VOKA-topman Wouter De Geest wil de politiek wakker schudden: “Als het niet meer gaat, zég het dan”

BRUSSEL – “Als het niet meer gaat, zég het dan.” VOKA-topman Wouter De Geest trekt aan de alarmbel. Dat België opnieuw de zieke man van Europa dreigt te worden, is zijn vrees. De doorgaans discrete captain of industry laat voor één keer in zijn kaarten kijken. Wat de politieke prioriteit moet zijn? “Méér mensen aan de slag, dan hoeven we niet meer te palaveren over nieuwe belastingen.”

Dat ooit werd gezegd dat de topman van VOKA ook de baas is van de N-VA, zeg ik hem vooraleer we het interview starten. Wouter De Geest moet erom lachen. “Bart De Wever heeft dat ooit laten vallen bij wijze van boutade. Gelukkig hebben andere toppers van de partij ook al het omgekeerde beweerd. Laat me duidelijk zijn: wij hebben géén voorkeur, wij willen élke partij inspireren. Ja, zelfs de extremen. Als er verkiezingen komen, dan gaan wij onze memoranda aan alle voorzitters voorleggen.”

De Geest, een Gentenaar die in Kapellen woont, is al vele decennia een machtige stem in het maatschappelijk debat. Vroeger als captain of industry , – de man was vele jaren hoofd van chemiereus BASF -, nu als voorzitter van VOKA, het netwerk van 18.000 Vlaamse ondernemingen. “Vandaag wil ik de politiek wakker schudden, maar ook, en vooral, een positief verhaal vertellen”, benadrukt hij.

Maandag stelt VOKA het Groeimanifest voor. “Onze ondernemingen zijn een sterk verhaal aan het schrijven. Zie hoe veerkrachtig ze de coronacrisis doorstaan hebben, weliswaar met goede steunmaatregelen van de overheid. Maar het kan nog veel beter: we moeten de ambitie hebben om in 2030 een Europese topregio te zijn. Wij willen daartoe het voortouw nemen. Vandaar het manifest met engagementen voor de toekomst.”

Groei staat daarin centraal. Er zijn nochtans meer en meer economen die af willen van die zucht naar groei. Onze planeet kan het niet meer aan.

“We mogen niet meer doen zoals vorige decennia, dat kan onze planeet niet meer aan. Het mag geen groei zijn om de groei. Wij focussen op gedeelde en gezonde groei. Gedeeld wil zeggen: we laten niemand achter. Gezond wil zeggen: we belasten de planeet minder. Als dat lukt, zal onze samenleving in haar geheel erop vooruit gaan.”

Is de coronacrisis voorbij?

“Op economisch vlak wel, ja. We staan er zelfs iets beter voor dan voor corona. Er zijn wel nog problemen in de toelevering. Dat heeft onder meer te maken met de lockdowns in China. De oorlog in Oekraïne is wel een serieuze domper op het herstel. De hoge energie- en grondstofprijzen zetten onze bedrijven zwaar onder druk.”

Is dat alleen de schuld van de oorlog?

“Neen. We wisten vóór corona al dat er structurele problemen waren, onder meer op vlak van energie en arbeidsmarktbeleid. Deze problemen zijn na corona weer boven water gekomen en worden versterkt door de oorlog. Ik wil de politiek echt vragen om niet langer te treuzelen. We kénnen de problemen. Dúrf hervormen.”

Voor de zoveelste keer wil u de politiek wakker schudden. Wordt u daar niet moedeloos van?

“Neen, moedeloosheid is geen karaktertrek van een ondernemer. (lacht) Is het aangenaam om altijd op dezelfde nagel te kloppen? Neen. Maar er is een mooi spreekwoord dat zegt dat elke druppel water een spleet maakt in de rotsen. Anders zouden er geen canyons ontstaan. (benadrukt) Het is onze plicht om het te blijven zeggen. Wij doen dit niet alleen voor onze ondernemingen. Wat wij vragen, is goed voor iedereen.”

Ik ben wantrouwig als een belangenorganisatie zegt goed te doen voor iedereen.

“Oké, wij willen vooreerst onze ondernemingen beter maken. Maar als we daarin slagen, dan wordt iedereen daar beter van. Dat is onze overtuiging. Meer mensen aan het werk is goed nieuws voor de mensen zelf, voor de economie en voor de staatskas.”

Kristof Calvo (Groen) wil het regeerakkoord updaten . Is dat een goed idee?

