Wouter De Vriendt, fractieleider van Groen, blikt terug op een grimmige week: “Vlaams Belang effent het pad voor agressie en geweld”

“Vlaams Belang is zéker een gevaar voor onze democratie.” Wouter De Vriendt is vlijmscherp na een grimmige week in de Wetstraat én de Dorpstraat. De fractieleider van Groen loopt voorop in de strijd tegen extremisme. Dat is niet alles. De gedreven West-Vlaming wil ook zijn stempel drukken op de relance en legt een opmerkelijk voorstel op tafel over schuldbemiddeling. Leest u vooral verder.

(foto’s Christophe De Muynck)

De wind waait hard in Oostende, de ruige stad waar Wouter De Vriendt geboren en getogen is. Het is eind mei en het is koud. De groenen zijn amper acht maanden aan de macht en de klimaatafkoeling lijkt een feit, zeg ik hem. De nieuwbakken federale fractieleider, de opvolger van Kristof Calvo, grijnst even. “U ziet: wij wegen op het beleid. ( lacht ) Neen, ik hunker ook naar de zon, hoor. Echt waar. Wij willen de klimaatopwarming tegengaan, maar wij willen geen vrieskou eind mei, hè.” Of hij die opmerking nog krijgt? “Neen. U bent de eerste. Alleen mensen met een slecht karakter leggen die link. (lacht) ”

Let op wat u zegt. Acht jaar geleden, na ook een gure lente, wees toenmalig Groen-voorzitter Wouter Van Besien de regering met de vinger.

“( verrast ) Is dat écht? Zo ver zou ik niet gaan. Al is het niet helemaal fout. De klimaatopwarming kan verrassende gevolgen hebben. Sommigen denken dat België het zuiden van Frankrijk wordt. Vergeet dat maar. Het kan gepaard gaan met intense regen en stormen. De voorbije jaren is er helaas geen noemenswaardig klimaatbeleid gevoerd. De Vivaldi-regering zal dat wél doen. De groene switch is aan de gang. Maar ik zal niet beloven dat de volgende lente mooier wordt. ( lacht )”

Na de weerman is de voortvluchtige militair Jürgen Conings de meest besproken figuur van de week. Wat denkt u daarvan?

“Ik ben bezorgd. We zijn allemaal bezorgd. We hebben te maken met een extreemrechtse militair die op de vlucht is met oorlogswapens. Dat is een terreursituatie. Het is ook een immense klap voor het imago van Defensie. Dat verdient beter. Het is onverklaarbaar dat een man die op de terroristenlijst van OCAD ( Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, red. ) staat, toegang krijgt tot het wapenmagazijn.”

Wijst dat op een probleem van extreemrechts in het leger?

“( knikt ) Het gaat om een kleine minderheid, maar het is wel degelijk een probleem. Er staan 28 militairen op de radar van de militaire inlichtingendienst. Dat zijn geen mensen die eens een foute Facebookgroep liken , hoor. In het verleden werd dat probleem verwaarloosd. Defensie moet de lat hoger leggen. Een extremist is niet welkom bij het leger.”

De publieke steun aan Conings is opmerkelijk. Is extreemrechts ook in de samenleving aan het groeien?

“( blaast ) Ik vrees van wel, ja. Kijk naar de peilingen: Vlaams Belang wint aan aanhang. Let wel: dat zijn niet allemaal extremisten en fascisten. Vaak zijn dat mensen die afgehaakt zijn. De samenleving is die kwijt. Wij, de politiek, maar ook de media, kunnen hen niet meer bereiken. Zij worden overspoeld door fake news . Dat is een ernstig probleem. We moeten die terughalen.”

Kan dat?

“Ik ben van nature een optimist. Ik geloof ook in het goede van de mens. De politiek kan extremisme tegengaan. Ik ben trouwens even bevreesd voor jihadisme en links extremisme. ( denkt na ) Letten op taal is één iets. Woorden doen ertoe. Politici die roepen dat Vivaldi niet democratisch is, moeten niet schrikken dat mensen zich afzetten van de politiek. We moeten dat écht ter harte nemen. Als politici meegaan in bijvoorbeeld het foute beeld dat nieuwkomers alles in de schoot geworpen krijgen, dan spreiden ze het bedje van één partij: van Vlaams Belang. ( fel ) En daar zijn we allemaal de dupe van, hè.”

Is taal genoeg om extremisme tegen te gaan?

“Neen. We moeten ook naar het sociaal beleid kijken. Veel mensen haken af, omdat ze zich ontheemd voelen in hun buurt. Ik begrijp dat. Begrippen zoals identiteit en gemeenschap worden te snel weggezet als achterhaald en ouderwets. Dat is fout. Vandaar dat ik de coronacampagne van elf miljoen Belgen zo waardevol vond. Dat is een team creëren. Dat werd geridiculiseerd door andere partijen, precies omdat het zo’n gevoelige snaar raakt. ( op dreef ) Maar weet u wat we vooral moeten doen? De mensen serieus nemen, ook de Vlaams Belang-kiezers. Geen dedain tonen, maar respect. Niet ridiculiseren, maar in dialoog gaan.”

