CD&V-burgemeester Wim Dries over de bitse lokale campagne en de nieuwe spelregels: “Demir vertelt leugens om mij te beschadigen”

GENK – De nieuwe spelregels voor de lokale verkiezingen moeten herzien worden. Dat zegt Wim Dries (CD&V), de populairste burgemeester van alle centrumsteden. De Genkenaar wil álles weer op tafel: initiatiefrecht, termijn, volmachten en opkomstplicht. De man blikt ook terug op de bitse campagne in zijn stad – met enige irritatie weliswaar …

Dinsdag legde Wim Dries de eed af als burgemeester van Genk. De 52-jarige bachelor elektronica is al vijftien jaar aan zet in de oude mijnstad. “En toch blijft zo’n eedaflegging een bijzonder moment”, vertelt hij enthousiast. “Genk heeft trouwens een traditie van burgemeesters die lang aanblijven. Ik ben nog maar de tiende burgemeester ooit. Dat wil zeggen dat mijn voorgangers het gemiddeld twintig jaar volhielden. Ik hoop dat mij dat ook lukt.”

De CD&V’er kan alvast pronken met een stevig palmares. Onder zijn bewind is de metamorfose van Genk naar een moderne centrumstad voltooid na de sluiting van de steenkoolmijnen eind vorige eeuw en Ford exact tien jaar geleden. “De drie mijnsites zijn volledig gerestaureerd en ook het Ford-terrein is weer ingenomen. Onze tegenslagen zijn verwerkt, hoop ik. Ik meen te mogen zeggen dat wij een voorbeeld zijn op vlak van reconversie. We zijn bovendien de groenste centrumstad van Vlaanderen, ook een titel waar ik trots op ben.”

Zou u groener zijn dan uw partij?

“(glimlacht) Misschien wel. Al mag je het groene karakter van onze partij niet onderschatten. Ik stel vast dat Jo Brouns als minister ook de brug wil slaan tussen natuur en economie, net zoals wij in Genk gedaan hebben.”

Met 35 procent van de stemmen bent u de populairste burgemeester van alle centrumsteden. Wat is uw geheim?

“Goed bestuur is natuurlijk de basis. De kiezer oordeelt dat wij goed besturen. Ik ben ook een heel nabije burgemeester. Elk weekend vind je mij op twintig evenementen. Dat lukt mij omdat ik niet cumuleer. Ik ben een echte communalist. Ik ben ook voorzitter van Fluvius en de VVSG (Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, red.), maar deze mandaten liggen in het verlengde van mijn werk in Genk.”

Is dat een les van uw voorganger Jef Gabriels?

“Absoluut. Dat is zelfs eigen aan de Genkse politiek. Ofwel kiezen wij voluit voor het lokale, ofwel voor Brussel. Je hoeft niet in het parlement te zitten om te kunnen lobbyen voor je stad. Dat kan ook op andere manieren. Het is vooral belangrijk om connecties te hebben in Brussel en die heb ik. En misschien nog een derde element: ik wil mensen verbinden. Dat is dan weer typisch voor een christendemocraat.”

Volgens uw concurrente Zuhal Demir (N-VA) hebt u uw overwinning te danken aan de Turkse gemeenschap.

“(zucht) Dat is fake news. Ik heb goede contacten met alle gemeenschappen. Dat blijkt ook uit het verkiezingsresultaat. In élke wijk van Genk zijn wij de grootste partij geworden, dus ook in wijken die minder gekleurd zijn.”

In Humo zegt zij zelfs dat u stemmen afkoopt door radicale islamitische groepen zoals Grijze Wolven en Milli Görüs te subsidiëren. Liegt zij?

“(geïrriteerd) Dat was zes jaar geleden haar verhaal. In deze campagne werd er daarover met geen woord gerept. Waarom ze dat nu weer oprakelt, weet ik niet. Hebben wij een lokale organisatie die een band heeft met Grijze Wolven, gesubsidieerd? Ja, van 2006 tot 2012, toen wij samen met N-VA in het bestuur zaten. Deze vereniging voldeed aan alle voorwaarden van onze subsidiebesluiten en ook de politie zag geen probleem.”

“Het statuut van gemeenteraadslid moet versterkt worden. Een sterke democratie begint lokaal”

En Milli Görüs?

“Er is hier een lokale vereniging die daar een link mee heeft. Maar als de staatsveiligheid en de politie geen problemen zien, wie ben ik dan om daaraan te twijfelen? Wij behandelen élke vereniging op gelijke voet. Zo hoort het ook. (windt zich op) Genk is geen vrijhaven voor radicale elementen zoals zij beweert. Ook dat is fake news. Van zodra wij radicalisering vaststellen, treden wij op. Wij hebben een heel sterke werking daarrond. Ga maar na bij de politie.”

Dat u enkele jaren geleden naar de Turkse president Erdogan …

“(pikt kwaad in) Sorry, maar wordt het wéér een artikel daarover? Hoeveel keer heb ik al niet moeten reageren op die framing? Ik heb het al door: negentig procent van het stuk zal weer daarover gaan. Ik ben dat echt beu, hoor.”

