ter wereld dan door de politieke tegenstanders en opiniemakers in eigen land.”

Laten we eens inzoomen op Trump. Is hij een inspiratiebron voor u?

“Dat is te sterk uitgedrukt. Er zijn wel een drietal elementen die mij aanspreken, en die dieper gaan dan de karikatuur die onze media van hem maken. Eén: hij durft het migratieprobleem aan te kaarten. Eindelijk! Dat is niet evident in een land dat migratie altijd gezien heeft als een sprookje. Twee: America First. Dat is een geweldig mooi principe, dat helaas wel in het nadeel van Europa kan spelen. Wij zouden als antwoord ook het eigen land voorop moeten zetten. En drie: ik ben gecharmeerd door het feit dat hij niet overal ter wereld politieman wil spelen. In tegenstelling tot Clinton, Bush en Obama heeft hij geen oorlogen gestart. Meer zelfs: Trump is een vredespresident. Helaas klinkt dat hier wereldvreemd omdat wij alleen maar desinformatie over hem te horen krijgen. Kritiek op Trump zou trouwens veel sterker overkomen als de berichtgeving wat genuanceerder zou zijn.”

Wat is uw grootste kritiek op hem?

“Trump staat ook voor een kil, liberaal model waarin geen plaats is voor een sterke sociale zekerheid. Dat is niet mijn model. En een tweede: ik word niet vrolijk als hij zegt dat hij Groenland wil annexeren. Wij zijn nationalisten: wij vinden dat een volk zelf moet kunnen bepalen tot welk land het behoort. Het is niet aan een imperialistische macht om elders grondgebied op te eisen. Dat is zelfs verwerpelijk.”

Leert het succes van Trump ook niet dat mensen stiekem een autoritaire leider willen?

“Mensen willen vooral een authentieke leider. Trump speelt geen rolletje. Maar hij is niet antidemocratisch. Dat is weer een frame dat gezet wordt. (op dreef) In de vier jaar dat hij president was, is er geen enkele democratische instelling afgeschaft! Wel heeft hij sommige dingen op zijn kop gezet. Dat mag toch? Wij zouden daar beter een voorbeeld aan nemen. Bij ons krijgen de winnaars van verkiezingen zelfs geen kans meer om dingen grondig te veranderen.”

Als hij verliest, laat hij zijn aanhangers het Capitool bestormen. Is dat democratisch?

“Wat u zegt, klopt niet. Trump had wel degelijk opgeroepen om geen geweld te gebruiken. Helaas werden zijn Twitter- en Facebookaccount op dat moment afgesloten. Tegelijk kan ik erkennen dat hij een slechte verliezer is. Die meeting was overbodig. Hij had gewoon zijn verlies moeten erkennen. Punt. Een politicus moet groot zijn in de overwinning, maar ook in de nederlaag.”

Zou een Trump ook werken in de Europese context?

“Zijn ideeën wel. Die sluiten zelfs meer aan bij Europees rechts dan bij de traditionele Republikeinen. Trump heeft de Republikeinen een nieuwe weg doen inslaan, een meer Europese weg. Ik vrees wel dat zijn botte stijl hier niet zou aanslaan. Hij is weinig verfijnd. Al vind ik het hoogst ongepast dat de Europese elite altijd klaarstaat met het moreel verheven vingertje. Dit mag niet, dat mag niet – maar wel altijd met twee maten, twee gewichten. De hysterie waarmee men over Trump spreekt, hoor je zelden als het gaat over vrouwenrechten in het Midden-Oosten.”

“Als je een ster bent, mag je vrouwen bij het kruis grijpen”, zegt Trump. Vindt u dat een detail, zo’n uitspraak?

(zucht) “Neen, dat is ronduit walgelijk en dat valt niet goed te praten. Punt. Maar je moet hier van mij niet de woordvoerder van Trump maken, hè. Ik zeg alleen dat bepaalde elementen mij aanspreken, meer niet.”

Hoe kijkt u naar de rol van Elon Musk? U zou bang zijn om daarover te praten, lees ik in Knack.

“Waarom zou ik? (lacht) Musk is een van de meest briljante ondernemers van deze eeuw. Hij werd bejubeld door alle academici en politici – tot plots bleek dat hij een politiek incorrecte mening heeft. Daarna werd hij met alle zonden van Israël beladen. Ik vind dat raar. Ik stel ook vast dat de verontwaardiging van links bijzonder selectief en hypocriet is. Als Bill Gates en George Soros hun mening zeggen, kraait er niemand naar. Als Taylor Swift haar steun uitspreekt voor de Democraten, wordt ze toegejuicht. Maar als Musk Trump steunt, wordt er opgeroepen om geen Tesla meer te kopen en X (het vroegere Twitter, red.) te verlaten.”

Bent u zelf wel consequent? Enkele jaren geleden wou u Facebook aan banden leggen omdat dat de democratie zou manipuleren. Is dat niet exact wat Musk aan het doen is met X?

(windt zich op) “Neen. Facebook hééft verkiezingen gemanipuleerd. Mark Zuckerberg heeft dat zelf erkend. Bovendien ging de censuur van Facebook een stap verder dan onze nationale wetgeving. X doet het omgekeerde: zij schrappen alle censuur zodat er complete vrijheid van meningsuiting is. Daarom gaan de linkiewinkies weg van X. Omdat ze niet tegen een andere mening kunnen. Het is wellicht ook confronterend voor hen om te zien dat er zoveel rechtse stemmen zijn.”

U gaat toch niet ontkennen dat de algoritmes van X gestuurd worden zodat de politieke boodschap van Musk gezien wordt?

