N-VA-boegbeeld Theo Francken schiet met scherp op de politieke actualiteit: “Dewinter zal eindigen zoals Wilders: in totale nederlaag”

LUBBEEK – Theo Francken wil af van het cordon sanitaire. Het N-VA-boegbeeld steekt niet onder stoelen of banken dat samenwerking met Vlaams Belang moet kunnen. Zelfs een minderheidskabinet sluit hij niet uit. Tegelijk waarschuwt hij ook. “Dat mag niet leiden tot legitimatie van racisme. Dat risico moeten we goed inschatten.” Zet u schrap voor een pittig gesprek met de populairste politicus van Vlaanderen.

Vrijdagochtend, het gemeentehuis van Lubbeek. De burgemeester stapt goedgemutst zijn kantoor binnen. Hij heeft net zijn kinderen aan de schoolpoort afgezet. Hij wijst mij op een fotocollage aan de muur, een geschenk van een lokale fotograaf. “Allemaal plaatjes uit deze mooie gemeente.” Francken is fier op zijn Lubbeek. Dat schreeuwt hij uit aan iedereen die het horen wil. Hij is ook fier opnieuw burgemeester te zijn, na vier jaar staatssecretaris. Toch is dat wellicht voor korte duur. Francken is één van de weinige N-VA-kopstukken die zonder kleerscheuren de verkiezingen overleefde. Hij moet dus straks het boegbeeld worden van zijn partij in ofwel de Vlaamse ofwel de federale regering. Al zien sommigen in hem ook de opvolger van partijvoorzitter Bart De Wever. Francken moet lachen om die speculaties. “Ik ga geen uitspraken doen over mijn toekomst. De casting is voor later. Eerst de onderhandelingen.”

Het was opnieuw een bewogen week. Dominiek Sneppe, parlementslid voor Vlaams Belang (VB), vindt homohuwelijk en – adoptie een brug te ver, zei ze in Krant van West-Vlaanderen. Laat dat sporen na?

Wat mij betreft niet, neen. Ik vond dat vooral much ado about nothing.

Écht?

Haar standpunten zijn niet mijn standpunten. Maar we leven in een vrij land. Zij mag dat zeggen. Ik ben ook niet verbaasd over die mening. Binnen VB zitten er nóg mensen die zo denken. Vraag maar eens aan Alexandra Colen.

Is dat geen voldoende reden om neen te zeggen tegen haar partij?

Neen, want dat is niet het officiële standpunt van de partij. Als VB de holebirechten wil terugschroeven, dán zeggen wij neen. Maar dat is die partij niet van plan. Haar voorzitter heeft dat ook bevestigd. Voor mij is hiermee de kous af. En trouwens, wij voeren nog geen onderhandelingen, hè. Met níemand. Bart De Wever is als voorzitter van de grootste partij aan het uitzoeken welke coalities mogelijk zijn op Vlaams niveau. Hij voert daartoe gesprekken met álle partijen. Eén partij is al afgevallen, de PVDA.

“In Denemarken is een minderheidskabinet al jaren de gewoonte. Is dat geen democratisch land?”

Bent u eigenlijk conservatief op ethisch vlak? Wat zei u ook weer eens over mannen die vrouwenkleren dragen?

(blaast) Dat was iets helemaal anders. Dat was een reactie op een advertentie waarin stond dat vrouwen het fantastisch vinden dat heteromannen hun lingerie dragen. Ik heb dáárop gereageerd. Mag een man nog een man zijn? Ik geloof ook niet dat vrouwen dat fantastisch vinden. Maar ik wou helemaal geen storm veroorzaken. Ik heb dat Facebookbericht daarom ook verwijderd. Ik ben voorvechter van gelijke holebirechten. (denkt na) Ik heb me wel onthouden toen euthanasie voor minderjarigen op tafel kwam. Maar ben ik daarom ethisch conservatief? Die wet is nu zes jaar oud, en nog geen enkele keer gebruikt. Ik heb daar destijds vele gesprekken over gevoerd met mijn vader en schoonvader, twee dokters. Ik ben dus niet over één nacht ijs gegaan.

U tweette deze week een opvallende waarschuwing over racisme. Vanwaar kwam dat plots?

Maandag werd ik aan de schoolpoort aangesproken door een vrouw. Iemand van Groen. Ik ken haar goed. Een fantastische vrouw. Ze wenste mij proficiat met mijn verkiezingsresultaat. Ze begreep ook dat ik met VB wou praten, máár ze waarschuwde tegelijk. Ze had schrik, zei ze, dat dat racisme zou legitimeren voor die kleine groep échte racisten. (even stil) Haar woorden troffen me. Ik heb daar diezelfde avond lang over nagedacht. Ik vecht tegen een migratiemodel, nóóit tegen individuele migranten. Dat moet zo blijven.

Is VB een racistische partij?

