Minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) bijt van zich af: “De kritiek is niet ernstig”

Over Catalonië of de begrotingsexploten zal hij geen krasse uitspraken doen. Steven Vandeput (N-VA) kent zijn plek in de regering: de 50-jarige Hasselaar is vakminister, bevoegd voor Defensie. Zorgen genoeg daar. Belabberde budgetten, de strijd tegen IS, de kritiek op de aankoop van gevechtsvliegtuigen. Vandeput zet vandaag de puntjes op de ‘i’.

Wapenstilstand gisteren, en dan woont een minister van Defensie enkele herdenkingen bij. Of dat nog nodig is, 99 jaar na datum? “Ik vind dat belangrijk. De geschiedenis vergeten, is gedoemd zijn ze te herhalen.” Of hij gelooft in de leuze ‘nooit meer oorlog’, is wat anders. “De vrede die wij sinds 1945 kennen, is geen eeuwige verworvenheid. Zie de annexatie van de Krim door Rusland: ik had nooit gedacht dat nú mee te maken. Rusland was vijf jaar geleden nog een strategische partner op veiligheidsvlak. Of de wapenwedloop in Noord-Korea. Dat land kan vandaag effectief NAVO-grondgebied bereiken. Dat is verontrustend. Men zit met enkele onberekenbaarheden in dat conflict.”

Doelt u op de leiders van Noord-Korea en Amerika?

De eerste is totaal onberekenbaar. De tweede zou ik zo niet omschrijven. Trump hanteert een andere taal dan zijn voorgangers, en ik weet niet of dat altijd verstandig is, maar bouwt wel voort op hun militaire politiek. Clinton zou haar buitenlands beleid niet anders voeren.

Moeten we heimwee hebben naar de Koude Oorlog toen de wereldorde duidelijk was?

Dat zou nogal cynisch zijn. (denkt na) Maar oké, toen waren de internationale verhoudingen wel duidelijker. Je zit vandaag ook met radicaliserende groepen die zich niet gebonden voelen aan staatsgrenzen, zoals IS. Wij, westerlingen, dachten dat de Arabische Lente democratie zou brengen. Het tegendeel blijkt waar.

Vreest u een Derde Wereldoorlog?

Ik hoop dat het zo geen vaart loopt. Maar ik zal niet zeggen: daar is geen sprake van.

Moet België partij kiezen als het tot een oorlog komt tussen Amerika en Noord-Korea?

Wij zijn gebonden aan artikel vijf van de NAVO dat stelt dat een aanval op één lid een aanval is op alle leden. Maar dat is niet aan de orde. Laat ons daar maar niet te fel over nadenken.

In het Midden-Oosten is oorlog wel aan de orde. Hoe doen onze jongens het in de strijd tegen IS?

Onze F-16’s doen mee aan luchtaanvallen tot 31 december. Dat gaat over ruim tachtig militairen. Dan mogen zij naar huis. Aanvankelijk zouden zij op 30 juni stoppen, maar Nederland was niet klaar om de rol over te nemen. (zwijgt even) Onderschat niet wat die mensen meemaken. Dat gaat over een echte oorlog, ook al zitten ze in een vliegtuig. Dat doet iets met een mens. We gaan kijken voor goede psychosociale begeleiding als ze thuiskomen. Daarnaast is er veertig man op de grond aanwezig voor opleiding van Irakese troepen. Irak is zo goed als bevrijd van IS. In Syrië is de situatie meer diffuus. Ook dat land is grotendeels bevrijd, maar de vraag zal zijn: wie zal overnemen eens IS volledig verslagen is?

Ja, ik word kwaad. Ik moet mij telkens verdedigen tegen verdachtmakingen.

Zijn er al Belgische militairen gesneuveld in dat conflict?

Neen. En laat ons hopen dat dat zo blijft.

Volgens analisten gaat het terugdringen van IS daar gepaard met meer aanslagen hier.

Wij hebben geen informatie die dat bevestigt. Kijk: ons opzet was ervoor te zorgen dat IS geen zogenaamde safe havens meer zou hebben, geen grondgebied om aanvallen voor te bereiden of mensen structureel op te leiden. Dat lukt ook. Mosoel is heroverd, Raqqa ook. Je ziet dat vandaag aan de aanslagen hier. De werkwijze is anders. De aanslagen zijn niet meer zo georganiseerd als destijds Parijs en Brussel. Let op: de dreiging is niet voorbij. Er zijn nog steeds aanslagen, en er vallen nog steeds veel slachtoffers. Dreigingsniveau drie blijft geldig, en de militairen blijven op straat.

U hebt een strategisch plan klaar voor Defensie 2030. Leg nog eens uit.

We gaan naar een kleiner leger van 25.000 man dat beter uitgerust is en waarbij meer mensen inzetbaar zijn op de kerntaken: operaties van de NAVO, operaties in het zuiden en bescherming van eigen burgers. Wat niet tot de kerntaken behoort, zoals logistiek en onderhoud infrastructuur, gaan we uitbesteden. Om ons leger beter uit te rusten, heb ik een investeringsplan van 9,2 miljard euro klaar.

Stemt u hiermee de NAVO tevreden? Het budget blijft onder de gevraagde 2 procent van het bbp (bruto binnenlands product).

