Staatssecretaris Sarah Schlitz (Ecolo): “Bouchez zoekt graag de schandalen op, ik niet”

BRUSSELAls één regeringslid het voorbije jaar onder vuur lag, dan wel Sarah Schlitz, bevoegd voor gelijke kansen. Haar Nederlands, haar vrouwenmars, het hoofddoekendebat, wat was er nog allemaal? ‘Een extreemlinkse woke – activiste’, sneert Theo Francken. Wij vinden het hoog tijd voor een stevig gesprek met deze intrigerende Ecolo-politica. “Het is goed dat het proces-De Pauw zoveel aandacht krijgt.”

Het is een opgewekte Sarah Schlitz die een statige leeszaal van het parlement betreedt. Ze heeft zonet tien miljoen euro extra van de regering gekregen voor gelijke kansen. “Het toont aan hoe serieus we deze strijd nemen.” Schlitz is een energieke vrouw, goedlachs ook. Amper 34, wat jong is in de politiek, maar zelden onder de indruk. Ze lag al meermaals onder vuur in haar eerste jaar als staatssecretaris. Over haar taalkennis bijvoorbeeld. De groene politica las haar beleidsverklaring alleen in het Frans. “Wat fout was van mij”, zegt ze vandaag. Of ze niet wist dat dat gevoelig ligt? “Mijn slides waren tweetalig. Ik dacht dat een eentalige lezing vlotter zou verlopen. Maar goed: ik heb de kritiek gehoord en ik trek daar lessen uit. Op sociale media bijvoorbeeld wil ik tweetalig zijn.”

Zou Nederlands niet verplicht moeten zijn in het Franstalig onderwijs?

“Ja, absoluut. Meertaligheid is zo belangrijk. Hoe meer talen je spreekt, hoe beter voor je toekomst. Een verplichting zou dus beter zijn. Ik volg elke week anderhalf uur Nederlandse les, en dat al van dag één van de regering. Ook mijn partij is gehecht aan de tweetalige cultuur. Ecolo en Groen vormen niet toevallig één fractie.”

Wat is op uw domein de grootste uitdaging?

“Werken aan meer inclusie en meer cohesie in de samenleving. Elke mens moet zich aanvaard en veilig voelen. Vandaag is dat niet het geval. We werken vooral rond drie grote thema’s: racisme, LGBT en gendergelijkheid. Een eerste actieplan is al klaar: dat over gendermainstreaming met 186 concrete maatregelen.”

Waarmee u de ongelijkheden tussen man en vrouw wil wegwerken. Is de loonkloof de grootste onrechtvaardigheid?

“Neen, want dat is een symptoom van structurele ongelijkheid. Het moet natuurlijk aangepakt worden en de regering wil dat ook doen. Maar mijn fundamentele ambitie is het doorbreken van traditionele rolpatronen en stereotypen. ( op dreef ) Dat mannen meer kansen krijgen op leidinggevende functies, is net door die stereotypen. Dat moet veranderen. Het is daarom dat het vaderschapsverlof uitgebreid wordt.”

Volgt u het proces tegen Bart De Pauw, het eerste grote #MeToo-proces?

“Jawel, van het begin al. Het leeft ook in Wallonië, hoor. Ik bewonder de vrouwen die de moed hebben om hun verhaal te vertellen. Zij doen dit niet voor zichzelf, maar om andere vrouwen te beschermen. Dat is straf. Het moet onwaarschijnlijk moeilijk zijn voor hen. Het gaat tenslotte over een man die heel populair is.”

Wat vindt u van de immense media-aandacht?

“Dat is een goede zaak. Dit proces is ook symbolisch heel belangrijk. Het toont aan dat de samenleving een duidelijke grens aan te trekken is. Seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt niet langer aanvaard. Bovendien komt het hier van een figuur die zich in een machtspositie bevond tegenover de vrouwen. Het is dus goed dat dit veel zichtbaarheid krijgt. Dat zal sensibiliseren. De media mogen natuurlijk geen rechter spelen. Ik zal dat zelf ook niet doen.”

Het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, een federale instelling, is wel burgerlijke partij. Waarom?

“Dat is een initiatief van het Instituut zelf, los van de regering. Het heeft de bevoegdheid om slachtoffers bij te staan als het dat noodzakelijk acht.”

Wat doet deze zaak met u?

( denkt na ) “Ik ben niet verbaasd dat zoiets bestaat. Maar liefst acht vrouwen op tien zijn minstens één keer slachtoffer van seksueel geweld. Dat is een vreselijke realiteit. Lange tijd was dat taboe. Ik hoop dat dit proces daar verandering in brengt. Ook daarom is de aandacht belangrijk.”

Hebt u al seksisme ondervonden in de politiek?

