Vincent Van Quickenborne (Open VLD) hoopt op paars-gele regering: “De N-VA is de grootste partij en moet dus mee besturen”

BRUSSEL Vincent Van Quickenborne overweegt een gooi naar het voorzitterschap van Open VLD. De Kortrijkse burgemeester wil met zijn partij opschuiven naar rechts. Hij hoopt daarom op een paars-gele regering. Paars-groen acht hij zo goed als onmogelijk. “De groenen zijn regelneven. Dat zou niet goedkomen.” De opdracht van informateur Paul Magnette wordt er niet makkelijker op.

Hij zal twee keer écht kwaad worden in dit gesprek. Een eerste keer als de naam Wouter Vermeersch valt, de leider van Vlaams Belang in Kortrijk. Van Quickenborne noemt hem een leugenaar. Een tweede keer als de federale begroting op tafel komt. Zelfs Di Rupo deed beter, sneert hij. Maar voorts zit een ontspannen man voor mij. Een beredeneerd man. Zijn wilde haren, herinner u de wiet rokende senator Q, zijn al even gekortwiekt. Hij schenkt een tas dampende gemberthee in. “Ik lees in kranten dat ik zou zitten mokken in Kortrijk. Dat is zever. Ik ben graag burgemeester. Ze mogen mij bellen om minister te worden. Ze mogen mij zelfs bellen om premier te worden. Ik zeg neen.” Het partijvoorzitterschap zou hij wel overwegen.

Maar first things first. Hét drama van de week was de brandstichting in een toekomstig asielcentrum in Bilzen. “Weerzinwekkend,” zucht Van Quickenborne. “Ik kan daar met mijn verstand niet bij. Maar helemaal onverwacht komt dat niet. Dat is een gevolg van de extreme polarisering. Vlaams Belang bestempelt elke vreemdeling, en zeker elke moslim, als een crimineel. Ik zie dat ook in mijn stad. ‘We gaan de moslims afmaken’, horen we Vlaams Belangers op straat zeggen. Dat leidt tot angst en tot dergelijke acties.”

Vlaams minister Bart Somers (Open VLD) vergeleek de Vlaams Belang-fractie in het parlement met de nazifractie in de Reichstag. Vindt u dat ook?

Vlaams Belang is een haatzaaiende partij. Dat mag toch gezegd worden? Elke keer een nieuwkomer een criminele daad pleegt, wordt dat breed uitgesmeerd op sociale media. Doet een blanke iets fout, dan zwijgen ze. Dat is haat zaaien. Ik sta voor een andere politiek. Ik ben ook streng. Ik benoem de problemen. Maar ik behandel elke mens op dezelfde manier.

Maar is Vlaams Belang een nazipartij?

Ik ga dat niet op die manier zeggen. Maar af en toe een veeg uit de pan, dat mag toch? Al blijkt Vlaams Belang daar moeilijk mee om te kunnen. Ik ben onlangs voor de rechter gedaagd. Ik had op de gemeenteraad gezegd dat de partij de orders van de Wolfsschanze (het hoofdkwartier van Hitler, red) goed opvolgt. Gelukkig heeft de rechter die klacht geseponeerd. Dat is vrijheid van meningsuiting.

“Als je lang en goed onderhandelt, kan je deals sluiten met de PS. De N-VA moet dat inzien.”

U zei dat aan Wouter Vermeersch.

Meneer Verleugenaar noem ik hem. Maar zijn grootste leugen moet nog uitkomen.

Dat u positief zou geblazen hebben na de voetbal?

(knikt) Ik heb een advocaat aangesteld. Ik wil die zaak tot op het bot uitklaren. Parket en politie hebben al duidelijk ontkend dat ik geblazen heb. Toch blijft die man volharden in de leugen. (kwaad) Dat zijn regelrechte Stasi-praktijken. Ik kan dat niet laten passeren. Wat wordt anders de volgende leugen? Dat ik een pedofiel ben? Ik wil die man veroordeeld zien voor laster.

Terug naar het asielbeleid. Vlaams Belang en ook Theo Francken (N-VA) nemen uw partijgenote Maggie De Block op de korrel. Laat zij te veel asielzoekers toe?

(blaast) Wat is te veel? Je kan dat niet in aantallen uitdrukken. Wie op de vlucht is voor oorlog, moet opgevangen worden. Dat staat in de Conventie van Genève. Wie niet op de vlucht is, of wie illegaal komt, moet teruggestuurd worden. Helaas blijkt dat in de praktijk moeilijk uit te voeren. Francken heeft dat ook ondervonden. Maar de quota die hij voorstelt, zijn niet wettelijk. De Raad van State is daar duidelijk in. Ik ben voorstander van kortere procedures en van de afschaffing van de meervoudige asielaanvraag. Dat zou al veel helpen.

Het is wel opmerkelijk dat België één van de populairste landen is voor asielzoekers. Moet dat niet aangepakt worden?

