N-VA-boegbeeld Theo Francken blikt vooruit op het nieuwe politieke jaar: “Ik ga hier niet alles aan uw neus hangen, hé”

“We moeten naar een sterke centrumrechtse alliantie.” Dat zegt nu ook Theo Francken in navolging van zijn voorzitter. Of dat nog lukt voor de verkiezingen van juni, laat hij in het midden. Over het beschonken plasincident, het beladen stikstofdossier en een samenwerking met Vlaams Belang: het N-VA-boegbeeld gaat (bijna) geen enkele vraag uit de weg.

Lubbeek, waar Theo Francken burgemeester is, ligt in het hart van het Hageland, een groene streek met veel bossen en wijngaarden. “Doe maar uw stapschoenen aan”, had de man de dag voordien gestuurd. “We gaan een stevige wandeling maken.” Onze startplek is Het Bed van Napoleon, de bistro waar binnenkort topchef Kwinten De Paepe in de potten roert, aan de rand van het Chartreuzenbos. Het is een zichtbaar ontspannen Francken die ons verwelkomt. Frisse kop, brede glimlach, los hemdje, korte broek – sorry, lieden van Knokke. “Ik kom hier dikwijls wandelen met collega’s. Bijna alle partijvoorzitters zijn hier geweest. Ja, ook Georges-Louis Bouchez (MR). Het was toen wel heel modderig. Zijn kostuumschoenen waren niet om aan te zien. Hij houdt volgens mij meer van het lekkere eten in de bistro.” (lacht)

De populaire politicus wijst naar de weelderige wijngaarden. “De klimaatopwarming heeft zeker één voordeel: onze wijn wordt elk jaar beter. Ooit wil ik zelf wijn maken.” Dat we het – helaas – eerst moeten hebben over het beruchte plasincident van Vincent Van Quickenborne (Open VLD), zeg ik. Francken zucht. “Ik wil daar twee dingen over zeggen. Eén: hij heeft geluk dat zijn kinderen nog klein zijn, dat hij het wellicht niet moet uitleggen. En twee: hij heeft het aan zichzelf te danken dat de relatie met de politie volledig fout gelopen is.”

Is het plasincident daar een uitloper van?

“Zeker weten. Hij heeft eerst leugens gezegd over de loononderhandelingen – de vakbonden waren terecht kwaad. Maar wat doet Vincent dan? Hij kiest voor de tegenaanval. Dat is helemaal geëscaleerd. (benadrukt) En dat is niet de eerste keer, hé. Weet je nog toen hij de Grote Moskee in Brussel wou opkuisen? Hij liet daar de imam buitenzwieren, een man met goede connecties in Rabat. En wat is het gevolg? De regering krijgt geen criminele Marokkaan meer teruggestuurd.”

Vrij vertaald: Van Quickenborne oogst wat hij gezaaid heeft?

“Maar dat is toch zo? Hij maakt met iedereen ruzie en beseft pas nadien wat de gevolgen zijn. Waarom is dit incident relevant? Niet omdat iemand daar luchtgitaar staat te spelen of wat dan ook. Wél omdat dit de grote spanningen blootlegt tussen tussen regering en politie. En wie is finaal de dupe? De burger.”

Ook van u zijn beelden viraal gegaan, waarop u in beschonken toestand wildplast in Brussel. Hebt u dat moeten uitleggen aan uw kinderen?

“Ja, natuurlijk. Dat was dom en gênant van mij. Dat zeg ik heel duidelijk. Maar tegelijk zeg ik: et alors? Volgende vraag.” (glimlacht)

Leert u daar iets uit?

“Jawel. Sowieso ben ik al op mijn hoede voor mensen die filmen. Ik heb al een en ander meegemaakt op dat vlak. (zucht) Het is al gebeurd dat mensen zonder gêne mijn gezin begonnen te filmen. Of dat een meisje een pint over mijn hoofd uitgoot, terwijl haar vriend stond te filmen. En dan moet je rustig blijven, hé.”

Misschien moet iedereen wat voorzichtiger zijn met beelden online te gooien, ook u. Als er eens iets fout loopt in Brussel bijvoorbeeld.

“Als ik dat doe, probeer ik iedereen onherkenbaar te maken.”

Dat lukt niet altijd. Dat weet u ook.

“Oké. (stil) Dat is misschien een terechte bedenking.”

Misschien zeggen deze gelekte beelden ook iets over de sfeer negen maanden voor de verkiezingen. Velen vrezen één langgerekte campagne met veel vuilspuiterij.

“Ik hoop van niet, maar ik vrees dat ook. Ik hoop dat het kan gaan over de essentie: het beleid. De Vivaldi-jaren waren verloren jaren. Onze premier zou moeten doen wat Mark Rutte in Nederland gedaan heeft na de mislukte migratiedeal. De Croo zegt zelf dat de fiscale hervorming niet zal lukken. Wel, dan moet hij naar de koning stappen en zijn ontslag aanbieden. Zijn regering zal niets meer klaarkrijgen, iedereen weet dat. Maar natuurlijk doet hij dat niet en klampt hij zich amechtig vast aan zijn postje. Vivaldi wou het land redden, maar is nu het land in de put aan het besturen.”

