Staatssecretaris Thomas Dermine, de wonderboy van de PS, over de politieke actualiteit: “Eerlijk? Soms denk ik aan stoppen”

CHARLEROI – Thomas Dermine huivert van de clichés over Wallonië en zijn partij. Dat de Walen geen luieriken zijn en dat de PS wél nog wil hervormen, benadrukt hij. Maart wordt daarom een cruciale maand voor de regering, zegt hij strijdvaardig. Als de schandalen op tafel komen, klinkt de staatssecretaris plots ingetogen. De schijnbaar flegmatieke Henegouwer is het méér dan beu.

Thomas Dermine combineert intelligentie met charisma, een uitzonderlijke gave. Hij wordt daarom de wonderboy van de PS genoemd. De Carolo – zo wordt een inwoner van Charleroi genoemd – is ook de man die de Franstalige socialisten weer een proper imago moet aanmeten. Dat hij zonder aarzelen toezegde voor dit gesprek, is alvast een stijlbreuk met de vorige generatie die de Vlaamse media liever meed.

Dermine wou graag afspreken in het Bois du Cazier , een site in zijn thuisstad die het verleden én de toekomst van Wallonië symboliseert. Het verleden, want hier vond in 1956 de grootste mijnramp uit onze geschiedenis plaats, waarbij maar liefst 262 doden vielen. De toekomst, want vandaag is deze plek een bruisende site met musea, natuur en horeca. “Er gebeuren veel positieve dingen in deze regio, die helaas onder de radar blijven.” Dermine wijst erop dat Google hier een nieuw datacenter wil bouwen en dat ook Legoland plannen heeft voor een spectaculair pretpark.

Of we gaan wandelen terwijl we het interview doen, vraag ik. “Oké, lijkt me wel leuk”, zegt Dermine. “Laten we naar de top van de terril gaan. Daar hebben we een prachtig zicht over de stad. Ik kom hier vaak lopen. Als tiener was ik geen slechte atleet. Ik heb de 800 meter nog gedaan in 1 minuut en 58 seconden. Maar dan trok ik naar de universiteit, waar ik te veel bier dronk en te dik werd. Weg carrière. ( lacht )”

Bent u in een socialistisch gezin opgegroeid?

“Neen, mijn ouders zijn wel links, maar hadden geen partijkaart. Mijn vader is arts in het ziekenhuis en mijn moeder lerares aardrijkskunde in het secundair. Als we straks op de terril staan, zal ik u mijn ouderlijk huis tonen. Ik heb van hen alle kansen gekregen om te studeren, maar door in Charleroi op te groeien, heb ik ook de keerzijde gezien. Ik weet dat niet iedereen dezelfde kansen krijgt.”

U hebt ook aan de abdijschool van Dendermonde gestudeerd. Dat moet u even uitleggen.

“Een idee van een vriend die daar iemand kende. Ik was twaalf en ik kreeg thuis bezoek van een leraar die mijn ouders kwam vertellen dat er iets moest veranderen. Ik bleek wel slim, maar niet zo braaf. Een beetje turbulent of hoe noem je dat. (lacht) Het was tijd om discipline te kweken. Daarom ben ik twee jaar naar Dendermonde getrokken. Een goede ervaring, ook om Nederlands te leren.”

U hebt later aan Harvard gestudeerd en in Londen gewerkt voor grote bedrijven. Waarom bent u in 2017 teruggekeerd naar uw stad?

“Op vraag van Paul Magnette. Hij heeft me gevraagd om in de politiek te stappen en mee te helpen aan de reconversie van deze streek. Paul is één van mijn twee politieke vaders. De andere is Philippe Maystadt (voormalig CDH-minister, in 2017 overleden, red.) , een grote naam in Charleroi. Toen ik zeventien was, vroeg ik hem eens wat ik moest doen met mijn leven. ‘Als je zelf alle kansen hebt gekregen van de samenleving, dan moet je vooral veel terug geven’, zei hij. Een inspirerende boodschap en dé reden waarom ik ben teruggekeerd.”

Is het verleden nog altijd een excuus voor de lage werkzaamheidsgraad in Wallonië? Het verschil met Vlaanderen is opmerkelijk (66 versus 77 procent).

“Ik ga dat niet inroepen als excuus, maar het is wel een erfenis die we meedragen. In elke streek die afhankelijk was van de mijnen – zoals Charleroi – zie je tot op vandaag een economische achterstand. Dat geldt ook voor Limburg tegenover de andere Vlaamse provincies. (op dreef) Hier was niets anders, hè, zelfs geen unief. Je moet deze regio dus heruitvinden. De voorbije vijf jaar zijn er hier meer dan tienduizend jobs gecreëerd in toekomstgerichte sectoren zoals biotechnologie. Nu moeten we ervoor zorgen dat deze competenties op de arbeidsmarkt aanwezig zijn. Daarom wordt er in Gosselies een hypermoderne Biotech Campus gebouwd voor studenten. Zo komen we tot een match tussen vraag en aanbod.”