Dat is een andere vraag. De volgende federale regering zal inderdaad strenger moeten zijn. Het beleid zal in de lijn moeten liggen van het strengere Vlaamse beleid. De drempel tot de sociale zekerheid moet omhoog. Wie iets wil krijgen, moet eerst bijdragen.

“Het budgettair traject van Di Rupo was ernstiger dan dat van Michel. Ik vind dat erg om te moeten toegeven.”

U wil met andere woorden opschuiven richting Vlaams Belang?

(feller) Dat is een absurde zienswijze. Denkt u echt dat ik mij ook maar één seconde laat inspireren door Vlaams Belang? Dan zit u fout.

Wat bedoelt u dan als u zegt dat uw partij naar rechts moet opschuiven?

De VLD moet opnieuw de VLD van de jaren negentig worden. Dat betekent voluit liberaal zijn. Op élk domein. Ik maak de vergelijking met de Nederlandse politiek. De VLD is ontstaan als een mix van de links-liberale D66 en de rechts-liberale VVD. (enthousiast) Die unieke combinatie heeft de VLD groot gemaakt. Met D66 delen we de liefde voor Europa en de progressieve visie op ethische vraagstukken. Maar we waren tegelijk VVD. Dat betekent opkomen voor de hardwerkende mensen, streven naar een kleine overheid en de nadruk leggen op een fors veiligheidsbeleid.

Vandaag is het luik-VVD weg, bedoelt u?

We moeten oppassen dat we niet vervellen tot een links-liberale partij. Dat is waarom we al jaren zoveel stemmen verliezen aan N-VA. We zijn geen forse veiligheidspartij meer, zoals in de jaren negentig. Herinner u het V-plan van Marc Verwilghen. Dat wou straffeloosheid aanpakken. We moeten opnieuw forser durven zijn. Migratie is maar één luik daarvan. Of het gigantisch begrotingstekort: een liberale partij mag dat niet toelaten.

Die visie leidt tot tweespalt. Veel partijgenoten vinden de koers al rechts genoeg. Voelt u ook steun?

(droog) Mijn partij is met overtuiging toegetreden tot de Vlaamse regering. Dat zegt toch genoeg? Ik kan mij helemaal vinden in die centrumrechtse regering. Die weg moeten we ook federaal bewandelen.

“Wat wordt de volgende leugen? Dat ik een pedofiel ben? Ik wil die man veroordeeld zien voor laster.”

Bent u de omstreden besparingen op cultuur genegen?

Als elke sector zes procent moet besparen, dan moet ook cultuur dat doen. Ook de subsidies voor bedrijven gaan verminderen. Zeggen dat dit een kaalslag betekent, is fel overdreven. De essentie is dat deze regering een budget in evenwicht wil. Dat moet bereikt worden door besparingen. (even stil) Een liberale partij moet dúrven besparen. Helaas hebben we vandaag schrik daarvan.

Het valt wel op dat de politiek gretig snijdt in kritische sectoren zoals cultuur en media.

Dat mag de reden niet zijn en dat is ook de reden niet. De politiek mag zich niet moeien met de inhoud van cultuur en media. Maar ik denk ook niet dat Jan Jambon (N-VA) dat van plan is. Ik vind trouwens de kritiek op de VRT onterecht. Dat is géén links bastion. Ik keek woensdagavond naar Terzake en De Afspraak. Wie zie ik daar passeren? Tom Van Grieken, Theo Francken en Jean-Marie Dedecker. (ironisch) Het was mij een leuk links avondje.

Mathias De Clercq, de burgemeester van Gent, pleit intussen voor paarsgroen op federaal niveau. Zegt dat iets over de tweespalt in de partij?

(ontwijkend) Ik zou pas schrikken mocht Mathias voor paarsgeel pleiten. Maar hij vergist zich van tijdperk. Hij verwijst naar de paarsgroene regering van Guy Verhofstadt in 1999. Dat was een andere tijd. Er was toen geld voor belastingverlagingen en voor meer sociale uitgaven. Dat is er vandaag niet. En laat ons niet onnozel doen: paarsgroen was ook een anti-tsjevenregering. De tsjeven moesten naar de oppositie. Dat is vandaag geen prioriteit.

Welke coalitie wil u?

Mijn standpunt is zeer eenvoudig. De N-VA is de grootste partij en moet dus mee besturen. Ik vind dat evident. Het stoort mij bijzonder dat die partij nu het slachtoffer uithangt. Alsof de PS niet wil spreken. Alsof er écht een Grand Canyon zou bestaan tussen die twee partijen.

Is dat niet zo?

Néén. Ik heb ooit de Grand Canyon overgestoken. Dat was een zware wandeling van twee dagen. Het is mij gelukt. En ik kwam onderweg geen vermogensbelasting tegen. Ik zou dat ook de N-VA aanraden. Als je lang en goed onderhandelt, kan je deals sluiten met de PS. Ik heb dat zelf ondervonden in 2011. (op dreef) Vandaag hebben we de luxe dat we met drie centrumrechtse partijen druk kunnen zetten, met MR, Open VLD en N-VA. Dat moet kunnen leiden tot een evenwichtig pakket van hervormingen, besparingen en sociale maatregelen. De N-VA moet dat toch inzien? Ik vrees echter dat die partij zó gebiologeerd is door Vlaams Belang, zo doodsbang is, dat ze niet meer helder ziet.

