De verrijzenis van Valerie Van Peel, vanaf zaterdag voorzitter van N-VA: “Er knaagde iets, ik wou weer impact hebben”

Van een verrijzenis gesproken! Vorig jaar zei ze teleurgesteld de politiek vaarwel, volgende week keert ze terug door de grote poort als voorzitter van N-VA. Valerie Van Peel over haar plannen, het beruchte artikel één van de statuten en koffie drinken met Tom Van Grieken.

Witte Donderdag, de Kalmthoutse Heide. Gezang klinkt langs alle kanten. De fladderende veldleeuweriken zijn terug van wintervakantie. Grote bonte spechten doorboren berkenbomen. Een boompieper schreeuwt om aandacht. Valerie Van Peel heeft Bello mee, een Portugese asielhond. “De braafste hond ooit, maar hij luistert van geen kanten.” Ze schatert het uit. Van Peel kent het natuurgebied als haar broekzak. “Kalmthout is het dorp waar ik opgegroeid ben. Als kind kwam ik hier altijd spelen. De heide ademt melancholie uit voor mij. Twee jaar geleden heb ik deze plek herontdekt. Je moet weten: ik was de ongezondste mens ter wereld. Veel roken, nooit bewegen, altijd stress. Dat is allemaal veranderd, ook dankzij de vele wandelingen hier. Ik heb hier leren vertragen. Een midlife, zeker? (lacht) Maar geen vragen over vogeltjes, hè! Daar ken ik niets van.”

Aan enthousiasme heeft Van Peel niets ingeboet. Vorig jaar verdween ze uit het parlement omdat ze de politieke spelletjes beu was. Komende zaterdag wordt ze verkozen tot nieuwe voorzitter van N-VA – ze is de enige kandidate. Het einde van een tijdperk voor de grootste partij van het land na twintig jaar Bart De Wever. Maar eerst: die andere verrijzenis.

Het is Pasen vandaag: wat betekent dat voor u?

“Dat is vooral een familiemoment. Al is het anders sinds mijn vader overleden is en mijn moeder op een appartement woont. We komen nog altijd samen, hoor, maar het voelt niet meer zoals vroeger. (stil) Er ontbreekt iemand. Zulke dagen zijn soms de moeilijkste dagen, omdat er dan herinneringen naar boven komen.”

Komen de paasklokken nog langs?

“Dat wel. Op elk vlak wil mijn 12-jarige tweeling ouder en cool zijn, behalve op dat vlak. (lacht) Ze hebben de overbuurvrouw, met wie we het heel goed kunnen vinden, al aangespoord om zeker eieren te leggen.”

Gelooft u dat Jezus op deze dag verrezen is uit de dood?

“Als kind wel. Ik was gek op deze verhalen. Tot een leraar mij vertelde dat je die niet letterlijk mag nemen. Ik was daar weken niet goed van. (denkt na) Een kerkganger ben ik niet meer, maar ik zou mezelf wel gelovig noemen. Ik geloof in de christelijke waarden en tradities. Dat is wat een gemeenschap bindt. Net daarom vind ik het zo jammer dat de kerken leeglopen. Want wat komt er in de plaats?”

Welke plek heeft de kerk nog in onze samenleving?

“Dat is een moeilijke. In het instituut zijn er heel lelijke dingen gebeurd, en dan heb ik het zelfs niet alleen over het seksueel misbruik. Maar ik wil niet zwart-wit zijn. Er zijn in onze kerken ook mensen die schitterende dingen doen. De vraag is dan of je als overheid religie nog moet financieren. (aarzelend) Ik ben daar nog niet uit. Maar dat moogt ge niet zeggen als politicus, zeker?” (lacht)

Toch wel. Het is zelfs verademend, vind ik.

“Awel, mijn antwoord is: ik weet het niet. Maar het is een boeiend debat dat we zeker moeten voeren. Misschien kan je de mensen zelf laten beslissen of en welke religie ze steunen?”

“Vlaamse onafhankelijkheid is iets wat wij op lange termijn als realiteit willen zien, dus waarom zouden we dat schrappen?”

Wél een feit is de verrijzenis van Valerie Van Peel. Vond u uw weg niet in het leven na de politiek?

“Toch wel. Ik was bezig met heel wat boeiende dingen. Al moet ik toegeven dat het rouwproces moeilijker verliep dan verwacht. Hoewel ik het tegendeel beweerde, was mijn job toch mijn identiteit geworden. Maar het was vooral … er knaagde iets. Na enkele maanden op de achtergrond – die nodig waren en deugd deden – voelde ik toch weer die drang om een stem te zijn in het debat, om impact te hebben. Dat is blijkbaar wie ik ben. En waar kan je dat beter dan in de politiek? Je kan jezelf niet blijven verloochenen.” (glimlacht)

De politiek is uw biotoop?