Geen enkele partijvoorzitter wil een tweede Vivaldi-regering, zo bleek deze week op het Voka-debat. Was u verrast?

“Ik was verrast dat Tom Ongena (Open VLD) neen zei. Het was toch De Croo die eerst Lachaert buitenzwierde en daarna Ongena op die plaats zette? En nu zegt diezelfde Ongena neen tegen een herhaling van deze regering.”

Welk alternatief hebt u voor Vivaldi? Als u niet met Vlaams Belang in zee wil, dan moet u naar de socialisten kijken. Wordt dat niet meer van hetzelfde?

“Maar komaan. Er zijn vandaag vijf thema’s die er toe doen: een betere inrichting van de staat, werken meer lonend maken, een ander migratiemodel, energie en budget. Wij willen rond deze thema’s een coalitie sluiten met elke partij die mee wil. Je ziet inderdaad dat Vooruit op vlak van migratie onze richting opschuift. Ik hoor de socialisten ook graag zeggen dat werken meer moet lonen. Dat biedt perspectieven. Maar er zijn nog partijen die dat zeggen. Ik zie veel mogelijkheden.”

Vreest u geen maandenlange blokkering na de verkiezingen?

“Neen, ik ben optimistisch, echt waar. De liberalen doen misschien graag uitschijnen dat wij een stelletje zeurpieten zijn, maar dat is niet zo.”

Blijft de deur naar Vlaams Belang ook na 9 juni gesloten?

“Dat is geen relevante vraag. Voor mij primeert het federale niveau. Als je het verschil wil maken op deze vijf thema’s, dan moet je federaal aan zet komen. Dat kan niet met Vlaams Belang. Als die partij daar de kamer binnenkomt, dan lopen alle andere partijen weg. Of ik dat terecht vind of niet, dat doet er niet toe: het is een feit. Vlaams Belang is dood gewicht op federaal niveau.”

Het melanoom van Vlaanderen, zo zei uw voorzitter Bart De Wever in Humo.

“Dat is felle beeldspraak, maar Bart wil vooral zeggen dat elke stem voor Vlaams Belang een verloren stem is. Als zij echte patriotten zijn, dan dienen ze geen lijsten in voor de federale verkiezingen. (windt zich op) Ook hun kiezers moeten dat toch eens goed beseffen. Er zal niets gebeuren met hun stem. Niets! Als je dat weet en je stemt toch nog voor Vlaams Belang, dan moet je nadien niet klagen. Dus ik ga het nogmaals herhalen: beste Vlaming, stem alsjeblieft verstandig.”

Wat als Vivaldi toch verder doet? Zou u dan een coalitie overwegen met Vlaams Belang op Vlaams niveau?

(geprikkeld) “Als, als, als… (wikt zijn woorden) Ik kan me zo’n scenario echt niet voorstellen. Dat zou een complete negatie zijn van de wil van de kiezer. Je kan dat niet blijven doen. Dat is al wat ik daarop kan zeggen.”

Dus u zegt geen neen?

“Ik ben toch duidelijk, niet? Het federale niveau primeert voor mij. Het is daar dat we het verschil moeten maken. En daar is Vlaams Belang niet welkom en ook niet geïnteresseerd in. (zwijgt even) Zweten dat ik doe, zeg. Kan de fotograaf dat fotoshoppen? (lacht) Zie eens in welke mooie omgeving we hier wandelen: veel natuur en veel landbouw. Dat is het mooie Vlaanderen.”

Goed dat u het aanhaalt. Mag ik zeggen dat het uitblijven van een definitief stikstofakkoord niet goed is voor het beeld van uw partij?

“Er is toch een akkoord? Het moet alleen nog gestemd worden. Ik hoop dat de Raad van State snel met een positief advies komt en dat ook de MER (milieueffectrapportage, red.) het licht op groen zet. Is dat akkoord belangrijk voor ons? Ja, natuurlijk. Het is belangrijk voor iedereen, en zeker voor de boeren. Er zitten veel compensaties in vervat, wat een goede zaak is. Ik kan me zelfs niet voorstellen dat we dit niet goedkeuren.”

Krijgt u het akkoord makkelijk uitgelegd aan de vele boeren in uw regio?

“Neen, natuurlijk niet. (op dreef) Er zijn veel Hagelandse boeren die in de jaren zestig en zeventig grond verkocht hebben aan natuurbewegingen. Deze hebben daar prachtige gebieden van gemaakt. Maar wat maken onze boeren vandaag mee? Dat ze allemaal oranje of rood kleuren, omdat ze nu zoveel natuur in hun directe omgeving hebben. Maar in West-Vlaanderen – waar de boeren geen grond verkochten en er overal megastallen staan – kleuren de bedrijven wél groen. Dat is gewoon superzuur. Dus ik begrijp de woede van onze boeren. Zij worden vandaag gepakt omdat ze vroeger grond verkocht hebben. Dat is niet eerlijk.”