Neen. Dat vind ik niet. Ik zie daar wel individuen die racistisch zijn. Maar ik zie die helaas ook in mijn achterban. Ik schrik soms van de reacties op mijn Facebookpagina, vaak neergeschreven na 21 uur, en wellicht na enkele Duvels. Al praat dat niets goed. Ik laat die reacties steevast verwijderen. Racisme is voor idioten. Ik kan dat niet genoeg herhalen.

Veel mensen gaan dit pleidooi vreemd vinden uit uw mond. U krijgt vaak zelf het verwijt een racist te zijn.

(zucht) Vanuit Franstalige hoek, ja. Wie mij kent, weet dat ik géén racist ben. Helaas wordt dat begrip vaak misbruikt. Ik werd onlangs in Diegem aangevallen door jongeren van allochtone origine. Ik vroeg hen om hun mutsen af te zetten. ‘Racist’, riepen ze. (zucht) Maar goed, wat ik wou zeggen: samenwerking met VB mag niet leiden tot legitimatie van écht racisme.

“Ik zie ook racisten in mijn achterban. Ik schrik soms van de reacties op mijn Facebook, vaak neergeschreven na 21 uur en wellicht na enkele Duvels.”

Als die kans bestaat, zou u dan niet beter de gesprekken opblazen?

Dit is een bekommernis. Ik zeg niet dat dat zo zal zijn. Maar we moeten dat risico wel goed inschatten. Kijk: de traditionele partijen hebben al op de avond van de verkiezingen het signaal van de kiezer verworpen. Ze zeiden toen al neen tegen VB. Wij gaan diezelfde fout niet maken. Wij nemen dat signaal ernstig. Ik wil af van het cordon sanitaire: ik doe daar niet flauw over. Dat is namelijk de levensverzekering van VB. Dat zij maar eens met concrete voorstellen komen.

U vroeg dat vorig weekend al. Wat hebt u deze week te zien gekregen?

Ik ga niet uit de biecht klappen. Het is trouwens mijn partijvoorzitter die die gesprekken leidt, niet ikzelf. Maar ik méén wel wat ik zeg. VB moet een ernstige kans krijgen. En eenmaal hun voorstellen op tafel liggen, moeten wij de risico’s inschatten. Een immigratiestop bijvoorbeeld is noch haalbaar noch wenselijk. Als wij een Vlaamse regering gaan vormen, zal dat een regering zijn voor álle Vlamingen. We gaan geen millimeter toegeven op ons inclusief nationalisme.

Kan dat wel met de partij van Filip Dewinter?

Dat kan met de koers die Tom Van Grieken wil varen. Filip Dewinter is een groot probleem. Dat ga ik niet ontkennen. Zijn lijn is niet verzoenbaar met onze lijn. Altijd opnieuw over die islam beginnen, altijd opnieuw op die moslims kappen, dat is vermoeiend. Zijn plaat is grijsgedraaid. Dewinter zal eindigen zoals Wilders: in totale nederlaag. Wij zien ook problemen binnen de islam, maar wij willen geen oorlog met de islam. VB zal dus duidelijkheid moeten scheppen.

Een minderheidskabinet van N-VA en VB, is dat écht een piste?

(aarzelend) Met gedoogsteun van een derde partij, bedoelt u? Neen, dat lijkt me niet realistisch.

En een minderheidskabinet met gedoogsteun van VB?

Dat is iets anders. Ik sluit dat niet uit. Maar nogmaals: laat ons eerst luisteren naar de voorstellen, en daarna zien wat mogelijk is.

“De moord op Julie Van Espen: misschien was dat wel de stille dioxinecrisis. De druppel.”

Maar van een Vlaamse minderheid op federaal niveau wil uw partij niet weten?

Dat is niet te vergelijken. Wij willen de evenwichten in België beschermd zien. Maar dat betekent niet dat een minderheidskabinet niet kan werken. Zeven Europese landen hebben vandaag een minderheidskabinet. In Denemarken is dat al jaren de gewoonte. Is dat dan geen democratisch land?

Wanneer bent u op gesprek gegaan bij informateurs Johan Vande Lanotte en Didier Reynders?

Ik ben nog niet mogen gaan. (lacht) Het is inderdaad zo dat Jan Jambon en ik de federale onderhandelingen gaan leiden. Maar voorlopig zijn hun contacten met onze partij beperkt gebleven tot onze voorzitter. Dat is ook begrijpelijk in kader van de Vlaamse formatievorming. Ik ga ervanuit dat Jan en ik in de toekomst wel uitgenodigd worden.

Bestaat de kans dat u zonder een staatshervorming in een federale coalitie stapt?

Die kans is bijzonder klein. Ik zie eigenlijk geen mogelijkheid. Een verderzetting van de Zweedse coalitie zou een mogelijkheid geweest zijn, maar de kiezer heeft de kaarten anders geschud. Met de PS kan je alleen onderhandelen over confederalisme. Heb je dat economisch programma al eens gelezen? Gratis, gratis, gratis en een vierdagenwerkweek met behoud van loon. Dat is waanzin. Het confederalisme is dé oplossing voor dit land. Andere opties zullen zonder de N-VA zijn.

