Eric Van Rompuy (CD&V) laat alle remmen los: “Deze regering kan niet meer besturen”

BRUSSEL Eric Van Rompuy (CD&V) wordt 70 volgend jaar, en stopt dan met politiek. Al woekert het vuur nog steeds in hem. Zijn verontwaardiging slaat vandaag vooral op coalitiepartner N-VA. “Het doel van De Wever is CD&V verzwakken. Voor hem telt alleen perceptie.” Wellicht denken veel partijgenoten als Van Rompuy, maar weinigen zeggen het zó hardop.

Hij tovert een pak krantenknipsels boven. De oudste dateert van 1977, een editoriaal van Frans Verleyen in Knack over die opmerkelijke nieuwe jongerenvoorzitter van CVP, Eric Van Rompuy dus. Dat voorzitterschap zou de glansrol van zijn leven blijken. Hij liet twee keer een regering van partijgenoot Wilfried Martens vallen. De Vlaams-Brabander was later Europees, Vlaams en federaal parlementslid, schepen in Zaventem en Vlaams minister. Toch zou die eerste rol zijn mooiste blijven. “Die jongerenvoorzitter in mij is nooit verdwenen”, stelt Van Rompuy. “Ik ben nog steeds een lonely rider. Ik ga na mijn carrière mijn memoires schrijven. De titel ligt al vast: I did it my way. Naar het liedje van Frank Sinatra. Ik ben fier op mijn carrière. Ik heb niet de absolute top behaald. Ik was nooit premier of partijvoorzitter. Maar veertig jaar geleden gaf ik mijn eerste interview aan Knack en vandaag zit u bij mij. Dat betekent dat ik veertig jaar lang toch iemand ben geweest in de politiek.”

Wie u in het parlement bezig ziet, of uw columns leest, voelt het vuur nog branden. Waarom stopt u eigenlijk?

Ik word 70 volgend jaar. Ik zit 36 jaar in het parlement. Dat is genoeg. Ik heb niet de ambitie om Herman De Croo achterna te gaan. Ik ben blij dat ik de verkiezingen van 2014 nog gedaan heb. Dat was zelfs mijn mooiste moment. Ik raakte vanop een strijdplaats net verkozen. Dat voelde als een grote overwinning. Maar nu is het tijd voor anderen. Mijn beslissing ligt vast. Ik ga zelfs niet meer op een lijst staan. Maar ik ga het missen, dat staat ook vast.

Sinatra zingt ook over ‘a few regrets’. Van wat hebt u spijt?

Was ik minder rechtuit in mijn uitspraken, dan zou ik wellicht meer hebben gewogen in de partij. Maar goed, die rol ligt mij nu eenmaal. Wat ik écht betreur, is de achteruitgang van de partij. Toen ik begon, behaalde de CVP 40 procent en meer. Vandaag zitten we op 18 procent. Dat is te weinig. Dat doet pijn. Ik voel mij mee verantwoordelijk. Wij moeten minstens 20 procent halen.

Waarom lukt dat niet meer?

Vandaag worden wij in een hoek geduwd door N-VA. Het doel van Bart De Wever is CD&V verzwakken. Voor hem telt alleen de perceptie. Je kan geen onderwerp bedenken of hij valt ons aan. Zelfs over statiegeld op plastic moet hij zijn mening geven om Joke Schauvliege te beschadigen. Vaak doet hij dat met uitspraken die geen hout snijden. Ik hoor N-VA pleiten om mensen in de gevangenis te houden tot de oorlog in Syrië voorbij is. (feller) Dat kan niet. Dat druist in tegen de basis van onze rechtspraak. N-VA weet dat zeer goed, maar doet dat toch om Koen Geens te beschadigen. Of Kris Peeters bestempelen als een vakbondsman. Komaan, vraag eens aan het ACV of ze zo tevreden is over deze regering.

Volgens uw partijgenoot Pieter De Crem is er toch meer aan de hand en staat het discours van CD&V haaks op dat van een volkspartij.

Ik volg dat niet. Wij hanteren inzake integratie steeds hetzelfde discours van rechten en plichten. Maar we worden door De Wever in de hoek geduwd van naïeve open-grenzenmensen, of gutmenschen. Opnieuw: dat is perceptie. In de feiten voert de regering een centrumbeleid inzake migratie en sociaaleconomische thema’s. Maar N-VA laat dat anders uitschijnen.

Het doel van De Wever is CD&V verzwakken. Voor hem telt alleen perceptie.

Hoe moet uw partij hieruit klauteren?

Ik maak mij daar grote zorgen over. Ofwel doen we mee aan het brutale taalgebruik, maar dan druisen we in tegen onze natuur, ofwel blijven we onszelf. Ik kies voor de laatste optie, al is dat moeilijk. We mogen soms wel eens agressiever communiceren. Je moet N-VA ontmaskeren. Ik ga dat blijven doen.

En zeggen dat jullie tot tien jaar geleden kartelpartners waren. Waar is het fout gelopen?