“Dat hoeft niet. Het regeerakkoord bevat goede aanzetten. Voer die uit, zou ik zeggen. Ik lees daar de ambitie om de werkzaamheidsgraad op te trekken naar tachtig procent (vandaag is die zeventig procent, red) . Prima! Dat zou de absolute prioriteit moeten zijn. Onze ondernemers krijgen hun vacatures niet ingevuld, terwijl er zoveel mensen zonder werk zitten. Zie het zuiden van West-Vlaanderen: daar komen zelfs Franse werknemers uit Valenciennes solliciteren. Maar wie zien we daar niet opduiken? De vele werklozen uit de streek van Doornik. Dat is toch jammer?”

Wat zou de regering moeten doen?

“Het verschil tussen werken en niet-werken moet groter. De Vlaamse regering heeft een belangrijke aanzet gegeven met de jobbonus. Ook Frank Vandenbroucke (Vooruit) doet een eerste, schuchtere poging om de 500.000 langdurig zieken aan de slag te krijgen. Maar het is niet genoeg. De werkloosheidsuitkeringen moeten meer gericht worden op activering. Durf nadenken over een beperking in de tijd. Ik pleit ook voor asymmetrisch beleid: Vlaanderen en Wallonië moeten een beleid op maat van hun arbeidsmarkt kunnen voeren. Ook dat staat trouwens in het regeerakkoord, hè. Het kan dus. Wel, voer het uit.”

Is de inflatie een probleem?

“Já, een groot probleem zelfs. En het grote geweld moet nog komen. Er wordt voorspeld dat de loonkosten tegen 2024 met vijftien procent zouden stijgen. Dat gaat over een extra 22 miljard euro, te betalen door de bedrijven. Dat is niet houdbaar.”

Is dat zo? Ook de winsten stijgen. De beursgenoteerde bedrijven boekten vorig jaar zelfs een recordwinst van 21 miljard euro.

“ (protesterend) Dat is een fout beeld. Enkele sectoren doen het misschien goed, maar andere zullen het héél moeilijk krijgen. We zien trouwens nu al dat het aantal faillissementen aan het stijgen is. Ik ben blij dat onze ondernemingen een buffer hebben opgebouwd, want ze zullen die nodig hebben als de kosten blijven stijgen. Je kan het niet blijven doorrekenen aan de consument. We hebben daarom extra zuurstof nodig.”

U weet dat de schatkist donkerrood kleurt?

“Vandaar dat we gerichte maatregelen vragen, geen algemene. We mogen inderdaad niet de fout maken van de jaren zeventig toen de overheid de volledige crisis wou compenseren. Je zou bijvoorbeeld de energiekosten kunnen drukken voor de energie-intensieve sectoren. Ook onze buurlanden doen dat. (benadrukt) We dreigen echter weer een grote achterstand op te lopen. Dat doet denken aan vroeger.”

Wordt België weer de zieke man van Europa?

“Ik zeg het niet graag, maar dat is inderdaad het gevaar. We zakken weg in zowat alle internationale rankings . Dat doet me veel pijn. We hebben zóveel inspanningen geleverd om de loonhandicap tegenover de buurlanden weg te werken. Gaan we dit nu allemaal teniet doen? (op dreef) Waar blijft de hervorming van de arbeidsmarkt? Waar blijft het pensioenplan? Waar blijft de fiscale hervorming?”

Onze buurlanden kennen geen automatische loonindexering. Is dat een handicap?

“Vandaag is niet het moment om te pleiten voor een afschaffing daarvan. Je zou wel moeten nadenken over een slimme indexering. Waarom moeten ook de hoogste lonen daarvan profiteren? Het is toch vooral belangrijk dat we de koopkracht beschermen van de mensen die het nodig hebben? Laten we daar eens over praten.”

De omstreden loonwet van 1996, die de opslag bepaalt, komt weer op tafel. De socialisten en de vakbonden willen ze afschaffen. Volgens econoom Stijn Baert zou de regering wel eens kunnen vallen hierover. Is dat ook uw inschatting?

“ (aarzelend) Dat weet ik niet. Het regeerakkoord is duidelijk: er zal niet geraakt worden aan de loonwet. Dat is ook het standpunt van VOKA. Wie dat wel wil doen, moet goed beseffen dat ook de automatische indexering zal sneuvelen. En ik ga eerlijk zijn: de komende jaren zal er geen enkele marge zijn voor extra opslag boven de index. Dat is de pijnlijke realiteit.”

Intussen trakteren de CEO’s zichzelf op 14 procent extra. Vindt u zelf niet dat dat wringt?