Het is de eerste keer dat ik u spreek en ik leg op tafel wat uw concurrente zegt. Een interview kan niet alleen een lofzang zijn.

“Zij vertelt leugens om mij te beschadigen. Al tien jaar doet ze dat!”

En wat Erdogan betreft?

“(weer rustig) Ja, toen Erdogan naar Limburg kwam, ben ik gaan luisteren. Dat was op uitnodiging van heel wat stadsgenoten. Ik wou weten waarom die man zoveel mensen, ook Genkenaren, fascineert. Als je wil verbinden, moet je weten wat er leeft in je samenleving. Maar het is faliekant onwaar dat ik daar op de eerste rij zat te applaudisseren. Daarom reageer ik zo geïrriteerd. (benadrukt) Omdat Demir leugens verspreidt. Zij liegt als ze zegt dat ik stemmen heb afgekocht.”

Dat staat genoteerd. Terug naar de verkiezingen. Dat de opkomst met 62 procent laag lag, tempert dat de euforie?

“De opkomst lag net iets lager dan het Vlaams gemiddelde, dus dat is niet slecht voor een stad met veel diversiteit. Tempert dat de euforie? Neen, want een hogere opkomst zou de uitslag niet veranderd hebben. Ik ben wel teleurgesteld dat de algemene opkomst zo laag lag. Ik had gehoopt op zeventig procent. Wat mij betreft, mag de opkomstplicht weer ingevoerd worden.”

De Vlaamse regering zal de nieuwe spelregels evalueren. Wat zou u hen adviseren?

“Herbekijk álle spelregels, niet alleen de opkomstplicht. Ik begrijp niet waarom we al in december de nieuwe gemeenteraad moeten installeren. Waarom niet wachten tot januari, zoals vroeger? Dan heb je een maand extra om een goed akkoord uit te werken. Dat de grootste partij twee weken het initiatiefrecht krijgt, is een goede zaak, maar daarna zou het spel vrijgelaten moeten worden. Wat hebben we nu gezien? Dat de tweede partij aan bod komt, daarna de derde, enzovoort. Dat heeft in sommige gemeenten tot chaos geleid. Ook de volmachten moeten herbekeken worden. Dat bedrijven en artsen zeggen dat een volmacht niet hoeft omdat de stemming niet verplicht is, kan niet de bedoeling zijn. Toch is dat gebeurd.”

Dat zijn veel dingen. Wat is voor u de prioriteit?

“(denkt na) Het initiatiefrecht herbekijken. Het systeem zoals het nu bestaat, werkt chaos in de hand. Er zijn zelfs gemeenten waar anoniem gestemd moet worden over wie schepen zal worden. Na twee weken zouden de partijen vrijgelaten moeten worden. Ik pleit ook voor de invoering van een ‘akte van vertrouwen’. Nu moet je, om het initiatiefrecht te stoppen, een volledige akte neerleggen van alle schepenen. Twee weken is daarvoor te weinig tijd. Een bedrijf krijgt zijn managementteam ook niet vervangen in twee weken. Een akte van vertrouwen zou in de plaats kunnen komen, waarna je extra tijd krijgt om op zoek te gaan naar geschikte mensen.”

Wat vindt u van de regel dat de stemmenkampioen van de grootste meerderheidsfractie burgemeester wordt?

“Ik zou nooit burgemeester van deze stad geworden zijn als deze maatregel toen al bestond. Dus ik weet niet of dat een goede maatregel is. Ik ben wel blij dat het decreet een afwijking voorziet als de legislatuur vier jaar bezig is. Ik heb daar zelf op aangedrongen bij toenmalig minister Bart Somers (Open VLD). Je moet niet alles in regeltjes willen vastleggen.”

In vier gemeenten is Vlaams Belang aan de macht gekomen. Hoe kijkt u daarnaar?

“Wat dat wordt, gaan we pas binnen zes jaar weten. Ik ben geen voorstander van samenwerking met Vlaams Belang en ook niet met PVDA.”

De plannen van Guy D’haeseleer met Ninove zijn gekend. Zijn er dingen die u afschrikken?

“Ik heb het bestuursakkoord niet gelezen, dus ik moet mij baseren op wat ik lees in de krant. Ik stel vast dat hij wil polariseren rond enkele symbolen. Ik vraag mij echter af welk probleem dat zal oplossen. Wij hebben hier in 1987 voor het eerst een hoofddoek toegelaten aan het loket. Vandaag werken hier heel wat mensen met een hoofddoek. Als zij hun werk goed doen, wie heeft daar dan een probleem mee?”

Wie geen Nederlands spreekt, zal niet meer geholpen worden aan het loket, zegt D’haeseleer ook.