(blaast) “Ik wil toch onthecht blijven, hoor. Ik blijf de politiek zien als iets tijdelijks. Zolang ik impact kan hebben, en als voorzitter moet dat lukken, wil ik een rol spelen. Maar dat moet wel de drijfveer blijven. Om de zoveel jaar ga ik voor mezelf die evaluatie maken. (denkt na) Wat ik wel geleerd heb, enfin, dat hoop ik toch, is de lat niet te hoog te leggen. Anders loop je met je hoofd tegen de muur. Ik ga de wereld niet veranderen, maar ik hoop wel kleine stapjes te zetten die impact hebben op veel mensen.”

Vertel: mag de partij zich aan een stijlbreuk verwachten met voorganger Bart De Wever?

“Grote veranderingen moet je niet verwachten. Dat zou stom zijn, want we doen het momenteel goed als partij. Ik heb natuurlijk een andere stijl. Verwacht van mij geen Latijnse spreuken. En twee: ik ga ook eigen klemtonen leggen.”

Welke partij wordt de N-VA van Van Peel?

“Een brede volkspartij die de gemeenschap vooropzet. Dat is het verhaal dat stichter Geert Bourgeois schreef en dat moet de basis blijven. Waar ik voor moet zorgen, is dat we dat verhaal blijven uitdragen, los van de waan van de dag. Een beleidspartij loopt immers het risico alleen vereenzelvigd te worden met de harde maatregelen die de regering soms zal nemen. Wat ik persoonlijk aan ons verhaal wil toevoegen, is extra focus op groepen die geen stem of lobby hebben, zoals kwetsbare kinderen. (benadrukt) Want zij vormen de maatschappij van morgen.”

Zal u als voorzitter van de premier niet vooral low profile moeten blijven zodat de regering kan schitteren?

“Dat hangt ervan af. Als het gaat over regeringskwesties, moet ik niet op de voorgrond staan. Daar hebben we andere mensen voor. Maar als het gaat over de partij, zal ik mij niet verstoppen. Let op: dat er ooit spanningen komen tussen partij en regering, dat verwacht ik wel. Dat zou ik ook niet erg vinden. Een regering is immers altijd een compromis.”

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zegt altijd en overal zijn mening. Is dat een voorbeeld voor u?

“Neen, ik ga zeker geen Bouchez worden. Enkele weken geleden kwam ik hem tegen in het parlement. Ik wou even goeiedag zeggen, maar hij wist van geen kanten wie ik was. (schatert het uit) Dat is typisch Bouchez, zeker? Ik dacht bij mezelf: Wacht maar, je zal me nog leren kennen.”

Kan u zich helemaal vinden in het regeerakkoord? Of zijn er ook dingen waar u het moeilijk mee hebt?

“Neen, eigenlijk niet. Ik lees veel dingen waar ik zelf nog voor gevochten heb: asbest, langdurig zieken, afschaffing anonimiteit spermadonor, enzovoort. Ja, natuurlijk zijn er dingen die je in een ideale wereld liever niet zou doen. Als het zou kunnen: ik zou iedereen 5.000 euro pensioen geven. Maar helaas kan dat niet. Volgens mij is dit akkoord het hoogst haalbare.”

Nu praat u al als een echte voorzitter.

“Echt? Oei! (lacht) Maar dat zal af en toe ook moeten, zeker?”

Wordt de grootste valkuil niet dat de regering zich blind staart op de chaos in de wereld en de eigen hervormingen vergeet?

“Dat zou een risico kunnen zijn, tenzij je een premier hebt zoals Bart. Ik ken hem al een tijdje. Hij kan als geen ander een lijn aanhouden en doorpakken. Ik heb daar dus alle vertrouwen in. De grootste valkuil volgens mij is altijd dezelfde: dat ego’s belangrijker worden dan het verhaal. Maar gelukkig hebben zowel onze premier als onze minister-president Matthias Diependaele dat probleem niet.”

Nu uw partij zich zo lekker voelt in de Belgische regering, is het geen tijd om artikel één van de statuten aan te passen?

“Neen, zeker niet! Daar zie ik geen enkele reden toe. Het regeerakkoord is het maximaal mogelijke binnen de Belgische context. Maar als je de problemen volledig wil oplossen, zal je toch een staatshervorming nodig hebben, hoor.”

Artikel één pleit voor een onafhankelijke Vlaamse republiek. Is dat wat u wil?

“Dat is iets wat je op lange termijn als realiteit wil zien, weliswaar binnen een sterke Europese Unie. Dus waarom zouden we dat schrappen? Ik denk ook dat dat op lange termijn realiteit kan worden, maar misschien ga ik dat niet meer meemaken. Maar op korte termijn blijft het confederalisme onze ambitie. En misschien is dat wel voldoende? Dat kan ook. Elke stap die we zetten, gaan we evalueren.”

Is uw partij vandaag niet aan het bewijzen dat België wél werkt?

(feller) “Neen, want zelfs als je het regeerakkoord volledig uitvoert, zullen niet alle problemen opgelost zijn. Als je echt wil hervormen en ontvetten, heb je een staatshervorming nodig. Ik ben niet geboren in een Vlaams-nationalistisch nest, dus dat is geen romantiek voor mij. Maar van zodra ik één stap zette in het parlement, zag ik dat de structuur zelf de oorzaak is van veel dingen die foutlopen.”