U zegt dus neen tegen regeringsdeelname zonder N-VA.

Ik schets de realiteit. Maar mijn partij is niet gebonden aan N-VA. Wij hoeven niet ten koste van alles in een regering te treden.

U zou zelfs een oppositiekuur genegen zijn, verneem ik?

We hoeven daarvan geen schrik te hebben. Dat zou de partij zelfs tijd geven om een nieuw verhaal te schrijven. Ik zou maar in een regering stappen als aan twee voorwaarden voldaan wordt. Het budget moet in evenwicht zijn én de hervormingen van de regering-Michel mogen niet teruggedraaid worden, meer zelfs, die moeten verdergezet worden. Anders hoeft het niet voor mij. (even stil) Ik zie alleen een paarsgele coalitie daartoe in staat.

Welke hervormingen bedoelt u? Economen zoals Ivan Van de Cloot menen dat de regering-Michel vooral kansen heeft laten liggen.

De regering heeft goede maatregelen genomen op vlak van jobcreatie en belastingverlaging. Oké, ze had meer kunnen doen, veel meer. (kwaad) Maar denkt u dat mijn partij het probleem was? Ik zal u de twee problemen benoemen. Eén: Kris Peeters (toen CD&V-minister, red). Die man heeft élke hervorming proberen saboteren. En twee: de N-VA. Die partij liet de regering vallen na Marrakesh uit schrik voor Vlaams Belang. De begroting is pas daarna helemaal ontspoord, hè.

Dat tekort bedraagt volgend jaar elf miljard euro, maar de bevoegde minister Sophie Wilmès (MR) is intussen premier geworden. Dat begrijpt niemand.

Het budgettair traject van de regering-Di Rupo was ernstiger dan dat van de regering-Michel. Ik vind dat erg om te moeten toegeven. Di Rupo heeft weliswaar meer ingezet op nieuwe belastingen, maar dan nog. (denkt na) Voor Di Rupo was één miljoen één miljoen. Hij was daar heel streng op. De Zweedse coalitie was minder streng. Die strooide de miljoenen in het rond. Twintig miljoen hier, twintig miljoen daar. En de oppositie deed gretig mee. Te weinig politici nemen die begroting ernstig. Dat is het probleem vandaag.

Hoe ziet u die begroting goed komen?

We moeten besparen. Óveral. In de sociale zekerheid: beperk de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. In de politiek: schaf die senaat af. Op élk domein kan bespaard worden. Maar ik vrees een nieuwe belastingtsunami. Ik hoor in de wandelgangen dat eigenaars, spaarders, beleggers en investeerders zullen aangepakt worden. Men zal dat verpakken onder de noemer dual income tax. Let maar op, dat wordt binnenkort hét modewoord.

“Paarsgroen van Verhofstadt was een anti-tsjevenregering. De tsjeven moesten naar de oppositie. Dat is vandaag geen prioriteit.”

Wat CD&V in het verleden al op tafel legde.

(pikt in) En opnieuw aan het doen is. Maar dat zal zonder mijn partij zijn. Wij kunnen ons dat niet permitteren. Ik heb het ook daarom zo moeilijk met paarsgroen. De groenen zijn bovendien regelneven. Dat zou niet goedkomen.

Kan u verkiezingen winnen met een begroting in evenwicht?

Dat kan, als dat gekoppeld wordt aan een écht liberaal verhaal. Een echte vrijheidspartij kan verkiezingen winnen.

Wanneer wordt u kandidaat-partijvoorzitter?

Dat is een goede vraag. (lacht) Ik ben bezorgd om mijn partij. Maar de koers wordt pas open verklaard in februari, dacht ik. Het zou niet slim zijn nu al naar buiten te komen. Ik ben trouwens nog niet zeker. Dat zal ook afhangen van de andere kandidaten.

Van Egbert Lachaert?

Dat zou een goede voorzitter zijn. Hij bewijst dat als fractieleider. Als hij zich kandidaat stelt, zal ik dat niet doen.

Francesco Vanderjeugd is wel al kandidaat.

Francesco is een meerwaarde voor de partij. Maar een voorzitter moet ook een strakke visie hebben en leiderschap uitstralen. Francesco wil de basis bevragen en vandaaruit een programma opmaken. Zo werkt het niet. Inspraak is goed, maar een voorzitter moet bovenal zelf een visie hebben.

Informateur Paul Magnette (PS) stapt maandag naar de koning. Wat moet daarna gebeuren?

Hij zal aan zet blijven, denk ik. Hij is net een nieuwe werkmethode begonnen met vijf prioriteiten (werk, klimaat, armoede, justitie en migratie, red). Ik betreur echter dat budget ontbreekt. Dat is de olifant in de kamer. Maar goed, we zien wel. Ik hoop vooral dat paarsgeel een échte kans krijgt.