“Neen, ikzelf niet, maar andere vrouwen wel. De politiek heeft wel al stappen vooruit gezet. De genderpariteit in deze regering is een historische overwinning. Het is vooral op sociale media dat vrouwen nog harder worden aangepakt dan mannen. Dikwijls is het ordinair seksisme: goedkope verwijzingen naar het uiterlijk om iemand het zwijgen op te leggen. Maar soms ook gewelddadig seksisme: dat moet harder aangepakt worden. ( benadrukt ) Ik voer deze strijd niet voor mezelf, maar voor álle vrouwen, en vooral voor zij die geen stem hebben.”

U lag onder vuur toen u deelnam aan een wandeling exclusief voor vrouwen. Was dat een provocatie, zoals MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zei?

( lacht ) “Maar neen. Wat is er gebeurd? Ik werd uitgenodigd voor een wandeling met vrouwen om te praten over de moeilijkheden die zij ondervonden tijdens covid. Deze crisis was hard voor mannen, maar dikwijls nóg harder voor vrouwen. Zij botsten op specifieke problemen zoals de zorg voor kinderen en de toegang tot anticonceptie. Ik heb die uitnodiging aanvaard. Dat is alles.”

Zou u zoiets ook aanvaarden van mannen?

“Jawel. En waarom niet? Ik heb al gesproken voor een vereniging zoals Ex Aequo die werkt met homoseksuelen. Dat zijn ook alleen mannen, hoor. Als MR-minister David Clarinval spreekt voor een publiek van vrouwelijke ondernemers, dan heb ik daar ook geen moeite mee. Bouchez zoekt natuurlijk graag de schandalen op. Ik niet. Ik heb niet eens zelf gecommuniceerd over die mars.”

U houdt toch ook wel van een relletje? ‘Ik ben iemand die herrie schopt en dat zal niet veranderen’, staat op uw website.

( knikt ) “Ik heb altijd gestreden tegen onrechtvaardigheid. Als kind al. Ik schreef zelfs brieven naar mijn leerkrachten, als ik niet akkoord was met hen. En als er verkiezingen waren, hield ik kleine manifestaties bij mijn grootouders. ( lacht ) Mijn engagement is niet veranderd omdat ik staatssecretaris ben geworden. Ik blijf strijden voor mijn waarden en ideeën, in de politiek, maar ook op straat. Dat is wat ik daarmee bedoel.”

Bent u een extreemlinkse woke-activiste, zoals Theo Francken (N-VA) zegt?

“Zegt hij dat? ( lacht luid ) Dat is natuurlijk een provocatie. Dat maakt weinig indruk op mij. Ik sta sterk in mijn schoenen. Weet u waarom hij dat zegt? Om de focus te verleggen van het inhoudelijk debat. Ik strijd voor gelijke kansen voor iedereen. Sommige mensen storen zich daaraan. Ik zou mezelf trouwens niet als woke definiëren.”

Waarom niet?

( droog ) “Ik hou niet van het etiket. Wie strijdt voor gelijke rechten en tegen racisme, wordt tegenwoordig woke genoemd. Dat is om iemand ongeloofwaardig te maken. Men zegt woke, maar men bedoelt: luister niet naar de persoon. Ik doe daar niet aan mee.”

Doet de woke-beweging niet zelf wat het wil bestrijden, namelijk hokjesdenken?

( aarzelend ) “Is dat zo? Ik weet dat niet. Ik weet vooral dat deze regering dat uitdrukkelijk niet doet. Wij maken er een punt van om geen zondebokken te zoeken, om groepen niet tegen elkaar af te zetten, maar om te verbinden.”

Een café in Gent dat cismannen (mannen die zich mannen voelen) weigert, vindt u dat kunnen?

“Neen. Let wel: het is in de eerste plaats vreselijk dat LGBT-mensen zichzelf niet kunnen zijn op café, dat ze zich onveilig voelen. Het toont aan dat we nog een lange weg te gaan hebben, ook al staan we wereldwijd op de tweede plaats wat wettelijke rechten betreft voor de LGBT-gemeenschap. Maar: alle mannen uitsluiten, kan nooit de oplossing zijn. Dat is ook verdeeldheid zaaien en dat wil ik niet.”

Zag u de serie ‘Een Leven in Kleur’ van Karine Claassen op Canvas?

“Neen, nog niet. Het leeft wel op het kabinet. Het staat zeker op mijn to-do-lijst.”

Het toont aan hoe diep racisme soms ingeworteld zit. Ook Unia krijgt jaar na jaar meer raciale meldingen binnen. Hoe verklaart u dat?

“Het is moeilijk om racisme te verklaren. Veel mensen voelen zich verlaten, komen amper rond. Ze zoeken dikwijls een zondebok en wijzen dan naar mensen die zogezegd profiteren. Dat is één verklaring. Wat wij vooral moeten doen, is ervoor zorgen dat alle mensen mee zijn. Het is daarom dat de laagste lonen en pensioenen verhoogd worden. ( even stil ) Het is wel goed dat meer mensen naar Unia stappen. Het zorgt ervoor dat we het fenomeen beter in kaart kunnen brengen.”

