De verrijzenis van Theo Francken: een pittig gesprek over de politieke hangijzers: “We hebben de regering bij haar nekvel”

BRUSSEL – Hij is in het reine met zichzelf, zegt hij. “Ik heb mezelf voor de kop geslagen.” De actualiteit dient hem op zijn wenken. “Als de regering zal inzetten op identiteit, wordt het elke week kermis.” Ziedaar de ingrediënten voor de verrijzenis van Theo Francken, nog altijd het boegbeeld van N-VA, tot spijt van wie het benijdt. Krijgen een forse rechtse van de strijdvaardige Vlaams-Brabander: Conner Rousseau, Tom Van Grieken en de ‘dolende’ liberalen.

Het is woensdag 9 juni. De dag van de bevrijding voor horeca, cultuur en vele andere sectoren. We verhuizen de setting voor het interview van het parlement naar een terras van een Italiaans restaurant in de buurt. Francken wordt meteen aangeklampt voor een selfie . Het zal niet de laatste keer zijn. Hij doet het allemaal met een brede glimlach. He’s back, bitches , zou een partijvoorzitter zeggen. Of de regering gelijk had met haar strenge aanpak van corona? Francken denkt lang na. “Wellicht wel. Ik heb weinig commentaar gegeven op het coronabeleid en zal dat ook nu niet doen. In échte crisistijden, zoals nu of destijds met de terreur, moeten politici partijgrenzen overstijgen. Dat is niet makkelijk voor mij. Zwijgen druist keihard in tegen mijn slecht karakter. ( grijnst )”

Intussen wordt de champagne ontkurkt door de patron van de zaak. “ On ouvre les restos ”, schreeuwt hij voor de hele straat. Zijn medewerkers klinken enthousiast mee. Francken lacht luidop. “Vandaag is een fijne dag. Eindelijk weer optimisme. Elk vaccin dat gezet wordt, geeft nieuwe zuurstof.”

‘We gaan ons nog amuseren’, tweette u enkele dagen geleden. U lijkt opnieuw goed in uw vel te zitten.

“Jawel, dat is zo. Dat geldt ook voor de partij. De Vlaamse regering heeft een goede flow gevonden en federaal zijn we aan het groeien in onze oppositierol. We krijgen eindelijk grip op de regering. Dat is ook omdat er ruimte komt voor andere thema’s. Defensie bijvoorbeeld. We hebben dat goed aangepakt: niet hysterisch roepen om het ontslag van de minister, maar keihard werken op inhoud. Maar ook het sociaaleconomische en migratie. Voordien was het alleen corona dat de klok sloeg. Dat was soms frustrerend. Wees maar zeker dat ik geen applaus heb gekregen van mijn achterban voor mijn stilzwijgen.”

U wordt ook bediend door MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez.

“( knikt ) Bouchez vertolkt dikwijls de onderbuik van Vlaanderen. Hij is de enige in de regering die dat doet. Wat hij zegt over neutraliteit, is terecht. Identiteit is een heel gevoelig thema in Vlaanderen. Als de regering daarop zal inzetten, en helemaal woke wordt onder invloed van de ecologisten, dan wordt het elke week kermis. Dat kan ik u verzekeren. Ze zijn zichzelf pijn aan het doen. ( fel ) Ecolo wil een cultuuroorlog in Brussel, hè. En de Vlaamse liberalen laten dat allemaal passeren. Die zijn helemaal van het padje af. Bouchez is wel wakker, al brengt hij de regering wel in gevaar.”

Waarom mag een regeringscommissaris geen hoofddoek dragen van u?

“Omdat het gezicht van de overheid neutraliteit moet uitstralen. Dat is essentieel. De hoofddoek is bovendien een symbool van onderdrukking. Door veilige plekken te creëren, zoals ook op scholen, kunnen we die vrouwen beschermen. Er zijn ook hier meisjes die verplicht worden om dat te dragen.”

Stel dat dat zo is, zou u dan niet beter de onderdrukker viseren?

“Natuurlijk. ( fel ) Maar hoe? Dat is niet makkelijk, hoor. Dat gaat over de vaders, de mannen, de imams, de cultuur.”

U zou ook kunnen toejuichen dat vrouwen met een hoofddoek willen werken?

“Dat doe ik ook. Maar we moeten daarom geen essentieel principe overboord gooien. Wij hebben in Lubbeek ook een hoofddoekenverbod ingesteld. Twee van de drie vrouwen doen gewoon voort, maar dan zonder hoofddoek. En zij doen dat fantastisch. Trouwens, dat gaat over álle religieuze tekens, hè.”

Was u geen voorstander van een kerststal in een gemeentehuis?

“Dat is een teken van cultuur. Dat moet wel kunnen. Europese rechtspraak heeft ook bevestigd dat dat geen schending van de neutraliteit is. Europa is geen blanco blad. Het christendom is de basis van onze cultuur. Je mag dat niet uitwissen.”