“Akkoord, maar het gaat niet over alle CEO’s. Het is vooral de nummer één die het gemiddelde omhoog trekt ( doelt op AB Inbev, red. ). Vergeet ook niet dat CEO’s dikwijls grote risico’s pakken. Maar oké: een te grote loonkloof is niet gezond en zorgt zelfs voor afkeer van het ondernemerschap. Dat moeten we vermijden. Maar laat ons ook niet overdrijven: België is een voorbeeldland op vlak van herverdeling.”

Econoom Paul De Grauwe pleit intussen voor een vermogenstaks. Dat zou ruimte maken voor een verlaging van de lasten op arbeid. Is dat een goed idee?

“We zijn inderdaad wereldkampioen als het gaat over de lasten op arbeid. Die moeten naar beneden. Alleen: ook het vermogen wordt al zwaar belast. Ook daar zijn we wereldtop. Bovendien vrees ik dat een nieuwe taks het ondernemerschap zal fnuiken. Als er ergens marge is, dan is het op consumptie, maar dan nog. Waarom willen wij toch altijd praten over nieuwe belastingen?”

Hoe zou u een lastenverlaging financieren?

“ (fel) Veertig miljard euro: dat is wat de overheid extra zou binnenkrijgen als de werkzaamheidsgraad tachtig procent bedraagt (volgens een berekening van de studiedienst van VOKA, red.) . Veertig miljard euro! Dan hoeven we niet meer te palaveren over nieuwe belastingen. Dat gaat over 600.000 extra mensen aan het werk.”

U moet dringend aan de oren trekken van bevoegd minister Pierre-Yves Dermagne (PS)?

“Wij zouden graag eens aan tafel gaan om onze voorstellen te bespreken. Helaas blijkt het niet te lukken om een persoonlijke afspraak te maken. Ik betreur dat.”

Levert de Vlaamse regering beter werk dan de federale?

“Zij heeft alvast de grote verdienste dat ze het relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ heeft gelanceerd én aan het uitvoeren is.”

U was lid van de expertengroep die het plan heeft opgesteld.

“Dat klopt. Vandaar dat ik erin geloof. De jobbonus bijvoorbeeld is een goede maatregel. Maar er zijn ook werkpunten voor de Vlaamse regering. Het vergunningenbeleid is zorgwekkend. Er kan in Vlaanderen amper nog een groot project gebouwd worden. Dat is problematisch.”

Havenbobo Fernand Huts is kwaad op Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) omdat zij stevig knipt in de subsidies voor zonnepanelen. Vertolkt hij de woede van veel ondernemers?

“Ik denk niet dat er woede is. Meneer Huts vertolkt wel de vraag naar rechtszekerheid. Als je een contract sluit, dan moet je dat honoreren, ook als overheid. Anders verdwijnt het vertrouwen en dat is desastreus.”

Zou u bedrijven aanraden naar de rechter te trekken?

“Ik zou hen aanraden in dialoog te gaan met de minister. Dat mevrouw Demir de oversubsidiëring wil tegengaan, is verdienstelijk. Alleen mogen de ondernemingen niet het slachtoffer worden van de fouten uit het verleden.”

Uw mandaat loopt dit najaar af. Wat zou u nog graag bereiken?

“Eén iets? Dan zeg ik: het asymmetrisch arbeidsmarktbeleid. Dat is zó belangrijk. Ik kan het niet genoeg herhalen.”

Gelooft u echt dat er nog iets komt van deze federale regering?

“ (blaast ) Ik hóóp het. Ik hoop dat ze alsnog de afgesproken hervormingen uitvoert. En als het niet meer gaat, zég het dan. Zorg voor duidelijkheid. Dit is niet het moment voor zottigheden. Ik voel ook dat er een pre-electorale sfeer ontstaat. Maar zelfs als er verkiezingen komen, moet de regering doorwerken. Ze moet minstens zorgen voor een blauwdruk waarop de volgende regering kan verder werken.”

In Amerika durven bedrijfsleiders die bijna zeventig zijn, de sprong te maken naar de politiek. Er zijn er zelfs die dan nog president worden. Zou het iets zijn voor u?

“Neen, dat zou geen goed idee zijn. Ten eerste omdat ik mijn echtgenote beloofd heb nooit in de politiek te stappen. En ten tweede omdat onze samenleving nood heeft aan jonge mensen. Ik word een oude grijsaard. Ik zou er niet in slagen de jongeren mee te krijgen. Let op: ik ben niet bang van het zwarte gat. Ik ga met pensioen, maar ik blijf evengoed actief in enkele bedrijven. Dat zal me scherp houden.”