‘We luisteren al decennia naar wie misnoegd is’, zegt uw partijgenote Celia Groothedde. ‘Het zeventigpuntenplan is voor een groot stuk uitgevoerd.’

“Luisteren is niet hetzelfde als gelijk geven. We moeten blijven luisteren. Een voorbeeld. Dikwijls hoor ik dat politici niet antwoorden op mails van mensen. Ik vind dat triest. Dat zijn vaak noodkreten. Een antwoord bezorgen en proberen te helpen, is het minste wat wij kunnen doen. Anders voeden we de onvrede. ( denkt na ) Er is een ongeschreven regel die stelt dat een politicus zich moet richten op zijn potentiële kiezers. Ik heb daar lak aan. Ik wil mij evenzeer richten op de Vlaams Belang-kiezers, ook al zullen die nooit voor mij stemmen. Er zijn collega’s die principieel weigeren om Vlaams Belang-mandatarissen de hand te schudden.”

Uw voorzitter Meyrem Almaci bijvoorbeeld.

“Dat weet ik niet. Zij kan persoonlijke redenen hebben. Maar ik vind het verkeerd om principieel een hand te weigeren. Zo toon je geen respect voor de kiezers die zij vertegenwoordigen.”

Is Vlaams Belang een gevaar voor onze democratie?

“( kordaat ) Vlaams Belang is zéker een gevaar voor onze democratie. ( op dreef ) De ranzige uitspraken. De banden met milities zoals Schild & Vrienden. Het partijprogramma en de repressieve migratievisie. Vlaams Belang is een bedreiging voor onze open en tolerante samenleving. De partij voedt de haat door mensen tegen elkaar op te zetten. Ik zei het al: woorden doen ertoe. Vlaams Belang effent het pad voor agressie en geweld.”

De voorzitter Tom Van Grieken zegt geen geweld te willen gebruiken. Gelooft u hem niet?

“Af en toe wordt hij ontmaskerd. Manifestaties voor Jürgen Conings laat hij passeren, ik zie ook zijn steun aan Schild & Vrienden. Hij tolereert een cultus van geweld. Dat is gevaarlijk. Mij maak je overigens niet wijs dat iemand gelukkig wordt van een stem voor Vlaams Belang.”

Zou u de partij verbieden?

“Dat zal ik niet zeggen. Vrijheid van meningsuiting is heel belangrijk voor mij. Maar wie oproept tot haat en geweld, moet wel gestraft worden. Dat is de grens.”

Wat vond u van de veroordeling van vier mensen voor het spandoek ‘stop islamisering’?

“Ik heb het vonnis niet gelezen, dus ik ken de context niet. Kritiek op de islam moet zeker kunnen. We moeten opletten voor een hellend vlak. Tegelijk moeten we streng optreden voor wie de wet overtreedt, ook op sociale media. Hate speech moet harder aangepakt worden.”

U hebt ook al extreemrechtse trollen over u heen gehad, zeker als u zich roert in debatten over migratie. Wat doet dat met u?

“( droog ) Weinig. Ik ben dat gewoon geworden. Dat is dagelijkse kost voor mij. Vooral op Twitter en Facebook. Eén keer heb ik de politie verwittigd. Dat was enkele jaren geleden. Een man schreef dat hij hoopte dat IS zou binnenvallen en dat mijn vrouw en dochters verkracht zouden worden. Ik was een landverrader, schreef hij, en ik verdiende de kogel. Dat was trouwens met naam en toenaam. Dat heeft me wel aangegrepen, omdat je niet weet tot wat zo iemand in staat is.”

En toch blijft u geloven in het goede van de mens.

“( glimlacht ) Absoluut. Is dat naïef? Ik denk het niet. Een gesprek brengt mensen dichter bij elkaar. Dat is mijn diepste overtuiging. Wie mij een mail stuurt, zal een antwoord krijgen. Tenzij het alleen is om te schelden.”

Is er gevolg gegeven aan uw klacht?

“Dat is onderzocht, meer weet ik niet. Ik vind het trouwens vreemd dat ik zo dikwijls landverrader genoemd wordt. Ik vind dat niet van mezelf. Ik hou van België. Het is ook daarom dat ik een overtuigd Vivaldist ben. Deze regering is de laatste kans voor België. Als Vlaams Belang en N-VA de meerderheid halen, dan is het gedaan, hè.”

Geniet u van uw rol als fractieleider?