Dat klopt. Maar het stijgt wel van 0,9 tot 1,3 procent. Verder konden we politiek niet springen vandaag. Zo eenvoudig is het. Ik begrijp dat ook. Dit land heeft nog andere budgettaire uitdagingen. Ik wou een plan dat ook effectief gerealiseerd zou worden. De NAVO vraagt trouwens in de eerste plaats te stoppen met besparen op Defensie. Dat doen we ook, dit jaar al. En twee: we blijven een belangrijke output leveren aan internationale operaties, meer dan andere landen die misschien meer investeren. Ook dat is cruciaal voor de NAVO.

Waarom zocht u geen akkoord over de grenzen van meerderheid en oppositie heen? De budgetstijging en het investeringsplan zijn pas voorzien na 2019. De volgende regering kan die plannen met één knip ongedaan maken.

Dat klopt niet. Investeringsprojecten vragen tijd. Als we in 2023 nieuwe gevechtsvliegtuigen willen, dan moeten we in 2018 een beslissing nemen. Dat wil ik ook doen. Ik wil tegen de zomer de opvolger van de F-16 kennen. Als we onze mijnenjagers en fregatten na 2022 willen vervangen, dan moeten we nu beslissen. Enzovoort. En een kamerbreed akkoord, tja. (blaast) Ik heb een open houding aangenomen tegenover het parlement, maar ik vraag me af of een akkoord mogelijk is met deze SP.A en Groen. SP.A wil een defensiebudget van 1,5 miljard euro. Dat is amper 0,4 procent. Dat is niet ernstig, hè.

Dirk Van der Maelen (SP.A) vindt de aankoop van gevechtsvliegen, goed voor ruim drie miljard euro, zinloos. Je kan ook de huidige vloot updaten, stelt hij.

(droog) Dat is Van der Maelen, hè. Ik moet hem nog het eerste verstandige woord horen zeggen over militair materiaal. Hij kent die dossiers niet. Geloof me vrij: wij hebben alle opties grondig onderzocht. Onze F-16’s zijn gemaakt voor achtduizend vlieguren. Dat stelt de fabrikant. Moet ik dat negeren? In 2023 zijn die versleten. Van der Maelen zegt altijd dat er al drieduizend vliegtuigen zijn in Europa. Wel, ik zie er weinig vliegen boven Irak. Ik zie de Fransen, de Engelsen, en dan wij. Als we die output willen blijven leveren, wat de NAVO vraagt, dan moeten we die vervangen. Onze geloofwaardigheid hangt ervan af.

We moeten de F-16 vervangen. Onze geloofwaardigheid hangt ervan af. Ik wil tegen de zomer de opvolger kennen.

Volgens Wouter De Vriendt (Groen) bent u te weinig transparant in dat dossier, draait de lobbymachine op volle toeren, maar niemand weet dat.

(plots fel) Het aanbestedingsdossier staat online. Kan je transparanter zijn? Ja, er zal wel een lobbymachine aan het werk zijn. De vraag is hoe je daarmee omgaat. Op mijn kabinet gelden duidelijke regels. Er is ook een transparantieregister.

Krijgt u lobbyisten over de vloer?

Neen. Ik wil geen contact met de industrie. Men weet dat ook.

Dit maakt u kwaad.

Ja, ik word kwaad hiervan. Die kritiek is gewoon niet ernstig. Ik moet mij telkens verdedigen tegen verdachtmakingen. Dat De Vriendt eens één bewijs op tafel legt. Dat hij eens één uitspraak van mij voorlegt waaruit blijkt dat ik een voorkeur heb voor een bepaald toestel. Maar neen, dat kan hij niet.

Nog één iets: kan u als minister van Defensie iets kwijt over de kernwapens in Kleine Brogel?

(aarzelend) Ik zet mijn joker in. Ik heb niet de gewoonte te spreken over dingen die niet helemaal duidelijk zijn.

U hebt Trump ontmoet op de NAVO-top in mei. Hoe was dat?

Dat viel best mee. Als je zijn taal spreekt, de taal van het zakenleven, dan luistert hij wel. De premier verraste hem door te zeggen dat er meer Amerikanen aan het werk zijn in Amerika dankzij Belgische investeringen dan omgekeerd. Maar goed, het blijft een man met een gezonde dosis zelfvertrouwen. (lacht)

Hij verbiedt transgenders in het leger. Wat vindt u daarvan? In het Belgisch leger zitten twaalf transgenders.

Elk zijn cultuur, zeker? België is vooruitstrevend op dat vlak. Vrouwen in het leger, holebi’s, transgenders: dat zijn op papier geen issues meer bij ons. Discriminatie kan niet.

U zegt ‘op papier’?

Ik zal niet zeggen dat dat in de praktijk altijd probleemloos verloopt. (wikt zijn woorden) Het blijven militairen onder elkaar, hè. Je kan zeggen wat je wil over de gelijkheid tussen man en vrouw, maar een vrouw opleiden tot paracommando blijkt om lichamelijke redenen niet evident. Het glazen plafond is wel doorbroken. Ik wou minstens één vrouwelijke generaal, en die hebben we.

(foto belga)