Ik heb de partij een eerste keer fout ingeschat over de Vlaamse kwestie. Het kartel was gemaakt voor een nieuwe staatshervorming en de splitsing van BHV. Maar N-VA heeft dat geblokkeerd, zij wou dat niet. Ik neem hen dat kwalijk. Wij hebben vier jaar onderhandeld daarover. Zij hebben niets bijgedragen. En twee: ik had nooit verwacht dat ze migratie en identiteit zo zou misbruiken om mensen tegen elkaar op te zetten. Dat maakt mij echt boos. De Wever grijpt zelfs de dood van een kind aan. Francken wil mensenrechtenverdragen aan de kant schuiven. Of pleiten voor een studie over de kostprijs van een migrant. Ik voel nul empathie.

N-VA stelt vragen over de instroom van migranten en de integratie van de islam. Is dat niet legitiem?

Je kan vragen stellen op verschillende manieren. N-VA doet dat met een brutaal en ongepast taalgebruik. Ik ben als christendemocraat voor tolerantie en verdraagzaamheid. Dat wil niet zeggen dat ik voor open grenzen ben. Toch worden wij in die hoek geduwd. Als wij de islam in het onderwijs een plaats willen geven, worden we een moslimpartij genoemd. Wie mee bestuurt, moet ook in zijn communicatie rekening houden met coalitiepartners.

Doet u dat? Ik heb niet die indruk.

Dat is anders. Als Francken op de Europese ministerraad een standpunt verdedigt dat ingaat tegen het regeringsstandpunt, dan moet ik dat benoemen als parlementslid. Ik weet waarom N-VA een foute perceptie creëert. Ze wil de lokale verkiezingen kapen. Zij weet goed dat ze op lokale thema’s onze partij niet kan verslaan. Dus gebruikt ze de federale thema’s. Neem nu die gele bus die door Vlaanderen trekt. Francken lijkt wel een Pim Fortuyn op zoek naar het applaus van de mensen ten koste van hulpeloze vluchtelingen. Ik heb het recht om die strategie te ontmaskeren.

Ik verwacht nog weinig doorbraken. N-VA creëert een gigantisch wantrouwen tussen de coalitiepartners.

Vindt iedereen dat binnen uw partij?

Er zullen er wel zijn die mij liever zien zwijgen. Maar ik word er nooit op aangesproken.

Ook niet toen u premier Michel (MR) zwak leiderschap verweet?

Ja, oké. Toen heeft Wouter Beke mij gezegd dat ik iedereen mag aanvallen, maar dat Michel de beste bondgenoot is in de regering.

U hebt vele premiers zien passeren. Wie was de beste?

Dehaene: hij is de nummer één. Hij slaagde erin acht jaar voor stabiliteit te zorgen in een turbulente periode. Maar de meest charismatische premier vond ik Tindemans. Dat was een boegbeeld voor mij. Maar hij is na vier jaar moeten stoppen in onmogelijke omstandigheden.

Waar plaatst u Michel in de rij?

(aarzelend) Dat is moeilijk te vergelijken. Michel probeert iemand te zijn op het Europese toneel, maar worstelt als premier met de schaduw van De Wever. Ik vind dat hij best wat harder mag reageren. Hij wordt tenslotte keihard uitgedaagd door zijn coalitiepartner. Maar goed, hij zit natuurlijk in een moeilijke positie.

Op het menu van de regering staan nog grote dossiers zoals de straaljagers, de zware beroepen en Arco. Ziet u nog doorbraken mogelijk?

Neen, ik verwacht nog weinig. De Arcozaak wordt steeds uitgesteld. Ik vrees dat de regering haar belofte niet zal houden. Ook de lijst van zware beroepen zal niet meer voor deze legislatuur zijn. (zwijgt even) N-VA creëert nu eenmaal een gigantisch wantrouwen tussen de coalitiepartners. Op die manier kan je niet meer besturen. Ik heb veel regeringen meegemaakt, maar dit … Eén partner staat een andere partner naar het leven: dat heb ik nooit meegemaakt.

Hebt u heimwee naar de socialisten?

(lacht) Dat zal ik niet zeggen. Ik zou De Wever anders een te groot cadeau doen.

Begroting is gemiste kans

De begroting is niet in evenwicht. Is dat de grootste mislukking van deze regering?

Dat is zeker een gemiste kans. De regering voert een goed sociaaleconomisch beleid. Je ziet dat aan de jobcreatie en de koopkrachtstijging. Helaas is de tax shift, op zich een goede maatregel, onvoldoende gefinancierd. Het tekort is weliswaar teruggevallen van drie tot één procent, maar bij ongewijzigd beleid zal dat weer oplopen tegen 2020. Van Overtveldt wou dat compenseren met de kaaiman- en andere taksen, maar die brengen niet op wat hij verwachtte. Ik heb dat voorspeld.

U hebt dat wel allemaal mee goedgekeurd.

Soms kun je niet anders als lid van de meerderheid. Ik was voorstander van een meerwaardebelasting om de financiering te doen kloppen. Ik werd helaas niet gevolgd. N-VA gebruikte daarvoor opnieuw de beproefde tactiek. Ze bestempelde mijn voorstel, dat énkel gold voor de verkoop van zeer grote aandelenpakketten, als een aanval op de KMO en de hardwerkende Vlaming. Daar was niets van aan.