“Tom Van Grieken? Dat is de laatste koffie die ik wil drinken. Dat heeft hij zelf gezocht”

Hoe zal u als voorzitter tegenover een samenwerking met Vlaams Belang staan?

(zucht) “Die vraag ga ik honderd keer krijgen, zeker?”

Zeg het nu, en u bent ervan af.

“Zo werkt het helaas niet. Kijk: ik had mijn kandidatuur voor het voorzitterschap amper aangekondigd, of VB was daar al met een haatcampagne, aangevoerd door Tom Van Grieken zelf. Over mijn mentale toestand en dat soort dingen. Laat het duidelijk zijn: dat is de laatste koffie die ik wil drinken. En die positie heeft hij zelf gezocht. Ik vind het heel erg voor zijn kiezers, want zij verdienen het niet om genegeerd te worden. Maar met zulke leiders kan het niet anders.”

Hoe kijkt u naar een nieuw kartel met CD&V?

“Zeg, wil je dat ik ook met Sammy Mahdi geen koffie meer kan drinken? Ik ga daar nu geen grote uitspraken over doen. Ik weet dat Bart altijd droomde van een grote centrumrechtse formatie en ooit kan dat relevant worden, maar vandaag is dat niet aan de orde. Laat me eerst een koffie met hem drinken, voordat ik eraan denk zijn stoel af te pakken.” (lacht)

Maar u sluit het dus niet uit?

“In de politiek is het nooit goed om iets uit te sluiten.”

Zou hier een andere politica wandelen dan een jaar geleden?

“Ja, jong. Dat hoop ik toch. (denkt na) Ik kon niet meer verder, hè. Op het einde was ik zo teleurgesteld in het politieke spel dat ik niet meer het beste van mezelf kon geven. Maar ik denk dat ik hernieuwde krachten heb gevonden, onder meer dankzij de vele wandelingen hier. Ik moet vooral opletten dat ik de lat niet te hoog leg.”

Maar de kracht van verontwaardiging bezit u nog altijd, voel ik.

“Daar geraak ik niet van af. Het is een kracht, maar ook een gevaar, hoor. Als je niet kan loslaten … Dat was zo bij het asbestdossier. Maar het is niet daarom dat ik terugkeer. Het gaat mij over impact. Weet je wat mij ook getriggerd heeft? De chatlijn nupraatikerover.be (voor minderjarige slachtoffers van mishandeling of misbruik, red.) is op zoek naar volwassen ervaringsdeskundigen om af en toe met deze jongeren te chatten. Ik wou dat doen – en ik ga dat ook doen – maar het deed me ook nadenken. (op dreef) Als voorzitter kan je zoveel meer impact hebben. Je zou al je parlementsleden kunnen vragen om iets van vrijwilligerswerk te doen en dat mee in the picture te zetten. Stel je voor hoeveel organisaties je zo zou helpen!”

U bent zelf een overlever van misbruik, zoals u dat mooi noemt. Zou dat ook een drijfveer zijn voor wat u doet?

(zacht) “Dat denk ik wel, ja. Als je zelf overlever bent, herken je de onmacht in anderen. Als ik iemand zie die geen stem of luisterend oor heeft, wordt er iets getriggerd in mij. Dan wil ik helpen. (zwijgt even) Je wil bij anderen voorkomen wat je zelf hebt meegemaakt. Dus ja, dat is zeker een drijfveer. Ik hoop dat ik als voorzitter deze thema’s op de agenda kan zetten. We beseffen het nog veel te weinig, maar ook deze kwetsbare kinderen zijn onze toekomst!”

Tot slot: zijn uw kinderen blij met uw comeback?

“Voorlopig wel. Maar ik vrees dat ze nog niet helemaal beseffen wat het zal inhouden. Ik blijf natuurlijk in de eerste plaats moeder, maar ik zal onvermijdelijk minder thuis zijn. (stil) Maar waar ik mij grotere zorgen over maak, zijn de negatieve dingen die ze straks zullen lezen en horen over mij. Want dat hoort er helaas ook bij. Ik hoop dat ze daarmee overweg kunnen.”

Wordt er aan uw keukentafel al even levendig over politiek gediscussieerd als vroeger bij de Van Peels?

“Nog niet. Maar wat wij vroeger meemaakten, was dan ook legendarisch. Ons vader was altijd de aanstoker. We waren het nooit eens met elkaar. En als we het toch eens waren, duurde het een halfuur vooraleer we dat doorhadden.” (lacht)

Om de debatten te stoppen, begon broer Michael (de bekende stand-upcomedian, red.) over de borsten van Pamela Anderson …

(pikt in) “Dat was de beste manier om onze oudste broer Philippe te doen zwijgen. Wat ook gebeurd is, is dat de aangetrouwde familie rechtstond en wegliep. (lacht) Eén voordeel wel: ik weet wat debatteren is.”