Waarom vindt u het fout dat de regering hate speech strenger wil bestraffen?

“Dat is een hellend vlak. ( op dreef ) De regering wil haatspraak voor de correctionele rechtbank brengen. Elke rechter zal dus zelf kunnen invullen wat haat is. Ik vind dat héél gevaarlijk. Er zijn zelfs rechters die vinden dat ‘ stop islamisering ’ haatspraak is. Waar zal dat eindigen?”

Vorige legislatuur wou uw partijgenoot Peter De Roover sympathieën verbieden voor bewegingen die onze vrijheid en veiligheid belagen. Is dat niet even gevaarlijk?

“Ja. We hebben daar binnen de partij grondig over gepraat. Al ging dat toen wel over de verheerlijking van IS-terrorisme en het aanzetten tot geweld. Nu, ik vind dat een boeiend debat. We zouden nóg fundamenteler moeten zijn, vind ik. Van mij mag alles gezegd worden, behalve oproepen tot geweld. Want wat is haat? Wie kan dat definiëren? Wat haat voor u is, is iets anders voor mij.”

Zou u de kinderen van Belgische IS-strijders terughalen?

“Neen, want dan moet je ook de moeders terughalen. Dat is wat de regering van plan is. En wat zal er dan gebeuren met die vrouwen? Enkele maanden de gevangenis in, en daarna weer vrij. Ik vind dat fout. De moeders hebben zélf gekozen om onze westerse samenleving de rug toe te keren. Ze moeten daar de gevolgen van dragen en dus daar veroordeeld worden.”

En dus laat u ook de kinderen daar. Moeten barbaren bestreden worden met barbaarse daden?

“( fors ) Dat is helemaal niet barbaars. Als bewezen is dat de kinderen volle wezen zijn én Belg, dan kan je die terughalen. Anders niet. Wij wilden de nationaliteit afnemen van terroristen. Was dat goedgekeurd, dan was er vandaag geen probleem.”

Is uw pleidooi niet vooral een hondenfluitje voor uw rechtse achterban?

“( zucht ) Neen, echt niet. Sorry, hoor. Ik zal u eens meenemen op campagne in Vlaams-Brabant. De aanslagen hebben daar een gigantisch litteken aangebracht. Dat trauma is nog lang niet verwerkt. ( even stil ) Ik zal niet ontkennen dat dit een moeilijk debat is. Dit gaat over kinderen. Maar ik hoef geen morele lessen te krijgen. De regering gaat hier veel te lichtzinnig over.”

Dat Vlaams Belang uw partij inhaalt in de peilingen, schrikt u daarvan?

“( droog ) Neen. De onvrede over het beleid is groot. Het zit de mensen ook diep dat er geen Vlaamse meerderheid is. De regering onderschat dat. En wat probeert ze nu te doen? De volksgunst af te kopen door met geld te smijten. Het lijkt wel de tijd van Woeste en Daens. Woeste hield het volk tevreden door worsten uit te delen. Maar het zal deze keer niet pakken. De commentaren over het loonakkoord zijn vernietigend, en terecht. Wie zal dat allemaal betalen? De begroting gaat dit jaar voor meer dan dertig miljard euro in het rood. De volgende regering zal weer moeten besparen.”

Hoopt u op een meerderheid met Vlaams Belang?

“Hopen? Wat een vreemde vraag. Ik hoop op een goede score voor de N-VA. En ik heb daar vertrouwen in. We hebben de regering bij haar nekvel. Wat de rest doet, interesseert mij niet.”

Dat interesseert u zeker wel. Zou u dan een coalitie vormen met Vlaams Belang?

“Bart De Wever is onze voorzitter. Hij zet de strategische lijnen uit. Zijn antwoord is duidelijk: néén. Ik heb daar niets aan toe te voegen.”

Zou Tom Van Grieken zijn ruiten ingegooid hebben met zijn uitspraak in De Tijd over blanke dominantie?

“( blaast ) Dat kan. Ik denk wel dat dat zal blijven plakken. ( luider ) Waar slaat dat ook op? Van Grieken heeft vooral bewezen dat zijn nationalisme exclusief is. Dat staat ver van mijn ideologie. Een huidskleur kan nóóit een factor zijn van inclusief nationalisme. Voor mij staat burgerschap centraal.”

Wat denkt u van een brede centrumrechtse partij met CD&V en Open VLD?

“Ik persoonlijk? Ik ben daar voorstander van. Een brede centrumrechtse partij zoals CSU in Beieren. Maar tussen droom en daad … ( blaast ). Ik zie dat niet onmiddellijk gebeuren. Wij zitten in de oppositie en zij in de meerderheid. Dat is geen goede constellatie om na te denken over blokvorming. Het zou een ander verhaal zijn mochten we allemaal in de oppositie zitten. Het was trouwens een kapitale fout van CD&V om als vijfde wiel aan de wagen in de regering te stappen.”