“Dat zal in de praktijk niet haalbaar zijn. Wij hameren ook op het gebruik van Nederlands, maar soms kan je niet anders dan een tolk inschakelen. Of hoe zal hij dat doen? Ik ben benieuwd. Dat zijn van die maatregelen waarvan ik denk: zullen die uw stad echt vooruithelpen? Een overheid moet iedereen gelijk behandelen. Dat brengt me terug bij onze discussie van daarnet. Als je die organisaties gaat uitsluiten, is de kans veel groter dat zij gevaarlijk worden.”

Zou D’haeseleer welkom zijn in het bestuur van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten?

“Met de VVSG sluiten wij niemand uit, dus ook Vlaams Belang niet. Als hun lokale mandatarissen vragen hebben of opleidingen willen volgen, dan zijn zij even welkom als anderen. Iets anders is of hij in het bestuur kan komen. Met 32 raadsleden lijkt mij de kans klein dat Vlaams Belang iemand in het bestuur krijgt.”

De VVSG vraagt trouwens aan de regering om het lokale mandaat te versterken. Hoe zou u dat doen?

“Dat gaat allereerst over het statuut van een gemeenteraadslid. Dat moet versterkt worden. Een sterke democratie begint lokaal. Werk hinderpalen weg zodat iedereen gemeenteraadslid kán zijn. Essentieel is dat het politiek verlof eenvormig wordt, zodat bijvoorbeeld ook mensen die in ploeg werken, aanwezig kunnen zijn. Je moet raadsleden ook beter informeren en ondersteunen. Wat we daarom in Genk doen, is de kinderopvang terugbetalen voor de momenten dat de raadsleden hier moeten zijn.”

Is de lage verloning niet de grootste hinderpaal?

“Een raadslid krijgt zowat 260 euro per zitting. Dat is inderdaad niet veel. Dat is echter een gevoelig debat, omdat veel mensen nu al vinden dat politici te veel verdienen. Toch hoop ik dat dat gevoerd kan worden.”

“Het initiatiefrecht moet herbekeken worden. Het systeem zoals het nu bestaat, werkt chaos in de hand”

Verdient een burgemeester genoeg?

“Goede vraag. Ik vind dat ik als burgemeester van een centrumstad voldoende loon krijg. Dat gaat over 12.000 euro bruto per maand. Ik ben daar open over, omdat ik dat belangrijk vind. Ik werk daar ook hard voor. Dat mag u aan elke Genkenaar vragen. Een burgemeester of een schepen van een kleinere gemeente verdient heel wat minder. Dat gaat over 4.000 of 5.000 euro bruto per maand, terwijl zij ook keihard moeten werken. Dat maakt dat zij soms op zoek gaan naar een andere job om te cumuleren. Je moet je de vraag stellen of dat een goede zaak is.”

Volgend jaar loopt uw mandaat bij de VVSG af. Wil u zichzelf graag opvolgen?

“CD&V blijft de grootste partij, en dus mogen wij opnieuw de voorzitter leveren. Ik heb mijn partij alvast laten weten dat ik kandidaat ben.”

Hoe bent u eigenlijk in de politiek verzeild? U bent bachelor elektronica van opleiding.

“Ik was altijd een bezige bij: veel verenigingen, veel vrijwilligerswerk. Het is daar dat ik toenmalig burgemeester Jef Gabriels dikwijls tegenkwam en hij overtuigde mij om mee te doen. Ik was amper 22 jaar en ik werd meteen verkozen. Dat ik elektronica studeerde, is omdat ik gefascineerd was en ben door techniek. Bij mijn eerste campagne in 1994 had ik zelfs al een eigen website – als een van de eersten. Dat was wimdries.com omdat .be nog niet bestond. (lacht)”

Uw vader was garagist. Wou u nooit zijn garage overnemen?

“Neen. Hij heeft zijn garage moeten sluiten door de slechte economische tijden in de jaren tachtig. Dus dat was nooit een optie.”

Had ook een andere partij u kunnen overtuigen?

“Ik ben ook gevraagd door de liberalen, maar ik heb voor CD&V gekozen. Ten eerste omdat een grote naam zoals Jef Gabriels het mij vroeg, maar ook omdat deze partij het best bij mij past. Ik ben een man van het midden, iemand die graag verbindt en niet graag polariseert. Al kan ik me soms ook kwaad maken, zoals u gemerkt hebt. (lacht) Mijn grootvader aan moederskant was trouwens burgemeester van Ravels voor de CVP, dus het zit wel wat in het bloed. Al heb ik hem helaas nooit gekend.”

Tot slot: u was ook jarenlang voorzitter en actief lid van vlaggendansgroep Symbolica. Wat is dat voor iets?

“U mag dat letterlijk nemen: dat is dansen met vlaggen. Deze traditie is een afgeleide van het traditionele vendelzwaaien. Ik heb zelfs ooit nog met de Vlaamse vlag gedanst, al heeft onze groep, die trouwens een jongensgroep is, geen politieke connotatie. Wij dansen met allerlei vlaggen, als ze maar kleurrijk zijn.”