Zou ook meespelen dat Walen liever van het leven genieten?

“ (zucht) Neen, ik weet dat mijn voorzitter dit grapje heeft gemaakt, maar ik betreur deze clichés. Het is niet waar dat Walen minder willen werken of dat Vlamingen minder van het leven genieten. Ik vind het trouwens niet fair om Wallonië altijd met Vlaanderen te vergelijken. Wij zijn eerder te vergelijken met het noorden van Frankrijk en het Duitse Ruhrgebied. Dat neemt niet weg dat we ambitieus moeten zijn en het economisch niveau van Vlaanderen moeten nastreven.”

Uit onderzoek van econoom Stijn Baert blijkt dat zeven op de tien Vlamingen de werkloosheidsuitkering naar beneden wil. Is dat een oplossing?

“Dat is een fout antwoord op een echt probleem. Om onze sociale zekerheid overeind te houden, moet de werkzaamheidsgraad inderdaad omhoog. Maar wie zijn onze langdurig werklozen? Dat zijn vooral laaggeschoolden. Dat moeten we goed voor ogen houden. Deze maatregel zou hen dieper in de armoede duwen.”

Is de fiscale hervorming die Vincent Van Peteghem (CD&V) op tafel legt, wel een goed antwoord?

“Het is absoluut een goede basis. Wij delen zijn filosofie, namelijk dat werken meer moet lonen, zeker voor lage en middeninkomens. Het is ook goed dat hij de lastenverlaging wil compenseren met een hogere effectentaks. De verhoging van de btw op basisproducten vind ik geen goed idee, evenals het optrekken van de belastingvrije som voor iedereen. Dat is een even groot geschenk voor de CEO als voor de arbeider. Wij zouden dat liever op een progressieve manier aanpakken. Er moeten dus nog enkele details uitgeklaard worden.”

Schat eens in: komt er deze legislatuur nog een fiscale hervorming?

“Het zou moeten – wij willen héél graag – maar ik vrees ervoor. De liberalen zeggen alweer neen. Zij willen alleen een lastenverlaging, wat opnieuw een gat in de begroting zou slaan. Die fout willen wij niet maken. Hebt u gemerkt hoe snel Bouchez (MR-voorzitter, red.) neen zei? Het document van Vincent bevat driehonderd bladzijden. Het was onmogelijk dat hij het al gelezen had.”

Volgens Koen Geens (CD&V), toch geen onredelijk man, is het federaal onmogelijk geworden om grote hervormingen door te voeren. Voelt u dat ook zo aan?

“En wat dan met de stilstand in de Vlaamse regering? Het is volgens mij in het algemeen moeilijker geworden om akkoorden te sluiten. En waarom? Omdat er twee grote partijen zijn – Vlaams Belang en PVDA – die aan de zijlijn makkelijke slogans roepen, maar geen beleid willen voeren. Zij kapitaliseren op de boosheid van de mensen. Gevolg: om beleid te voeren, moeten alle anderen compromissen sluiten. Dat is niet makkelijk, want liberalen en socialisten kijken anders naar de wereld.”

Hoe kan u dat deblokkeren?

“Door tóch beleid te voeren, ondanks de verschillen. Dat doen we ook. De kritiek dat Vivaldi niets doet, aanvaard ik niet, en zéker niet van N-VA. Beste Bart De Wever, u had vier jaar de kans om te hervormen met de meest homogene regering ooit. Wel, you didn’t do anything . Niet op vlak van pensioenen, niet op vlak van kernenergie, terwijl dat allemaal geen nieuwe problemen zijn, hoor.”

In Vlaanderen leeft wel het beeld dat uw partij geen hervormingen wil. Moet u zich niet wat flexibeler opstellen als u niet de doodgraver van België wil worden?

“ (windt zich op) Maar dat is niet waar. Komaan, zeg. Dat is de storytelling van N-VA en die blijkt helaas heel krachtig. Veel mensen geloven echt dat alles de schuld is van Walen of socialisten.”

Ook CD&V-voorzitter Sammy Mahdi liet zoiets vallen.

“Omdat hij de N-VA wil kopiëren. Kijk naar de feiten: het zijn de socialisten die in de regering de meeste hervormingen doen: de verhoging van de pensioenen, van de minimumlonen, de invoering van de vierdagenwerkweek, enzovoort. Als de fiscale hervorming niet lukt, zal het niet onze schuld zijn, hoor. Maar een hervorming die werkenden of gepensioneerden straft, gaan wij nooit steunen.”

Intussen staat Vlaams Belang sterker dan ooit. Voelt u zich daar mee verantwoordelijk voor?

