Na de Brusselse schandalen: Pascal Smet (SP.A) bijt van zich af: “Ik ben niet de poedel van de PS”

BRUSSEL De breuk tussen SP.A en PS in Brussel lijkt definitief. Pascal Smet, minister voor SP.A in de Brusselse regering, distantieert zich van de Franstalige kameraden. “Een deel van de PS haat mij. Het zij zo. Ik ben geen poedel.” Een interview over schandalen: weinig politici doen het graag, maar Smet gaat geen vraag uit de weg. Dat verdient een pluim.

Op het kabinet van Pascal Smet (50) dartelt een hond rond, Edgar. Het is de hond van de minister himself. “Ik neem hem vaak mee. Het valt mij op hoe goed de sfeer is als hij hier rondloopt. Hij is onze mascotte geworden.” Smet praat energiek, met veel beweging en emotie, zelfs over zijn hond. De graaischandalen boven de hoofdstad maken hem niet moedeloos. Ook zijn ziekte, die hem eind 2016 twee maanden aan de kant hield, is uitgezweet.

Vertel eens, wat was dat?

(laconiek) Ik was bijna dood, hè. Dat was een bijzondere ervaring. Ik heb wellicht te hard gewerkt, vliegtuig in en uit, korte nachten. Ik heb de pneumokokken opgelopen, met een zware longontsteking tot gevolg. Ook mijn lever en nieren vielen stil, het begin van orgaanfalen. Ik was er net op tijd bij, maar ik lag drie weken in het ziekenhuis en moest daarna nog vijf weken thuisblijven. Vandaag is alles goed. Ik moet alleen meer slapen, en dat doe ik ook: minstens acht uur per nacht.

Is dat moeilijk? Veel politici scheppen op dat ze amper vier uur slapen.

Dat zijn stommeriken, dat weet ik nu. Ze spelen met hun gezondheid. Ik ben ervan geschrokken hoe snel ik mij onthecht voelde in die periode. Er werd mij opgelegd niet te werken. Dat is mij gelukt, verbazend goed zelfs. Ik heb pech gehad, maar ook geluk. In diezelfde periode is een jongen van 33 overleden aan een longontsteking.

U werd politiek niet gespaard toen u ziek was. Didier Reynders (MR) noemde u een ongeleid projectiel en vroeg zich openlijk af wat u nog voorstelt in Brussel. Hoe vond u dat?

Heel kleintjes. Dat zegt véél over de mens Didier Reynders. Iemand die ziek is, tackel je niet op die manier. Ik zal niet ontkennen dat dat pijn deed. Ook Els Ampe (Open VLD-schepen in Brussel, red.) heeft geprobeerd te profiteren van mijn afwezigheid. Verder waren alle collega’s zeer correct, ook de oppositie. (zwijgt even) Je hebt twee soorten politici. Je hebt mensen zoals Reynders, die aan politiek doen voor het spel en de macht, en je hebt mensen die de samenleving willen verbeteren. Ik behoor tot die laatste soort. Mijn leven hangt niet af van een postje. Kritiek op mij mag, maar doe dat fatsoenlijk, niet als ik in het ziekenhuis lig.

Hebt u gedacht aan stoppen?

Neen. Ik wil Brussel ten goede veranderen, van een stad voor auto’s naar een stad voor mensen. Dat lukt mij ook, anders zou ik die kritiek niet krijgen. Zolang ik die energie voel, kan ik verder.

Iemand die ziek is, tackel je niet. Dat zegt véél over de mens Didier Reynders.

In juni vorig jaar viel een politieke bom op Brussel. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) stapte op nadat bleek dat hij riante zitpenningen opstreek bij daklozenorganisatie Samusocial. Hoe kon dat gebeuren?

Dat was een pure schande. Ik lag mee aan de basis van zijn vertrek. Ik was de eerste die opriep tot zijn ontslag. Een deel van de PS haat mij daarom. Het zij zo. Ik ben niet de poedel van de PS.

Wist u van die zitpenningen?

Neen. Ik begrijp niet hoe dat is kunnen gebeuren.

U bent gemeenteraadslid. Had u dat niet moeten weten?

Het systeem was zo vernuftig dat een raadslid dat niet kon weten. Dat ging over een private vzw die weliswaar met overheidssubsidies werkt.

Controleert de gemeenteraad geen budgetten?

Jawel. Maar wij zien alleen de totaalbedragen. Geen enkel gemeenteraadslid wist daarvan. De controle over een vzw gebeurt door een raad van bestuur. Je kan je afvragen waarom zij dat niet opgemerkt heeft. (feller) Mijn partij heeft wél haar werk gedaan. Wij hebben dat laten uitspitten. Wij werken nu keihard aan systemen om dat te vermijden in de toekomst. Voor Samusocial zijn er geen zitpenningen meer. Ik vind het trouwens onbegrijpelijk dat N-VA voorstelt om die weer in te voeren.

Uw partij is nadien opgestapt uit de coalitie van de stad Brussel. Leg nog eens uit.