Zou racisme niet eigen zijn aan de mens?

“Dat is een moeilijke vraag. Misschien. Alhoewel. ( denkt na ) Ik geloof dat we racisme kunnen bestrijden. De politiek moet vooreerst het goede voorbeeld geven. Ik zei het al: geen zondebokken zoeken, geen groepen met de vinger wijzen. Maar we moeten ook maatregelen nemen. We werken momenteel aan een allesomvattend actieplan met alle deelstaten van het land. Dat moet eind dit jaar klaar zijn. Dat zal sterke engagementen én concrete maatregelen bevatten voor elk niveau.”

Bent u zeker van uw stuk? U moet nog een akkoord vinden met de Vlaamse regering die een andere visie heeft op de samenleving.

( knikt ) “Ik wil daarom nog niet te veel kwijt, om geen olie op het vuur te gooien. Ik wil die gesprekken alle kansen geven. ( op dreef ) België belooft al twintig jaar een actieplan, we moeten dat eindelijk realiseren. En als het lukt, zijn we allemaal winnaars. Van gelijke kansen plukt iedereen de vruchten.”

Wat denkt u van het succes van Vlaams Belang? Is dat ook racisme?

“Neen. Volgens mij duidt dat vooral op onvrede over de politiek. Dat is soms ook terecht. Er was onlangs een grote studie in Wallonië: Bye Bye, la démocratie . Een grote meerderheid van de bevolking voelt zich niet gehoord. Dat is dramatisch voor onze democratie. Het leidt ertoe dat sommige mensen een sterke leider willen. De politiek moet echt wakker worden: we moeten luisteren naar die mensen.”

Zou u dan niet met Vlaams Belang aan tafel moeten?

“Neen. Ik wil luisteren naar hun kiezers, maar ik hou tegelijk vast aan het cordon sanitaire. Wij willen geen extra zichtbaarheid geven aan een extreemrechtse partij.”

De rechtse partijen triomfeerden na het ontslag van Ihsane Haouach, de omstreden regeringscommissaris met hoofddoek. Was dat uw verantwoordelijkheid?

“Zij heeft zélf ontslag genomen. Ik heb dat niet gevraagd. De druk op haar persoon was te groot. Het was onmogelijk om nog te functioneren, zei ze. Ik wil wel benadrukken dat haar aanstelling volstrekt legaal was. Een regeringscommissaris mag een hoofddoek dragen. Het is natuurlijk pijnlijk afgelopen. Ook voor mij.”

Hebt u zelf aan ontslag gedacht?

( fel ) “Neen. Ik zei u al: ik ben niet snel onder de indruk. Ik ben consequent. Ik wil samenleven met iedereen, dus ik heb geen problemen met een hoofddoek. Wat voor mij telt, zijn de competenties. Het is daarom dat ik Ihsane aangesteld heb, omdat ze competent is. Van mij mogen mensen dragen wat ze willen, tenzij ze de vrijheid van een ander beperken of de samenleving in gevaar brengen. Ik sta wel open voor een sereen debat hierover, maar niet op sociale media en niet met goedkope verwijten.”

Was u blij met de ‘state of the union’ van de premier?

“Ja, absoluut. We zetten belangrijke stappen op sociaal en ecologisch vlak. Ik geloof echt wel in het Vivaldi-project. Wij staan voor een belangrijke verantwoordelijkheid: we moeten tonen dat België werkt. Als we niet slagen, dan zullen Vlaams Belang en N-VA daarvan profiteren in 2024. Daar heb ik schrik van. Maar wij zullen slagen. En ik ben ook blij met mijn extra centen.” ( lacht )

Ik heb een tip voor u. U zou iets kunnen doen voor singles. Zij voelen zich gediscrimineerd door de regering.

“Ik weet het. Ik heb die opmerking ook gehoord en ik neem die zeker mee. Maar ik zou niet zeggen dat zij vergeten worden. De verhoogde aftrek voor kinderopvang bijvoorbeeld: dat is ook voor hen belangrijk. Als zij echt met dat gevoel zitten, dan kunnen ze dat laten aftoetsen door Unia. Ook mijn deur staat open voor gesprek.”

Er zitten te weinig singles in de regering, zeggen sommige singles.

“Zou dat zo zijn? ( denkt na ) Mja, misschien wel. Ik weet het eigenlijk niet zeker. Het zou niet netjes zijn om iedereen te overlopen, zeker?” ( lacht )

Bent u single?

“Neen. Ik ben wettelijk samenwonend. Meer zelfs: met een witte heteroman.” ( lacht )