Rome in rouw: groots afscheid van paus

Op het Sint-Pietersplein vond gisteren de begrafenisplechtigheid plaats voor paus Franciscus. Op en rond het plein stonden meer dan 250.000 mensen terwijl ook de staatshoofden en regeringsleiders van 170 landen de uitvaart bijwoonden. Tegen de traditie in werd de kist met het lichaam van de paus niet in de Sint-Pietersbasiliek begraven, maar in zijn geliefde basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome.

Al van heel vroeg in de ochtend stond het Sint-Pietersplein afgeladen vol met gelovigen. Volgens het Vaticaan waren er 250.000 mensen op en rond het plein, maar ook elders in de stad was gisteren bijzonder veel volk op de been voor de begrafenis, naar schatting zo’n half miljoen mensen. 170 landen stuurden hoogwaardigheidsbekleders naar de begrafenis, waaronder heel wat koningen en staatshoofden. Op de eerste rij zaten onder meer de Amerikaanse president Donald Trump en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Verder waren onder meer de Amerikaanse oud-president Joe Biden, de Franse president Emmanuel Macron, de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen erbij. Voor het Verenigd Koninkrijk was niet koning Charles, maar kroonprins William aanwezig. Ons land werd vertegenwoordigd door koning Filip en koningin Mathilde en door premier Bart De Wever. Met zoveel hoogwaardigheidsbekleders stonden de Italiaanse veiligheidsdiensten dan ook op scherp. Meer dan 2.000 agenten, maar ook scherpschutters en antiterreureenheden zorgden voor de veiligheid.

Sterke persoonlijkheid

Bij de start van de plechtigheid werd de kist met de paus uit de Sint-Pietersbasiliek door een erehaag met de kardinalen naar het Sint-Pietersplein gebracht. De plechtigheid werd geleid door de 91-jarige kardinaal Giovanni Battista Re, deken van het College van Kardinalen. In zijn homilie omschreef kardinaal Re Franciscus als een man met een sterke persoonlijkheid die in nauw contact stond met de mensen en bijzondere aandacht had voor mensen in moeilijke omstandigheden. “Hij was een paus onder het volk met een open hart voor iedereen”, zo klonk het. Hij verwees ook naar het eerste officiële bezoek van de paus dat hij bracht aan het Italiaanse eiland Lampedusa om het lot van de migranten onder de aandacht te brengen. Lampedusa wordt door veel vluchtelingen gebruikt als toegangspoort tot Europa. Voor de ogen van tientallen wereldleiders herinnerde kardinaal Re eraan hoe verwoestend oorlogen kunnen zijn. Hij eindigde zijn homilie met de woorden waarmee Franciscus zijn termijn als paus begon: ‘bid voor mij’. “Wij vragen hem nu: bid voor ons”, besloot Re.

Mooiste eerbetoon

“Het is duidelijk dat kardinaal Re zich met zijn woorden helemaal achter het pontificaat van Franciscus zet”, reageert Geert De Kerpel, woordvoerder van de Belgische Bisschoppenconferentie die paus Franciscus verschillende keren sprak. “Hij had het over de grote verwezenlijkingen van de paus en sprak tegenover de wereldleiders over ‘bruggen bouwen’. Hij onderstreepte ook dat de paus een man van het volk was. Er sprak affectie uit de woorden van de kardinaal, ze waren zeker niet gespeeld. Ik interpreteer zijn woorden ook als een boodschap aan de kardinalen die straks de nieuwe paus moeten verkiezen: dit is de weg die we als Kerk verder moeten bewandelen. Bij het bekijken van de begrafenis voelde ik me heel sterk verbonden met de wereldkerk. Het deed deugd om te zien dat de wereld verenigd was op het Sint-Pietersplein. Dat Trump en Zelensky elkaar net voor de begrafenis spraken, is het mooiste eerbetoon dat ze aan Franciscus konden brengen.”

“Ik ben blij met de erkenning die de paus vandaag gekregen heeft”

Zanger Christoff

Ook zanger Christoff was geraakt door de begrafenisplechtigheid. De Oost-Vlaming is diepgelovig en mocht vorig jaar zingen voor de paus tijdens zijn bezoek aan België. “Ik ben blij met de erkenning die paus Franciscus vandaag gekregen heeft. Tot op de laatste uren voor zijn dood was duidelijk dat hij een paus van het volk was en dat hij altijd wou zijn waar de mensen waren. Hij heeft het niet altijd gemakkelijk gehad en heeft een geladen agenda van zijn voorgangers moeten afwerken. Ook tijdens zijn bezoek aan ons land heeft hij voorzichtig zijn nek uitgestoken, wat ook wel gewaardeerd werd.”

“De rouwstoet door Rome was ronduit indrukwekkend”

Professor kerkelijk recht Rik Torfs

Open pausmobiel

Na de begrafenisplechtigheid op het Sint-Pietersplein vertrok rond het middaguur de rouwstoet dwars door het centrum van Rome naar de basiliek van Santa Maria Maggiore. Dat gebeurde in een open pausmobiel. In tegenstelling tot zijn voorgangers koos Franciscus ervoor om niet in de Sint-Pietersbasiliek begraven te worden, maar wel in zijn geliefde basiliek, verderop in Rome. Langs het parcours van zes kilometer stonden mensen rijen dik om de paus tijdens zijn laatste tocht te begeleiden. “De rouwstoet door Rome was ronduit indrukwekkend”, zegt professor kerkelijk recht Rik Torfs (KU Leuven). “De symboliek van de tocht is ook prachtig: de paus die naar het volk komt, in plaats van omgekeerd. Kom naar buiten, de paus passeert nog een laatste keer. Het was een heel mooi afscheidsmoment. De tocht door Rome was ook een rit door de geschiedenis waar de verschillende eeuwen naast elkaar een plaats hebben. Het was meer dan 100 jaar geleden dat een paus ervoor koos om niet in de Sint-Pietersbasiliek begraven te worden en dus via een rouwstoet naar zijn laatste rustplaats werd gebracht. Ik denk dat toekomstige pausen daar ook wel zullen over nadenken.” Franciscus werd gisteren begraven in de basiliek van Santa Maria Maggiore. Vanaf vandaag kan het grote publiek een bezoek brengen aan zijn graf.