“Já. Het is een eer en een plezier om dat te mogen zijn. We vormen een sterk team. Helaas zien we elkaar niet vaak. Vorig weekend zijn we nog eens samengekomen in de tuin van Kim Buyst in de verre Kempen. Het was vree slecht weer, maar het deed toch ongelooflijk deugd. Corona is trouwens ook een oorzaak van de grimmige sfeer in de samenleving. Veel mensen zijn eenzaam en geïsoleerd. De lockdown was niet goed voor de warmte in de samenleving.”

Los dat maar eens op als politicus. U kan misschien een beroep doen op de verguisde professor Lieven Annemans.

“( grijnst ) Hij heeft een nieuw boek uit over geluk, hè. ( denkt na ) Dat wordt zeker een grote uitdaging. Er zijn dingen die we kunnen doen, hoor. De focus leggen op mentaal welzijn bijvoorbeeld. Wij hebben niet meegedaan aan het opbod over de versoepelingen, maar we hebben wél onze stempel gedrukt op het beleid. Wij vonden het heel belangrijk om perspectief te geven aan alle mensen en alle sectoren. Vandaar de versoepelingskalender, die van start gaat op 9 juni.”

Groen lijkt wel moeilijk uit de verf komen. Is er iets aan de hand?

“Vindt u dat? Omdat we niet meedoen aan het opbod? ( benadrukt ) Dat is een bewuste keuze. Binnen Vivaldi zijn we héél zichtbaar. Onze ministers, Petra De Sutter en Tinne Van der Straeten, leveren sterk werk. ( op dreef ) En de resultaten mogen gezien worden na acht maanden: de kernuitstap, het loonakkoord, de helft van het Europees relancegeld voor groene projecten, de vergroening van de bedrijfswagens. In veel van die akkoorden is de switch naar duurzaamheid hét sleutelelement. De regering bewijst dat ze de groenste regering ooit is.”

Jong Groen, maar ook een kopstuk zoals Filip Watteeuw, vindt het akkoord over de bedrijfswagens géén groene overwinning. De regering blijft inzetten op de wagen.

“ (afgemeten) Dat is wél een grote verwezenlijking. Het is zelfs de belangrijkste klimaatmaatregel van de voorbije tien jaar. Het zal zorgen voor een verlaging van de CO2-uitstoot van het wagenpark met maar liefst twintig procent. Maar het werk is inderdaad niet af. Wij zijn geen voorstander van het systeem van bedrijfswagens. Wij zouden dat liever vervangen door nettoloon.”

Liberalen en socialisten roeren zich over de relance. Wat denkt u daarvan?

“Dat mag. Het is normaal dat partijen zich profileren. Wij zullen dat ook doen. De richting van de relance is groen en duurzaam. Dat is goed, dat is ónze richting. Maar dat is niet genoeg. Ik maak me zorgen over de weerbots van corona. We hebben al gesproken over mentaal welzijn. Een ander belangrijk dossier wordt schuldbemiddeling. Veel gezinnen en kleine zelfstandigen, denk aan de horeca, zitten door corona diep in de schulden. Wat gaan we daarmee doen? Het is onze overtuiging dat we tolerant moeten zijn. Er mogen niet nog meer mensen kopje onder gaan.”

Wil u schulden laten vallen?

“Dat kan een deel van de oplossing zijn. Schuldbemiddeling, schuldkwijtschelding: dat debat moet gevoerd worden. Ik wil politieke aandacht voor het probleem. We moeten nú daarover nadenken, want als in september de steunmaatregelen gelost worden, zal dat probleem in volle hevigheid losbarsten, vrees ik. Dat is mijn vraag aan de regering: pak dat aan en werk maatregelen uit.”

Wie zal dat betalen? De coronafactuur loopt al in de tientallen miljarden.

“We moeten nu vooral mensen redden. Maar inderdaad: ook het budget zal vroeg of laat op tafel komen. Het regeerakkoord belooft een grote fiscale hervorming. Wij vragen om daar niet langer mee te talmen. Dat moet een hervorming zijn zonder taboes. Een minimumbelasting voor multinationals is één iets. Maar ik stel vast dat de supervermogens nog altijd de fiscale dans ontspringen. Ook dat moet een element zijn. Ook de fiscale koterijen moeten aangepakt worden.”

U zou ook de partijdotaties kunnen verlagen (jaarlijks 72 miljoen euro). Was u dat trouwens niet van plan?

“Dat is zo en dat staat ook in het regeerakkoord. Sommige partijen zijn meer vastgoedmakelaar dan ideeënfabriek. Dat kan niet de bedoeling zijn. De gesprekken over de partijfinanciering lopen, maar het gaat traag.”

Dat is meestal Wetstraat-taal voor ‘we staan nergens’.

“Dat zou ik niet zeggen. De meeste partijen beseffen dat het systeem aan hervorming toe is, maar helaas nog niet allemaal. Ook dit wordt een belangrijke test voor Vivaldi.”