“ (verrast) Waarom zouden we? Ik ben blij dat we in Wallonië geen extreemrechts hebben. Misschien is dat wel een gevolg van onze weigering om met hen in dialoog te gaan? Dat is een groot verschil met de Vlaamse partijen die het discours soms banaliseren. De PVDA is ook een extreme partij, maar het zijn geen racisten. Los daarvan denk ik dat de mensen die stemmen voor deze partijen vooral het signaal willen geven dat ze kwaad zijn, dat ze het beu zijn.”

Wat beu zijn? De schandalen?

“ (stil) Als iemand van de PS betrokken blijkt bij een schandaal, dan voel ik grote schaamte. Dat ga ik niet ontkennen. Maar zeggen dat wij daarom verantwoordelijk zijn voor het succes van de extremen, is te simpel.”

U doet al jaren uw best om uw partij een proper imago aan te meten, ook in Vlaanderen …

“ (pikt in) Omdat ik de clichés wil ontkrachten. In het begin kreeg ik veel kritiek daarover. Wat doet die Waalse socialist in de Vlaamse media? Iemand van Charleroi dan nog? Maar uiteindelijk bleek ik de kwaadste niet. Ik denk soms dat ik in Vlaanderen een grotere fanbase heb dan in Wallonië. (lacht) ”

Hoe hard is dan een corruptiezaak zoals Qatargate, waar partijgenoot Marc Tarabella bij betrokken is, binnengekomen?

“Heel hard. Echt heel hard. Soms … (even stil) Eerlijk? Soms denk ik aan stoppen. Ik heb voor topbedrijven in de privé gewerkt, maar de politiek is toch another level . Het is een keiharde wereld en je bent bijna verplicht om je privéleven op te geven. Ik heb twee kleine dochters, maar ik zie hen veel te weinig. Je werkt dag en nacht om het imago te veranderen en dan barst er weer zo’n schandaal los. (benadrukt) Het is de-gou-tant. Dan denk je wel eens: fuck it , ik ga iets anders doen.”

Maar toch doet u voort?

“ (droog) Tot nu toe wel. Als alle gedegouteerden stoppen, blijven enkel de degoutanteriken over. Dat zou ik ook niet willen. En gelukkig zie ik een nieuwe generatie opstaan die wel anders aan politiek wil doen.”

U bent wellicht opgelucht dat de PS geen hoofdrol speelt in het nieuwe pensioenschandaal?

“ (zucht) Neen, want dit is wéér een cadeau voor VB en PVDA. Dat oude krokodillen zoals De Croo en Bracke daaraan meedoen, vind ik echt onbegrijpelijk.”

Laten we nog eens terug naar het beleid gaan. Is maart een cruciale maand voor de regering?

“Dat is zeker zo. Er zijn twee prioriteiten: de fiscaliteit en de pensioenen. Op beide domeinen moeten we tonen dat Vivaldi wél nog werkt en dus hervormen.”

De Europese Commissie dreigt ermee 850 miljoen euro relancegeld te schrappen als België geen beter pensioenplan voorlegt. Dat zou gezichtsverlies zijn voor u.

“Dat zal niet gebeuren. De Commissie vraagt vier dingen. Eén: het minimumpensioen verhogen. Dat is gebeurd. Twee: meer gelijkheid tussen man en vrouw. Dat is ook gebeurd. Drie: de effectieve loopbaan moet langer – vandaar de invoering van de pensioenbonus. Vandaag moeten we naar het vierde punt kijken: de rekening. Volgens de prognose zou het plan dat op tafel ligt, op lange termijn een beperkte negatieve impact hebben. Dus moeten we extra maatregelen nemen zodat het minstens budgetneutraal is.”

U zou het brugpensioen kunnen afschaffen? ACV-topman Marc Leemans heeft alvast de voorzet gegeven.

“ (lacht) Ik ken zijn dossier niet, maar de afschaffing ligt zeker niet op tafel.”

U noemde zonet uw dochters. Is de combinatie een worsteling voor u?

“Ik probeer. (stil) Ik zou graag een aanwezige vader zijn. Ik wil hen twee keer per week zelf naar de crèche en de school brengen en minstens één avond per week wil ik om 19 uur thuis zijn. Helaas is zelfs dat heel moeilijk. (denkt na ) Weinig mensen staan stil bij de opofferingen die politici brengen. Dat hoeft ook niet, maar de keiharde kritiek die we dan krijgen op sociale media, weegt wel. Mijn gezin is ook een reden waarom ik soms aan stoppen denk.”

Straks zegt u dat dit uw afscheidsinterview is?

“Neen, maar ik zeg het zoals ik het nu voel. Dat is het nadeel van een interview tijdens een ontspannen wandeling, zeker? (lacht ) Als je een aanwezige vader wil zijn, als je in je relatie een gezond evenwicht wil, dan is de politiek geen aanrader. (plots met fonkelende ogen ) Mijn oudste dochter wil trouwens astronaut worden. Dat vind ik super, zeker omdat ik ook voor ruimtevaart bevoegd ben. Ik hoop dat zij hun dromen kunnen waarmaken.”