‘Onze oppositiekuur zal helend werken’, tweette u onlangs.

“( knikt ) Als je lang bestuurt, komt er stof op je ideeën. Af en toe moeten de ideeën afgestoft worden. Dat kan best als je in de oppositie zit. Wij houden in 2023 een groot partijcongres. Dat moet de N-VA opnieuw als ideeënpartij in de markt zetten. Ik kijk daar hard naar uit.”

U bent één van de vijf trekkers van het congres. Is dat eerherstel na de pijnlijke nederlaag om het ondervoorzitterschap?

“Eerherstel is een zwaar woord. Ik ben wel blij dat Bart mij gevraagd heeft. Ik wil de komende jaren een belangrijke rol spelen voor de partij. Ik heb daarvoor de energie, de ideeën en de electorale kracht.”

Ik heb nooit begrepen waarom u ondervoorzitter wou worden. Dat is een functie in de schaduw. Is dat uw ambitie?

“( grijnst ) Hebt u nog vragen? Dat is het nadeel van op een terras zitten: interviews duren veel langer. ( lacht )”

Is de zaak-Kucam afgeschud?

“Ja. Ik ben alvast in het reine met mezelf. Dat heeft tijd gevraagd. ( zacht ) Ik heb de partij ongewild schade toegebracht. Ik heb mezelf voor de kop geslagen. Hoe kon ik dat niet gezien hebben? Ik heb geen persoonlijke fout gemaakt, maar ik was wel staatssecretaris. Ik had het móeten zien. ( even stil ) Die hele zaak is een kras op mijn carrière en dat smaakt bitter. Maar goed: intussen kan ik weer vooruit kijken. Ik blijf ook migratie volgen. Het is aan de kiezers om te oordelen of ik mijn geloofwaardigheid kwijt ben.”

Iets anders: voetbal. Bent u fan van België op het EK?

“Uiteraard. Het is de enige ploeg met veel Vlamingen. Met veel goede Vlamingen zelfs. ( lacht ) Ik hoop dat ze Europees kampioen worden. Al denk ik dat Frankrijk de favoriet is. Griezmann, Mbappé en Benzema: wat een voorhoede is dat. En dan Kanté daarachter, één van de beste middenvelders van de wereld.”

Zijn er opnieuw partijrichtlijnen dat er niet te veel gesproken mag worden over de Rode Duivels?

“Ik heb die alleszins niet gekregen. ( lacht ) Weet u waarom dat zo gevoelig ligt? Omdat andere partijen het voetbal misbruiken om een belgicistisch verhaal te vertellen. Ze gebruiken dat als wapen tegen het Vlaams-nationalisme. Maar ik heb geen moeite om toe te geven dat ik graag zal kijken.”

U wou nog iets zeggen over Kamervoorzitter Éliane Tillieux (PS), zei u voor het interview. Vertel.

“Omdat ze enkele weken geleden leugens vertelde in een interview met u. Ze zei dat ik het reglement had overtreden door te veel vragen te stellen aan de minister. Dat is niet waar. Ik stelde steeds dezelfde vraag, maar ik kreeg geen antwoord. ( windt zich op ) En dan durft ze zeggen dat zij een ideaal slachtoffer is voor mij. Wat een omgekeerde wereld! Zij heeft mij gesanctioneerd omwille van een bagatel. ( Francken is enkele maanden geschorst voor de commissie waar geheimhouding geldt, red. ).”

Ik hoor nochtans zeggen dat u in de commissie uw fout toegegeven hebt?

“Ik heb gezegd dat ik die tweet beter niet had verstuurd. Maar dat ging niet over een militair geheim, hè. Komaan. De sanctie is gewoon hypocriet. En weet u wat zij mij dan zegt aan de telefoon? Wat ik moet doen om loonverlies te vermijden. Ik word daar misselijk van, echt waar. Socialisten en geld, ze zijn onklopbaar. ( op dreef ) En wat die Conner ( Rousseau, red. ) vorige week allemaal vertelde in uw krant. Was dat zijn blik inhoud? Hij is compleet door de mand gevallen. Maar echt compleet, hè.”

Ik ben blij te horen dat u een trouwe lezer bent.

“( lacht ) Het is zo. Ik heb me ook geërgerd aan zijn uitspraken over de N-VA. Hij zei dat wij de partij van de rijken zijn. Als je dat zegt, jaag je mij op de kast. Daar is níets van aan. Wij zijn niet de partij van de rijken, maar ook niet van de jaloersen zoals Conner en zijn kliek. Bah! Zij doen alsof rijken de nieuwe melaatsen zijn. Dat ligt al dagen op mijn maag. Voilà, het is eruit. Kom, we gaan de foto’s nemen. ( lacht )”