Dus u zegt ook dat de Vlaamse regering te streng is voor de boeren?

(windt zich op) “Neen, dat zeg ik niet. U moet beter luisteren. Wij hebben destijds – vele jaren geleden – zelf bepaald dat de stikstofuitstoot doorslaggevend zou zijn voor de kwaliteit van onze natuur. Dát was een foute beslissing. Dat hadden we niet mogen doen. Het gevolg daarvan is dat we onszelf vandaag pijn doen. Maar dat is niet de schuld van Zuhal (Demir, de bevoegde minister, red.).”

U bent toch kwaad, voel ik.

“Als je over onze boeren begint, dan kan ik hevig worden, ja. Ik ben burgemeester van een landelijke gemeente. Ik probeer hier al elf jaar een goed evenwicht te vinden tussen boeren, natuur, jagers en pachters. Ik stop daar veel tijd in en ik kan u verzekeren: dat is geen makkelijke opdracht.”

Maar steunt u het akkoord zoals het nu voorligt?

“Jawel, natuurlijk wel. Het is een goed akkoord, want het zorgt voor rechtszekerheid en het voorziet 3,6 miljard euro. Deze compensaties zullen de boeren helpen om de transitie te maken. Iedereen met een beetje gezond verstand weet dat de veestapel naar beneden moet. Ik hoop wel dat de MER groen licht geeft aan de twee aanpassingen: de gelijkschakeling van industrie en landbouw en het extern salderen (de mogelijkheid om stikstofuitstoot te verschuiven als een bedrijf stopt, red.). Dat zijn twee belangrijke punten voor onze boeren. Ik heb dat ook laten weten aan onze vrienden van CD&V, dat ik de deal in al haar facetten steun.”

Onze vrienden, zegt u. Droomt u ook van een nieuw centrumrechts blok met CD&V en de rechtervleugel van Open VLD, zoals uw voorzitter?

(knikt) “Dat is de richting die we moeten uitgaan. Er zijn vandaag te veel partijen in Vlaanderen. Ik bekijk dat ook vanuit internationaal perspectief. Het Westen zal de komende jaren onder grote druk komen te staan. We gaan daarom sterker en weerbaarder moeten worden. Je zou eigenlijk naar een politieke krachtenbundeling moeten rond enkele grote thema’s en zo een viertal blokken overhouden. Dat zou het systeem veel sterker maken.”

Is deze blokvorming nog mogelijk voor de verkiezingen van juni?

“Dat weet ik niet. (denkt lang na) Neen, dat weet ik niet. Maar Bart was heel helder in Humo en ik sta daar honderd procent achter. We moeten naar een sterke centrumrechtse alliantie evolueren en dat zal ook gebeuren.”

Zou u dan niet beter de deur van Sammy Mahdi (CD&V) platlopen in plaats van die van Jean-Marie Dedecker?

(grijnst) “Ik loop Jean-Marie zijn deur niet plat. Ik ben daar gewoon een koffie gaan drinken. Dat doe ik ook met anderen. Ik praat met iedereen. Ook met Sammy trouwens, onlangs nog. En nu wilt u weten wat we dan gezegd hebben, zeker?”

Feel free om uw hart te luchten …

“Dat zou zowat het domste zijn wat ik kan doen.” (lacht)

Is Dedecker zo belangrijk voor uw partij dat zowat alle kopstukken hem in Middelkerke gaan opzoeken?

“Natuurlijk is Jean-Marie belangrijk. Ik hoop dat hij een verstandige beslissing zal nemen. Dat wil zeggen: dat hij rechts niet verder verdeelt. Als hij met een eigen lijst zou opkomen, wordt dat het mooiste cadeau die de Franstaligen en links kunnen krijgen. Maar goed: ik weet niet wat hij zal doen. Hij heeft bedenktijd gevraagd.”

Hebt u hem het lijsttrekkerschap beloofd?

“Ik ga hier niet alles aan uw neus hangen, hé. Dat zijn uw zaken niet, voila.”

Enerzijds wilt u Dedecker, anderzijds wilt u een centrumrechtse alliantie met CD&V. Hoe vallen deze twee te rijmen?

(geprikkeld) “Wat is daar het probleem? Ik zie die tegenstelling niet, hoor.”

Uw partij heeft al eens geprobeerd om Dedecker en CD&V te verzoenen. Dat is volledig fout gelopen, met wonden die tot op vandaag niet geheeld zijn.

“We leven nu toch in een totaal andere realiteit? (op dreef) Als je een sterke alliantie wil maken, dan moet je bepaalde verschillen overstijgen. Het zal wel dat de ene meer libertair is dan de andere. Maar kunnen we voor één keer focussen op de dingen die ons binden? Anders gaan we onze doelen niet bereiken.”

Zou u nog eens in een regering stappen zonder staatshervorming, zoals in 2014?

“Neen, dat doe ik niet meer. Zet dat maar in het vet, zodat Bouchez het zeker gezien heeft.” (knipoogt)