(droog) “Is dat bewezen? Volgens mij niet.”

Musk mengt zich ook in de Duitse verkiezingen door campagne te voeren voor Alice Weidel, de leidster van de radicaal-rechtse AfD. Wat vindt u daarvan?

“Welke inmenging? Musk heeft een gesprek gevoerd met een politica die zijn voorkeur geniet. Hij mag dat doen van mij. Als hij morgen financiële steun zou geven aan Europese partijen, dan overschrijdt hij een grens. Maar dat doet hij niet. In Amerika doet hij dat wel, maar daar is dat de normale gang van zaken.”

Opnieuw: bent u zelf niet hypocriet? Drie jaar geleden zei u dat sociale media niet activistisch mogen zijn. U kan in alle ernst toch niet beweren dat Musk niet activistisch is?

(geprikkeld) “X is niet activistisch. Ik maak een onderscheid tussen medium en eigenaar. De eigenaar mag wél een mening hebben. (benadrukt) Musk moet tegen niemand sorry zeggen!”

Trouwens: uw profiel op X is nog altijd verborgen.

“Is dat niet verschrikkelijk? Als ik hem maandag zie, ga ik aan zijn oren trekken. (lacht) Neen, dat is omdat ik door allerlei linkse accounts werd gerapporteerd nadat ik een video had gedeeld over een vechtpartij in Zelzate – intussen anderhalf jaar geleden. Waarom ik nog altijd verborgen ben, weet ik niet. Wellicht omdat Musk zijn klantendienst in Europa tot nul herleid heeft.”

Dus X doet toch aan censuur? Uw profiel is verborgen.

(grijnst) “Dat zou vandaag niet meer gebeuren.”

“Als Arizona tegen eind deze maand niet lukt, dan ga je tegen de mensen moeten zeggen: terug naar de stembus”

Eigen land dan. We zouden het bijna vergeten, maar we hebben nog altijd geen federale regering. Hoe kijkt u daarnaar?

“Ik word daar boos van. Wat zei De Wever eerst? Dat er dertig dagen na de verkiezingen al een zakenkabinet zou komen. De tweede deadline was september. En daarna Kerstmis. Wat is het nu? (fel) Hij is de boel al zeven maanden aan het beliegen en bedriegen. Dat maakt mij kwaad. Met hoeveel miljoen is het begrotingstekort intussen gestegen? Hoeveel asielzoekers zijn er bij gekomen?”

Wat had hij dan moeten doen?

“Er zijn mensen die medelijden met hem hebben omdat hij met de socialisten zal besturen. (benadrukt) Maar dat is zijn eigen keuze, hè. Het is Bart De Wever die overal in zee wou met Vooruit: lokaal, Vlaams en federaal. Dat de socialisten boven hun gewicht boksen, is zijn schuld. En dat terwijl de Vlaming op 9 juni rechts en Vlaams stemde. Blijkbaar is hij dat alweer vergeten. ‘Confederalisme of niets’, zei hij in de campagne. Vandaag ligt dat niet eens op tafel. De Wever negeert het signaal van de kiezer en werkt zo zichzelf in nesten.”

Wat had hij moeten doen, is mijn vraag.

“Hij had een Vlaams front moeten vormen met mijn partij. Dat zou een sterk breekijzer geweest zijn om echt door te pakken. Je kan dit land niet op orde zetten als je de communautaire realiteit ontkent.”

Is een Vlaams-nationalist niet stiekem blij als de federale formatie in het slop zit?

“Neen, omdat de Vlaming dit cash zal betalen. Er zal nog meer bespaard worden op de sociale zekerheid en de Vlaming zal nog meer belastingen moeten betalen.”

Wringt het nog dat u op 9 juni net niet de grootste bent geworden?

“Dat het zo weinig stemmen gescheeld heeft, dat wringt. Ik heb altijd gezegd dat N-VA in zee zou gaan met Vooruit, tenzij wij de grootste zouden worden. Helaas heb ik gelijk gekregen. Dat maakt dat we op Vlaams niveau wéér vijf jaar kwijt zijn. Dat vind ik heel ambetant. Maar voor mij persoonlijk wringt het niet meer. Ik heb gedaan wat ik kon. Wij zijn echt wel klaar voor regeringsdeelname.”

Zou een regering met N-VA echt gelukt zijn, denkt u?

“Ja. Ik ga niet te veel in detail treden, maar in de uren dat we een meerderheid hadden, zijn er lijntjes uitgegooid van beide kanten. En neen, ik ga geen namen noemen. Maar het waren berichten die mij hoopvol stemden. De dagen nadien zouden de onderhandelingen opgestart worden. Helaas zijn we later op de avond nog een zetel verloren waardoor we onze meerderheid kwijt waren. Dat gaf De Wever de kans om mijn partij af te schepen.”

Wat als de Arizona-coalitie toch niet lukt tegen eind deze maand, de zelfverklaarde deadline?

(lang stil) “Dan ga je tegen de mensen moeten zeggen: terug naar de stembus. Dat is geen populaire boodschap, want iedereen heeft zijn buik vol van verkiezingen. Maar hoe lang kun je blijven onderhandelen? Er zal iets moeten gebeuren.”

Bent u uw partij al aan het klaarstomen voor verkiezingen?

“Neen. Want laat me duidelijk zijn: dat is niet mijn eerste keuze. Ik hoop nog altijd dat er een regering komt die goede maatregelen neemt. Maar het is wel de consequentie als Arizona niet zou lukken. Je kan niet eeuwig blijven onderhandelen.”