Dat is duidelijk. Ik wil nog eens terugkeren naar de verkiezingen. Uit onderzoek blijkt dat één op drie VB-kiezers van uw partij komt. Hoe verklaart u dat?

(droog) Dat zijn diezelfde onderzoeksbureaus die er naast zaten met hun peilingen. Ik hecht daar weinig waarde aan. Als ik iets geleerd heb, dan wel dat Groen overschat wordt en VB onderschat. Groen is gehypet door de media. Men dacht dat migratie geen thema zou zijn. Fout.

Los daarvan: waarom zijn veel van uw kiezers naar VB overgestapt?

(kort) In Vlaams-Brabant is dat niet gebeurd. Ik heb standgehouden. Ik heb de verkiezingen gewonnen.

Komaan, meneer Francken. Uw partij is zeven procent kwijt. VB won meer dan tien procent. Dat staat niet los van elkaar.

Ik heb daar zo mijn idee over, ja. (aarzelend) ‘Wir schaffen das’ bijvoorbeeld. De aanslagen op Zaventem. De Syriëstrijders in Vilvoorde. Het is te veel geweest voor de mensen. En dan de moord op Julie Van Espen. VB heeft dat politiek willen recupereren op de meest lage manier. Wij hebben dat niet gedaan. Misschien was dat wel de stille dioxinecrisis. De druppel. (zwijgt)

Maar waarom is uw partij daarvoor afgestraft?

Ook VLD en CD&V zijn veel stemmen kwijt, hè. Oók aan VB.

Had u niet gehoopt op winst, na vier jaar beleid?

(feller) Gaat u mij een nederlaag aanpraten misschien? Ik ben heel tevreden over mijn resultaat. Ik wou die vijf zetels behouden, en dat is gelukt. In geen enkele provincie was er zoveel concurrentie, hè. Dries Van Langenhove, Maggie De Block, Koen Geens, noem maar op. Ik mag daar toch fier op zijn?

“Het confederalisme is dé oplossing voor dit land. Andere opties zullen zonder de N-VA zijn.”

Zéker. Maar u zei mij twee jaar geleden dat u het als een persoonlijke mislukking zou zien, mocht VB weer 20 procent halen.

Ik neem die uitspraak niet terug. Ik had het resultaat ook liever anders gezien. We hebben de mensen onvoldoende kunnen geven. Maar hoe komt dat? We zaten in een regering met iemand zoals Kris Peeters (CD&V) die voortdurend op de remmen stond. Ik kijk ook naar Europa. De illegale migratie moet stoppen. We hebben stappen gezet. Maar het is nog lang niet genoeg.

Veel mensen vinden dat asielzoekers te veel krijgen. Geld, een huis, een auto, een gsm, noem maar op, en dat allemaal van de overheid. Is dat eigenlijk zo?

Neen, natuurlijk niet. Maar dat is inderdaad het beeld dat bestaat. Extreemrechts schept daar plezier in om dat beeld op te hangen. Asielzoekers kosten inderdaad geld. Dat gaat over ongeveer 36 euro per dag. Maar zij krijgen dat geld niet in hun handen. Zij krijgen bed, bad en brood, zolang hun asielaanvraag loopt. Dat duurt zes maanden tot een jaar. Als iemand vervolgens erkend wordt, dan wordt die behandeld zoals elke andere inwoner. Dat betekent niet dat er geen probleem is. Veel mensen vinden het onrechtvaardig, en terecht, dat iemand, eenmaal erkend, meteen een leefloon kan krijgen en alle voordelen van de sociale zekerheid geniet.

U was vier jaar bevoegd. Waarom hebt u dat niet aangepakt?

Dat is niet zo eenvoudig. Dat is internationaal recht. De Conventie van Genève. De Europese asielrichtlijnen. Die bepalen dat een erkende asielzoeker behandeld moet worden als een eigen inwoner. Veel Europese landen worstelen daarmee. We gaan een manier móeten vinden om onze sociale zekerheid af te schermen.

Deze week is de federale fractie van N-VA voor het eerst bijeengekomen. Opvallend: geen Jean-Marie Dedecker daarin. Wat is er aan de hand?

Jean-Marie zal als onafhankelijke zetelen. Ik denk dat dat de beste oplossing is voor de twee partijen. Ik heb woensdag een lang gesprek gevoerd met hem. Sander (Loones, red) was daar ook bij. Jean-Marie houdt hard vast aan zijn freedom of speech. Dat mag. Ik had ook nooit de ambitie om hem te veranderen. Ik waardeer hem zoals hij is. Maar die freedom ligt moeilijker binnen een fractie. Op deze manier kan elk zijn eigen weg gaan.