(blaast) Hoeft dat nog? Dat is voor de geschiedschrijving. PS en Open VLD wilden ons niet bij de verdeling van de postjes na het vertrek van Mayeur. Dat heeft duidelijk aangetoond dat SP.A en PS twee verschillende partijen zijn. Zij hebben gekozen voor de macht. Wij wilden verandering brengen.

Uw partij trekt in oktober zonder de PS naar de kiezer in Brussel. Zet u zichzelf niet buitenspel?

Wij waren voorstander van een kartel met Groen en Ecolo. Zij wilden dat niet. Dus hebben wij besloten om alleen naar de kiezer te trekken. Opnieuw in kartel gaan met PS, zoals in 2012, is vandaag geen optie.

Hoe is de sfeer in de Brusselse regering? U zit er samen met de PS én met CDH, dat ook al liet weten niet meer met de PS te willen besturen. Kan het absurder?

De sfeer is minder hartelijk dan twee jaar geleden, dat zal ik niet ontkennen. Maar ons uitgangpunt is: zolang we het verschil kunnen maken, doen we voort. En dat kunnen we. Ik ben minister van Mobiliteit. Zie de resultaten die we boeken met het openbaar vervoer, zie de vele investeringen in fietspaden, zie de tunnels die eindelijk aangepakt worden. Vorig jaar telde de MIVB (Brusselse tegenhanger van De Lijn, red.) voor het eerst meer dan 400 miljoen gebruikers. Wij maken van Brussel effectief een betere stad.

Ik vind het onbegrijpelijk dat N-VA de zitpenningen voor Samusocial weer wil invoeren.

In februari kwam een nieuw graaischandaal naar boven, deze keer bij vzw Gial. Wist u daarvan?

Neen. Dat ging over consultancyopdrachten van opnieuw een vzw.

Waar blijft de Brusselse politicus die het lef heeft te stellen dat iederéén verantwoordelijk is voor die schandalen?

(feller) Wie zegt al sinds 2004 dat Brussel anders bestuurd moet worden?

U gaat uzelf noemen?

Maar het is toch zo? Ik pleitte toen al voor minder politici, minder structuren en meer transparantie. Ik werd door iedereen uitgelachen, inclusief Open VLD, CD&V en Groen. Smet kent niets van Brussel, zeiden ze. Kijk vandaag. Je hebt mensen nodig die hun nek durven uit te steken voor verandering. Wij met SP.A doen dat. Daarom irriteren we de anderen. Wij halen hen uit hun comfortzone.

Wat is uw ideaal voor Brussel?

Het model van Wenen en Berlijn. Het gewest en de negentien gemeenten moeten samenvallen: de minister-president is de burgemeester, de ministers zijn de schepenen, het parlement is de gemeenteraad. Ook de politiezones en de OCMW’s moeten één worden. Je kan onder het niveau van het parlement werken met districtsraden die beperkte verantwoordelijkheid hebben, zoals wijkinrichting. Ik pleit ervoor die raden te vullen met burgers via loting. Dát is mijn politieke strijd vandaag: één Brussel, one Brussels. Ik wil zelfs nog verder gaan. Ik pleit voor tweetalige kieslijsten, stemrecht voor Europese onderdanen én stadsprojecten in plaatsen van klassieke partijen.

Is dat realistisch?

Vandaag zegt toch iedereen dat Brussel minder politici en minder structuren moet hebben? Zelfs de Franstalige partijen laten die opening. Ik was de eerste die ervoor pleitte. Ik hou van de leuze van Jean Jaurès (Franse socialist die aan de vooravond van WO I vermoord werd, red.): streven naar een ideaal, en de realiteit begrijpen. Dat doe ik. Een goed idee heeft tijd nodig, maar kan je op lange termijn niet tegenhouden. Elke verandering komt van mensen met een idee. De dag komt dat Brussel één is.

Wil iemand nog met u samenwerken? Vanuit elke hoek kwam kritiek op uw vergelijking tussen Brussel en een hoer.

Dat zal de kiezer wel beslissen. Ik heb de criticasters een stok gegeven om te slaan. Ik had dat beter niet gedaan. Maar van de mensen op straat krijg ik wel schouderklopjes.

“N-VA is anti-Brussel”

N-VA kan volgend jaar bij de gewestverkiezingen de winnaar zijn in Brussel. Reynders ontvangt hen met open armen. Wat denkt u?

N-VA is anti-Brussel. Zij wil Brussel onder voogdij van Vlaanderen. Dat is niet mijn model. En Reynders, tja. (blaast) Hij denkt in machtstermen. Ik hoor dat hij een internationale job wil. Minister-president worden van Brussel zou pas zijn tweede of derde keuze zijn. Ik hoop dat de mensen slim genoeg zijn om dat te doorprikken.

Zou het een goede zaak mocht de PS uit de regering gegooid worden?

Dé PS bestaat niet. Een deel van de PS heeft een groot probleem, dat wel. Maar de MR heeft ook haar schandalen gekend, hè. Men lijkt dat alweer vergeten. Het probleem van Brussel is de bestuurscultuur. Wij willen dat aanpakken. Ik sluit geen partijen uit. Ik kijk naar de inhoud. Kunnen wij opnieuw het verschil maken, dan doen we mee. Anders niet. Mijn leven zou niet stoppen.